مسئله «مسئولیت اجتماعی شرکتها» در ایران، امری نسبتا نوپا و نابالغ است و به ویژه در ارتباط با پروژههای مربوط به «جامعه» با چالشهای متعددی روبروست.
به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی ، از جنبۀ «مسئولیتها نسبت به جامعه»، در برخی نقاط کشور، حضور شرکتهای بزرگ در جامعه محلی، به ویژه در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، سدسازی و معادن و صنایع مرتبط، گاه برای ساکنین محلی مزاحمتهایی ایجاد میکند. نظیر تجاوز به زمینهای مردم، تصرف سواحل، اثرگذرای بر کیفیت آب و هوا، تخریب محیط زیست، تغییر اکوسیستم، افزایش ترافیک و دیگر ناهنجاریهای اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی. پاسخگو نبودن کافی مدیران این طرحها و شرکتها در مقابل ذی نفعان محلی سبب شده که این پروژههای پرهزینه و پُر منفعت، بعضا نه تنها منافع چندانی برای جوامع محلی نداشته باشند، بلکه سبب اثرگذاری منفی بر چشم انداز پیشرفت در آن منطقه شود. در این بین مطالبات جوامع محلی از شرکتها برای کمک به پروژههای عمرانی و اجتماعی و اقتصادی در جامعه محی نیز وجود دارد.
در کنار این موضوع، و در سوی دیگر داستان، بسیاری از شرکتها بعضا هزینههای نسبتا قابل توجهی نیز در حوزه مسئولیت اجتماعی در پروژههای مربوط به جامعه صرف میکنند؛ اما آثار و برکات این هزینهها به دلایل مختلف برای توسعه پایدار و پیشرفت جوامع محلی و نیز مدیریت موثر پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی فعالیتهایشان بر ذینفعان، مشخص و ملموس نیست.
با توجه به اهمیت موضوع، «مدرسه توسعه پایدار» با برگزاری نشست «سیاستگذاری مناسب برای مسئولیت اجتماعی شرکتها» به بررسی این موضوع پرداخته و با حضور اساتید برجسته در این حوزه سوالات زیر مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
– مسائل و خطاهای تجارب قبلی کشور و نیز نقاط قوت و قابل تقویت در حوزه سیاستگذاری برای هدایت CSR در ارتباط با پروژههای جامعه در شرکتهای بخش دولتی و خصوصی چه بوده است؟
– سیاستگذاری مناسب CSR در ارتباط با پروژههای جامعه در ایران چه ویژگیهایی باید داشته باشند، چه ملاحظاتی را بایستی در نظر بگیرد و به چه جنبههایی بایستی بپردازد؟
– به چه میزان وضع قوانین یا اصلاح آنها میتواند به ارتقای CSR در ارتباط با جامعه محلی در کشور کمک کند؟ (به ویژه نقش سیاستهای تشویقی و تنبیهی در این زمینه چیست و به چه میزان با هرکدام موافق هستید)؟ آیا نیازی به وضع قوانین جدید در این حوزه احساس میشود؟ اگر بله در چه حوزههایی؟
– باتوجه به شناخت از فرهنگ و شرایط حاکم بر فضای کسبوکار کشور و نیز چالشهای اقتصادی-اجتماعی سالیان اخیر، چه مخاطرات و ریسکهایی از جنبه منفی پیش روی قانونگذاری احتمالی در حوزه CSR در ارتباط با پروژههای جامعه قابل تصور است؟
– سیاستهای مناسب برای پیشبرد CSR در کشور، توسط چه نهاد یا نهادهایی و از طریق چه فرایندی بایستی تدوین شود؟
در ابتدای این نشست هامون طهماسبی، مشاور و پژوهشگر حوزه CSR و توسعه پایدار درباره طرح مسئله سیاستگذاری مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایران گفت: مسئولیت اجتماعی به این معنی است که هر چه زمان میگذرد انتظار مردم، جامعه مدنی و دولتها از شرکتها و فضای کسب و کار برای پیشرفت محیط زیست، توسعه پایدار و دغدغه های اجتماعی بالاتر میرود و در حال حاضر بخش خصوصی روز به روز پیشرفت میکند و در جوامع در کنار بخش دولتی حرف بسیاری برای گفتن دارد چرا که در سال ۲۰۱۵ از صد اقتصاد اول دنیا ۶۹ مورد آن شرکتها بودند این بدین معنی است که حدود ۷۰ درصد اقتصاد دنیا دردست بخش خصوصی و شرکتها می باشد.
وی افزود: این گستردگی و پیشرفت جوامع بخش خصوصی و فضای کسب و کار و تاثیری که بر انسانها، جوامع و محیط زیست میگذارند باعث ظهور راه های جدید در کسب و کار می شود که شامل بازاریابی اجتماعی ، خلق ارزش مشترک، پایداری سازمانی، کارآفرینی اجتماعی، مسئولیت اجتماعی سازمانها، برندهای سبز ، بنگاه اخلاقی و عملکرد اجتماعی بنگاه ، کسب و کارهای اجتماعی، کسب و کارهای فراگیر، سرمایه گذاری مسئولانه، گزارش دهی پایداری، مجوز اجتماعی فعالیت، زنجیره تامین پایدار و استراتژی برای قعر هرم می باشد.
طهماسبی بیان داشت: هدف توجه ما در این نشست مسئولیت اجتماعی سازمانها به معنی تعهد پیوسته یک سازمان و یا بنگاه اقتصادی برای رفتار اخلاق مدار و همچنین سهیم شدن در توسعه پایدار به ویژه از طریق مدیریت پیامدهای اجتماعی ، محیط زیستی و اقتصادی فعالیت های خود بر ذینفعان شان و جامعه می باشد.
مشاور و پژوهشگر حوزه CSR و توسعه پایدار به مسئولیت اجتماعی و الزامات قانونی اشاره کرد و گفت: از طرفی مسئولیت اجتماعی مستلزم اقدامات فراتر از الزامات قانونی نیز است و به جا آوردن تعهدات نسبت به کسانی است که سازمان لزوما قانونا تعهدی به آنها ندارد و این تعهدات به صورت گسترده ای از ارزشهای اخلاقی و انسانی به وجود می آیند.
وی درخصوص اقدامات اصیل مرتبط با مسئولیت اجتماعی سازمانی عنوان داشت: امروزه شرکتها اقدامات اثرگذاری را بر جوامع و محیط زیست میگذارند این اقدامات به دو دسته تقسیم می شود مورد اول فعالیتی مرتبط با فعالیت اصلی کسب و کار است که شامل پاسخگویی و مدیریت پیامدها در حوزه های اثرگداری ، بهبود شرایط کاری کارکنان؛ شایسته سالاری ، کاهش آلودگی های محیط زیستی،کاهش مصرف آب و انرژی ، رعایت حقوق جامعه محلی ، محصول با کیفیت ، خدمات رسانی مناسب به مشتریان، مبارزه با فساد، تقلب و فریب، ظرفیت سازی(شفافیت،حکمرانی خوب،آموزش کارکنان، انتشار گزارش پایداری و…) و به طور کلی کسب و کار سالم و خوب می باشد.
طهماسبی افزود: مورد بعدی کمک به توسعه پایدار جوامع پیرامونی خود با هدف اثرگذاری اجتماعی واقعی مانند خرید مسئولانه که سازمانی برای پرسنل خود یونیفرم از بخشهای اجتماعی که نیاز به حمایت دارند مانند زنان سرپرست خانوار تهیه میکند،کار داوطلبانه، کمکهای خیریه مانند کمک به زلزله زدگان و کمپین های جمع آوری پول و مشارکت با بخش دولتی و مردم نهاد در پروژه های توسعه پایدار و … می باشد.
مشاور و پژوهشگر حوزه CSR و توسعه پایدار بیان داشت: شرکتها در حوزه مسئولیت اجتماعی هزینه های بسیار زیادی می کنند اما متاسفانه به موضوعات اساسی در این حوزه نمی پردازند البته هر فعالیتی که در زمینه خدمت به مجموعه باشد خوب است اما مثلا شرکتی با آلاینده هایی که برای محیط پیرامون خود ایجاد میکند باعث آسیب به محیط و ساکنین آن منطقه می شود هر چقدر هم باشگاه ورزشی برای پرسنل بسازد یا کمک به خانواده های محروم کند و … هرچند که این اقدامات خوب است اما اقدام اساسی محسوب نمی شود.
وی افزود: ما برای اینکه از سیاستگذاری های صحیح حوزه مسئولیت اجتماعی در دنیا مطلع شویم باید از تجربیات کشورهای مختلف استفاده کنیم. اتحادیه اروپا قوانینی را وضع کرده که شامل سیاست های هواداری: مانند حمایت از برچسب های CSR، انتشار تجربیات موفق، حمایت از برنامه های شفاف سازی جامعه مدنی، سیاست های مشارکت: مانند مشارکت دولت و بخش خصوصی، گفتگو با ذینفعان، معاهدات و توافقنامه های در سطح صنعت و اتحادیه ها و …، سیاستهای تسهیل گری: مانند کمپین های آگاهی بخشی عمومی، مشوق ها و یارانه ها، تخفیف های مالیاتی، سیاست های تامین، ایجاد ظرفیت و…، سیاست های اجبار: مانند قوانین ، جریمه های مالی و قانونی، استانداردها، بازرسی و کشف مغایرت می باشد.
طهماسبی خاطر نشان کرد: سوال اینجاست که آیا در ایران برای مسیر درست سیاستگذاری مسئولیت اجتماعی باید قانون وضع کرد و یا جریمه ، مالیات جدید ، مشوق مالیاتی یا راهنما و دستورالعمل و … تعیین کرد که باید این موضوع بررسی شود و در پایان باید گفت که تحقق توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی شرکتها فقط از عهده یک بخش خاص برنمی آید و همه بخشها اعم از دولت، بخش مردمی و بخش خصوصی در قبال توسعه پایدار مسئولند.
در ادامه محمد حب وطن، سرپرست سابق مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو درباره اینکه سیاستگذاری CSR در ایران به ویژه در جامعه چه ویژگی هایی باید داشته باشد، گفت: اوایل امسال ما به همراه صاحبنظران حوزه CSR در بخش دولتی و خصوصی به تدوین استاندارد مسئولیت اجتماعی در سازمان استاندارد ملی ایران پرداختیم که راهنمای خوبی تهیه و منتشر شده است.
وی افزود: سیاستگذاری CSR در ایران از دو جنبه حائز اهمیت است یکی جنبه اختیاری و اخلاقی بودن آن و دیگری جنبه اجبار و الزام داشتن در این سیاستگذاری که نظرات متعددی در خصوص این دو جنبه وجود دارد و ۱۵ کشور در اتحادیه اروپا به الزام داشتن این سیاستگداری عقیده دارند .
حب وطن بیان داشت: متاسفانه در بخش آب اسناد خاصی در زمینه مسئولیت اجتماعی وجود ندارد و در حوزه CSR در بخش آب دو بحث محیط زیست و مشارکت جوامع محلی حائز اهمیت است. در بخش محیط زیست آلودگی آب، پسماند و حفاظت از پیکره آب موارد مورد رسیدگی می باشد و در حوزه جلب مشارکت جامعه محلی نیز این نکته وجود دارد که اگر جامعه محلی را در تصمیمات آن جامعه مشارکت ندهند طبیعتا مشارکت و همکاری در سایر بخشها از سوی آنها شکل نمیگیرد.
سرپرست سابق مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو با اشاره به اینکه تدوین استاندارد مسئولیت اجتماعی می تواند نقطه آغازی برای حوزه مسئولیت اجتماعی باشد، خاطرنشان کرد: برای آبرسانی روستاها اقداماتی را انجام داده اند که بیشتر نگاه خیرخواهانه می شود به این اقدامات داشت و گروهی در روستاها با احداث سد باعث افزایش امکانات رفاهی و آموزشی می شوند که اینها هم در سطح کلان جامعه نیست و نامش را نمی توان به طور خاص مسئولیت اجتماعی گذاشت.
وی عنوان داشت: برای اجرای فعالیتی درجوامع محلی بخش دولتی،خصوصی و بنگاه ها می بایست بررسی و ارزیابی کنند که این اقدام چه تاثیرات منفی بر آن اجتماع خواهد گذاشت و در واقع ارزیابی تاثیرات اجتماعی را باید مورد توجه قرار دهند.
حب وطن افزود: همچنین در جوامع محلی اگر در پروژه ها مشارکت محلی اتفاق بیفتد میتوان تضمین کرد که همیشه در آن جامعه پایداری پروژه را شاهد خواهیم بود.
سرپرست سابق مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو گفت: پس از اجرای پروژه نیر می بایست ارزیابی بعد از اجرا صورت بگیرد و شاخص های قبل و بعد از اجرای پروژه ها با یکدیگر مقایسه شوند.
وی در خصوص مشکلات احیای آب بیان داشت: چسبندگی اشتغال روستا به آب از مشکلاتی است که باید با بررسی های اساسی حل شود. همچنین استفاده از ابزارآلات صرفه جویی آب بسیار می تواند در احیای منابع آب کارساز باشد.
همچنین نادره رضایی، مدیر سابق مسئولیت اجتماعی ایران خودرو در ابتدا از تجربه مسئولیت خود در کمیته اجتماعی شورای شهر و همینطور مدیریت CSR در ایران خودرو گفت و سپس به مسئولیت اجتماعی در شرکتها اشاره کرد و افزود: ارتباط بینابینی بین مردم، جامعه و دولت که همه انتظار مشترک دارند وجود دارد که کسب و کارها مسئولانه عمل کنند و در راستای توسعه کشور تعامل این سه ضلع بسیار حائز اهمیت است.
رضایی بیان داشت: ایران خودرو یک بنگاه صنعتی با سابقه صنعتی بیش از نیم قرن می باشد که در یک دهه با تشکیل کمیته مسئولیت اجتماعی به صورت بیشتر داوطلبانه کارهایی را انجام میدادند و در سال ۹۵ اداره CSR به مدیریت تبدیل شد که اقدامات درخوری در این زمینه به انجام رسانید.
وی گفت: در قانون برنامه ششم CSR در دو بخش موضوعات خاص مانند آب و محیط زیست و بخش دیگر موضوعات کلان فرابخشی مانند بهبود کسب و کار، اشتغال ، توانمندی محرومان و…. تا حدودی مطرح شده است که می بایست در این زمینه ها حمایتها و اقدامات بسیار گسترده تری انجام شود.
در ادامه امین سرتیپی، مدیر ارشد پایداری و تعامل با ذینفعان ایرانسل خود را نماینده کسب و کار در بخش خصوصی در این نشست معرفی کرد و افزود: بنده معتقدم که نگاه به سیاستگذاری بخش حقوق و حقوق سیاسی نیز در این حوزه بسیار حائز اهمیت است که می بایست به آنها هم پرداخت.
وی بیان داشت: تعاریف و توضیح نظری مفاهیم و کلمات به روشن تر شدن مبحث بسیار کمک میکند به عنوان مثال بحث تنظیم که در اینجا بخشی از آن به عنوان سیاستگذاری مطرح شده یک موضوع مهم در سیاستگذاری عمومی است بدین معنی که به صورت الزام آور یک سری مباحث ارتباطات اجتماعی یا سازو کار اجتماعی مانند اقتصاد و نحوه مدیریت کسب و کار را ساماندهی میکند .
سرتیپی در خصوص این موضوع که ما قبل از اینکه بخواهیم برای موردی قانون یا آیین نامه مشخص کنیم میبایست اهداف سیاستگذاری برای آن مورد را مشخص کنیم، گفت : به عنوان مثال در اعتراضات اخیر معلمان اگر بخواهیم آیین نامه و قانونی تهیه کنیم تا زمانیکه ما سیاستگذاری عمومی صحیح و شفاف در حوزه CSR نداشته باشیم اگر قانونی هم وضع شود یا فراموش می شود یا عقیم است چرا که قبل از نوشتن آیین نامه باید بدانیم که به کدام سمت می رویم یا می خواهیم برویم و در واقع جهت گیری کلان ما باید به کدام سمت باشد.
مدیر ارشد پایداری و تعامل با ذینفعان ایرانسل خاطرنشان کرد: سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا در ایران با وجود گذشت دو دهه هنوز بحث سیاستگذاری CSR در سازمانها بالغ تر نشده و همینطور در بخش جامعه نیز جوامع محلی مشکلات عدیده ای دارند.
وی افزود: سوال دیگری که وجود دارد این است که بنگاه های اقتصادی تا چه زمانی مسئول وضعیت جوامع محلی هستند و چرا بنگاه اقتصادی را مقصراین موضوع می دانیم.
سرتیپی اظهار کرد: در همین خصوص مطالعه مطلبی با موضوع موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران از احمد اشرف بسیار سودمند و راهگشا می باشد.
همچنین شهرام فرضی، معاون سابق امور مسئولیت های اجتماعی وزارت نفت درباره مبحث CSR در قانون برنامه ششم گفت: با بررسی اسناد بالادستی در قاتون برنامه ششم و در ماده های ۷۴ و ۸۰ با ذره بین اگر نگاه کنیم مطالب غیر مستقیم و بسیار کمی از CSR پیدا خواهیم کرد. وزارت نفت در ایفای نقش مسئولیت اجتماعی توجه به استفاده از ظرفیت های تولیدی و اجتماعی در مناطقی که این وزارتخانه مشغول بوده است اشاره کنیم.
وی خاطر نشان کرد: فعالیتهای حوزه CSR شامل اشتغال نیروهای بومی صاحب صلاحیت، برابری اجتماعی،مساعدت به مردم جامعه محلی برای بروز حوادث غیرمترقبه ، انجام فعالیت های پیشگیرانه و عدم تمرکززدایی در تصمیم گیری در مرکز بدین معنی که شخصی که در ایلام به همراه خانواده در شرکت نفتی فعالیت می کند قطعا مشکلات جامعه محلی پیرامونی خود را بهتر از منی که در مرکز حضور دارم، می داند و بهتر هم می تواند تصمیم گیری کند.
فرضی افزود: ما در دو سه سال گذشته با تشکیل کمیته های CSR در وزارت نفت بیشترین پاسخگویی را از جوامع محلی داشته ایم و بر این عقیده هستیم که در اجرای CSR میبایست جامعه محلی از صفر تا صد حضور داشته باشد.
معاون سابق امور مسئولیت های اجتماعی وزارت نفت بیان داشت: در حوزه سیاستگذاری دولتی ما هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم و نیاز به تشکیل شورایی است که طرح های کلان توسعه را در نظر داشته باشد.
وی اظهار کرد: اقداماتی از قبیل کاشت نهال و توجه به زیر ساختها و مواردی از این دست مشخص میکند که بسیار دور هستیم از مفاهیمی که CSR می تواند در آن حضور داشته باشد و مشارکتهای جامعه محلی یا توانمند سازی جامعه محلی ، تغییرات اقلیمی( که شاید باور بر این باشد که ربطی به موضوع CSR ندارد) ،مباحث حقوق بشر، ارتباطات اجتماعی و توجه به جامعه محلی از موضوعات مهم این حوزه محسوب می شود.
فرضی در پایان گفت: با وجود اینکه فاصله بسیار زیادی در تحقق CSR در مقایسه ایران با کشورهای دیگر وجود دارد اما من خوش بین هستم که ما بتوانیم با تلاش و بالا بردن اطلاعات و ظرفیتهای موجود در حوزه CSR اقدامات در خوری را انجام بدهیم.
در ادامه برخی از حضار این نشست به ارائه نظرات خود پرداختند و سید رضا جمشیدی، مدیر مسئول رسانه مسئولیت اجتماعی به اهمیت موضوعات CSR و ایجاد رسانه مسئولیت اجتماعی اشاره کرد و اظهار داشت:یکی از چالشهایی که ما در خصوص تهیه گزارشات مسئولیت اجتماعی با آن روبرو هستیم این است که شرکتها از ارائه گزارشات امتناع می کنند و دلیلشان این است که ارائه گزارش مطالبات حاکمیت را بالا می برد.
وی افزود: از دیگر چالشهای این رسانه و تیم خبری ما اکوسیستم مسئولیت اجتماعی و پایداری است که آثار و نتیجه گیری فعالیتهای CSR در انتها مشخص نیست به عنوان مثال زمانیکه مدرسه ایی از طریق این حوزه ساخته می شود در ادامه باید وظایف حاکمیت و وظایف شرکتها مشخص باشد که این مدرسه برای بهره برداری نهایی به چه تجهیزاتی نیاز دارد.
در ادامه نگار قدیمی، نویسنده و پژوهشگر پایداری به ضرورت بالا بردن ظرفیت بخش خصوصی و شرکتها اشاره کرد و گفت: شرکتها برای اینکه از چالشهای مسئولیت اجنماعی رها شوند ظرفیت سازی سیاستگذاری شرکت را باید بالا ببرند تا به تامین موضوعات اساسی و مهم بپردازند.
در ادامه نشست رونمایی و معرفی کتاب «مسئولیت اجتماعی شرکتها: از نظریه تا عمل» انجام شد که هامون طهماسبی توضیحاتی را در این خصوص ارائه کرد:
کتاب «مسئولیت اجتماعی شرکتها: از نظریه تا عمل» که در ۳۲۷ صفحه قطع رقعی توسط انتشارات رسا به چاپ رسیده است، خلاصۀ تکاملیافتهای از یکی از معتبرترین مراجع بینالمللی حوزۀ مسئولیت اجتماعی شرکتهاست. در انتخاب این کتاب از میان انبوهی از گزینههای ممکن، ابتدا به دنبال یافتن نویسندگان برجسته و صاحبنظر در حوزۀ CSR گشتیم؛ چرا که بسیاری از نویسندگانِ انگلیسیزبانِ کتابهای حوزۀ CSR نیز با نگاههای ابزاری، انگیزههای تجاری و یا بدون داشتن بینش کافی، کتابهایی نوشتهاند که ارزش عملیاتی زیادی برای ترجمه ندارد و نمیتوانند برای تحقق اهداف راستین حوزۀ مسئولیت اجتماعی و کمک به اثرگذاری مثبت اجتماعی در کشور عزیزمان، راهگشا باشند. لذا پس از بررسیهای کافی، کتابی از آقایان آندرو کِرِین، دیرک مَتِن و خانم لاورا اِسپِنس انتخاب شد که یکی از مراجع مهم و اصلی آموزش CSR در دنیا نیز هست.
یکی از ویژگیهای این کتاب، جامعیت آن نسبت به ابعاد مختلف موضوع CSR است. علاوه بر این، بر خلاف بسیاری از کتابهای این حوزه، منحصر در مثالهای شرکتهای آمریکایی نیست. مثالهایی از کشورها و فرهنگهای مختلف در بستری جهانی کمک کرده که این کتاب، هم برای بافت کشورهای در حال توسعه قابل استفاده باشد و هم برای مخاطبینش تطبیقپذیری و پیچیدگیهای فرهنگی و ملیِ CSR را به خوبی نمایان کند تا آشکار شود که CSR فرمولی جهانی و یکدست برای همه کشورها ندارد و در پیادهسازی سازمانی یا سیاستگذاری آن، بایستی حتما به اقتضائات بومی توجه کافی شود.
تیم ترجمۀ این کتاب که از دانش آموختگان دانشکدۀ مدیریتواقتصاد و همکاران پژوهشکدۀ سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف هستند و دارای تجربۀ قابل توجه مشاوره، تحقیق و تدریس در حوزۀ CSR در ایران نیز هستند، سعیشان بر این بوده که تا حد امکان کتاب را به زبانی ساده، روان و قابل فهم برای مخاطب فارسزبان در بیاورند. بدین منظور، این کتاب چندبار ترجمه شده و برای آن، بارها بازخوانی، بازنویسی و یکدستسازی صورت گرفته است و در انجام این کار، به جای پایبندی به ترجمۀ کلمهبهکلمه، سعی کردهایم بر انتقال درست مفاهیم متمرکز باشیم.
در پایان، امید داریم که این کتاب که زحمت زیادی برای انتخاب و ترجمه و تالیف آن کشیده شده است، بتواند با استقبال خوب مخاطبان روبرو شود و بخش مهمی از نیازهای آنها را پاسخ دهد. همچنین خوب است اشاره کنیم که نامهنگاری ما با نویسندگان کتاب اصلی موید این نکته بود که در سالهای بعدی، ویرایش جدیدی برای این کتاب به زبان انگلیسی منتشر نخواهد شد؛ لذا ممکن است که به یاری خدا و در آینده، با غنیتر کردن بخش تالیفی کتاب، ضمن به روز رسانی بیشتر مطالب آن، خودمان بتوانیم ویرایشهای تکاملیافتهتری را به زبان فارسی منتشر کنیم. از نگاه ما، این کتاب میتواند یک مرجع خیلی خوب و کامل برای درسهای حوزۀ اجتماعی مدیریت در دانشگاهها و یا راهنمای آموزشی مفیدی برای کارشناسان، مدیران، سیاستگذاران و مشاوران حوزۀ CSR در ایران باشد.
فایل pdf ارائه هامون طهماسبی
توضیحات تکمیلی اضافه خواهد شد