«رسانه مسئولیت اجتماعی»-ترانه مقدم: شرکت پتروفرهنگ در راستای سیاست های صندوق ذخیره فرهنگیان به عنوان سهامدار عمده و با هدف تشویق و ترغیب فرهنگیان به مشارکت در فعالیت های اقتصادی سودآور و همچنین ایجاد ارزش افزوده بالا از طریق سرمایه گذاری در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بعنوان قطب استراتژیک در اقتصاد کشور، تاسیس شد.
این شرکت با هدف سرمایه گذاری و تاسیس واحدهای تولیدی در زمینه نفت، گاز، پتروشیمی و انرژی با چشم انداز قرار گرفتن در بین ۵ هلدینگ برتر و صاحب نام در صنعت پتروشیمی ایران در صدد توسعه فعالیت های خود بود.
هدف از تاسیس شرکت پتروفرهنگ، با توجه به مزیت نسبی کشورمان در زمینه نفت و گاز، انجام فعالیت های اقتصادی در این صنایع و خصوصا صنایع پتروشیمی است که در مقایسه با سایر صنایع از اهمیت و سوددهی مناسب تری برخوردار می باشد. از این رو صندوق ذخیره فرهنگیان با هدف بهرهوری هر چه بیشتر سپرده فرهنگیان کشور اقدام به تاسیس شرکت پترو فرهنگ نموده است.
با این وجود و با توجه به اینکه صندوق ذخیره فرهنگیان در گذشته با چااش های جدی به خصوص در زمینه مفاسد اقتصادی مواجه شده وضعیت شرکت پترو فرهنگ با شائبه هایی همراه بوده است.
پرونده های فساد اقتصادی در صندوق ذخیره فرهنگیان
صندوق ذخیره فرهنگیان در سال ۱۳۷۴ تاسیس شد تا ذخیرهای برای فرهنگیان و منبعی جدید برای تامین رفاه آنها باشد. با این همه از همان ابتدا، این هلدینگ عظیم به محیطی مناسب برای شکلگیری فسادهای بزرگ اقتصادی و انحرافات مالی قابل توجه بود.
در دولت نهم و دهم، هیئت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی، ۸ هزار میلیارد تومان فساد مالی در این نهاد کشف کرد. مدیرعامل بانک سرمایه متعلق به این نهاد نیز به همراه بسیاری دیگر از مدیران بازداشت شد. همسر و فرزندان رئیس صندوق در دورهای دیگر بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان اختلاس کردند.
شرکت خدمات بیمهای امید آسایش و سرمایه ایرانیان، شرکت خدمات بیمهای شرف اطمینان، شرکت تجهیزات مدارس ایران، شرکت صنایع آموزشی، شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی زاگرس، شرکت سرمایهگذاری اقتصاد و رفاه فرهنگیان، شرکت سرمایهگذاری اقتصاد و رفاه فرهنگیان، شرکت آلوپن، شرکت آریا عمران پارس، شرکت پدیدآوران اطلس پارس، شرکت تامین مسکن فرهنگیان، شرکت پارس گوهر بینالملل، هلدینگ ساختمانی معلم، شرکت ماشین سازی اراک، بیمه معلم، شرکت بازرسی مهندسی و صنعتی ایران، شرکت پتروشیمی مروارید، هلدینگ انرژی سپهر، هلدینگ پترو فرهنگ، شرکت کیمیای پارس خاورمیانه و دهها شرکت، کارخانه و مجموعه صنعتی، خدماتی و بازرگانی دیگر از جمله داراییهای صندوق ذخیره فرهنگیان محسوب میشوند.
از ابتدا قرار بر این بوده که سود این شرکتها صرف ارتقاء کیفیت زندگی فرهنگیان گردد.
اقتصاددانان معتقدند که تصدیگری دولتی در امور صنعتی و بازرگانی اگر به فساد هم منتهی نشود، حتماً به زیان منجر میگردد. به گفته منتقدان، صندوق ذخیره نمونه بارزی از سوء استفادههای مکرر، ناکارآمدی، انتصابهای رانتی و خارج از قاعده و مدیریت شلخته دولتی است.
واکنش مدیران آموزش و پرورش نسبت به انتقادها
علیرغمآنکه صندوق ذخیره فرهنگیان نتوانسته در عمل سودی به حال فرهنگیان داشته باشد و فضای افکار عمومی از اخبار فسادهای شکل گرفته در آن آکنده است، اما مدیران ارشد آموزش و پرورش در برابر هرگونه انتقاد به آن واکنش نشان میدهند.
به گفته کارشناسان، بودجهای که برای پرداخت حقوقها به خود وزارت تخصیص مییابد، چندان جای برای سوءاستفاده ندارد، در عوض دهها شرکت زیرمجموعه صندوق ذخیره، محملی برای رشد فساد هستند.
یک معلم پیشین آموزش و پرورش که به فنلاند مهاجرت کرده است در شبکه اجتماعی توییتر نوشت که وقتی به همکاران فنلاندی خود در مدرسه گفت که آموزش پرورش ایران نهادی اقتصادی در اختیار دارد که به فروش مواد پتروشیمی، تولید پروفیل، فروش بلیط هواپیما و بانکداری مشغول است، از تعجب باور نمیکردند، تا آنجا که این موضوع به عنوان یک نمونه بارز از انحراف از مسئولیتهای آموزشی و فساد ساختاری در کشورهای جهان سوم در نشریه داخلی آموزش و پرورش پایتخت این کشور درج شد.
فعالیت دوباره پتروفرهنگ
هلدینگ پتروفرهنگ یکی از شاخصترین زیرمجموعههای صندوق است که غالباً در صنعت پتروشیمی فعال است. با ورود عدهای مدیران خاص به این مجموعه، فعالیتهای تجاری آن به تازگی رشد یافته است.
رسانههای که اخبار معلمان را بازتاب میدهند، از اینکه معلوم نیست که درآمد، هزینهکرد و فعالیتهای تجاری این هلدینگ چگونه و در چه حوزهای است گلهمند هستند.
این نهاد حاضر نشده که صورتهای مالی به روز و شفافی منتشر کند تا به زمزمهها در میان فرهنگیان و شایعه شکلگیری بسترها برای بروز مفاسد جدید پایان دهد.
با توجه به اینکه سبد سرمایهگذاری پتروفرهنگ بیشتر متمرکز بر واحدهای متانولی بوده، ظاهراً به دلیل افزایش قیمت خوراک و افزایش نرخ حمل بار با کشتی و همچنین افزایش قیمت یوتیلیتی، احتمال به وجود آمدن زیان سنگین برای این شرکت جود دارد.
حمیدرضا نجفپور کردی، مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان و علیرضا بابازاده، مدیرعامل پتروفرهنگ و برخی دیگر از مدیران این هلدینگ، به تازگی از عسلویه دیدار کردند.
با توجه به بروز فجایع گذشته از جمله در مجموعه بانک سرمایه این بسیار طبیعی است که به فعالیتها و تحرکات عجیب فعلی در این نهاد سراسر مشکل و بحران مشکوک بود.
چالش یا فرصت؟
فساد و اختلاس مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان در میانهی دهه ۱۳۹۰ مطرح شد؛ در ابتدا فساد هشت هزار میلیارد تومانی نام گرفت، ولی رقم آن بعدها ۱۵ هزار میلیارد تومان هم اعلام شد. درنهایت نماینده دادستان در دادگاه اعلام کرد رقم پرونده فساد در پرونده صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه، ۱۴ هزار میلیارد تومان است.
پرونده پُر رمز و راز فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان با گذر زمان ابعاد گستردهای یافت؛ تحقیق و تفحص از عملکرد صندوق در مجلس کلید خورد، ارتباط سرمایهگذار سریال شهرزاد با پرونده و فرار یکی از متهمان پرونده بانک سرمایه از جمله خبرهای پرحاشیهای بود که در ارتباط با این پرونده مطرح شد.
به استناد گزارش هیئت تحقیق و تفحص مجلس، که فروردین ماه ۱۳۹۷ منتشر شد، ضرر و زیان شرکتهای صندوق ذخیره فرهنگیان بالا بوده است. در بخشی از این گزارش آمده است: «در هر مورد که هیئت ورود پیدا کرد، تخلفی کلی مشاهده شد. آنقدر که کارشناسان اظهار داشتند گویی تخلف و ارتکاب جرم، در صندوق ذخیره فرهنگیان نهادینه شده است».
با این وجود در تازهترین اظهارنظرها دربارهی فعالیتهای اقتصادی صندوق، رئیس هیئت مدیره صندوق ذخیره فرهنگیان، هشتم دیماه ۱۴۰۰ ابراز امیدواری کرد که با خرید سهام شرکتهای بزرگ پتروشیمی، صندوق فرهنگیان به یکی از بزرگترین مالکان صنعت پتروشیمی کشور تبدیل شود.
او گفت که در همین راستا، ۵۱ درصد از سهام شرکت پتروشیمی انرژی سپهر با شرایط اقساطی در سال ۱۳۹۷ خریداری شده و دو پتروشیمی کیمیای پارس خاورمیانه در سال ۱۳۹۹ و پتروشیمی سبلان در سال ۱۴۰۰ راهاندازی شده است.حال باید دید بیان این دیدگاه بیشتر به فرصت تبدیل خواهد شد یا چالش های جدیدی در انتظار است.