«رسانه مسئولیت اجتماعی»- آرش کیانفر:هنوز از کشف یک نوزاد در سطل زباله در محله نازی آباد تهران زمان زیادی نگذشته بود که یک نوزاد دیگر نیز در نزدیک شیرخوارگاه آمنه در میدان ونک پیدا شد. اتفاقی که با واکنش های زیادی در فضای مجازی همراه بوده است.در چنین شرایطی مهم ترین سوالی که مطرح می شود این است که مسئولیت این نوزادان رها شده با کیست و چه نهای متولی رسیدگی به این موضوع است.
در پاسخ به این سوال باید عنوان کرد مسئولیت نگهداری و تربیت فرزندان در مرحله نخست با والدین است و سپس نهادهای جامعه در قبال تولد فرزند مسئولیت دارند. در ماجرای اخیر به دلیل اینکه والدین این دو نوزاد مسئولیت خود را انجام نداده اند جامعه موظف است مسئولیت تربیت و پرورش این نوزادان را برعهده بگیرد.در نتیجه در برابر نوزادان رها شده در خیابان یک مسئولیت جمعی وجود دارد.
ماجرا از کجا آغاز شد؟
براساس اظهارات رئیس پلیس پیشگیری تهران بزرگ ساعت ۱۸ مورخه یکم خرداد ماه در پی اعلام مرکز فوریتهای پلیسی ۱۱۰ مبنی بر پیدایش نوزاد در سطل زباله در محله نازیآباد سریعاً مأموران کلانتری ۱۳۰ نازیآباد به محل اعزام شدند.
پس از حضور مأموران در مشخص شد یکی از زبالهگردها از داخل سطل زباله پلاستیک مشکی رنگی را پیدا کرده و پس از باز کردن آن متوجه وجود نوزادی شده که زنده بوده و درحال نفس کشیدن است و سریعاً پلیس در جریان قرار گرفته بود.
نوزاد سریعاً با اورژانس به بیمارستان امیرالمؤمنین بخش نوزادان اعزام شد و تحت درمان قرار گرفت.
به گفته سرهنگ موقوفه ای تحقیقات و بررسی لازم برای کشف راز موضوع و شناسایی عامل یا عاملین ادامه داشته و در دستور کار پلیس است.
پیدا شدن نوزاد دوم در ونک
محمد نصیری معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت:روز پنجشنبه هفته گذشته از طریق گریههای این نوزاد در مقابل شیرخوارگاه آمنه، یکی از شهروندان مطلع میشود که پس از آن از طریق اورژانس این موضوع پیگیری میشود.نصیری گفت: این نوزاد در مقابل شیرخوارگاه آمنه رها شده است.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره جنسیت این نوزاد نیز تصریح کرد: این نوزاد دختر بوده و هماکنون در یکی از بیمارستانهای شهر تهران تحت فرآیند درمانی قرار دارد.
معاون سازمان بهزیستی گفت تا امروز بیش از ۳۰ هزار خانوادۀ متقاضی، در سامانه ملی فرزندخواندگی ثبتنام کردهاند که ۱۷ هزار پرونده تکمیل شده است.
محمد نصیری گفته پارسال ۶۱ نوزاد رها شدند که هم آنها و هم کودکانی که خانواده صلاحیت نگهداریشان را ندارند، توسط دستگاه قضایی به بهزیستی منتقل میشوند. به گفتۀ معاون اجتماعی سازمان بهزیستی، اگر سلامت اولیای کودک احراز نشود، آن کودک در شرایط فرزندخواندگی قرار میگیرد. نصیری گفته کمتر بودنِ کودکان فاقد سرپرست به نسبت میزان متقاضیان فرزندخواندگی، باعث شده این خانوادهها چند سال در صف انتظار باقی بمانند.
اقلیما:اغلب نوزادان رها شده حاصل رابطه نامشروع هستند
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، با اشاره به آسیب شناسی این موضوع گفت: اکثر کودکان رها شده که در سطلهای زباله پیدا میشوند، حاصل رابطه نامشروع هستند.معمولا دختر و پسرهایی که ناخواسته بچهدار میشوند برای اینکه آبرویشان نرود، جنین یا کودک خود را در سطل زباله یا کنار خیابان رها میکنند چون اگر کودک حاصل رابطه مشروع باشد مادر در بیمارستان میتواند اعلام کند کودک را نمیخواهد تا مسئولان بیمارستان، نوزاد را تحویل بهزیستی دهند.
اقلیما بیان کرد: اگر مادر در بیمارستان هم این کار را نکند معمولا کودک را در ملاءعام میگذارد و از دور تماشا میکند چه کسی او را برمیدارد به همین دلیل اکثر نوزادانی که در سطلهای زباله رها میشوند از رابطههای نامشروع هستند.
او افزود: هیچ کشوری در دنیا آمار دقیقی از تعداد این کودکان رها شده ندارد طبیعتا در ایران هم آماری در دست نیست چرا که بسیاری از این موارد پنهان هستند.
وی تصریح کرد: دسته دیگر این خانوادهها کسانی هستند که به دلیل مشکلات فراوان از جمله مسائل مالی، فقر، تعداد فرزندان زیاد و… مجبور می شوند کودک خود را سر راه بگذارند.برخی خانوادهها هم چون بچه زیاد دارند و از پَس مسائل مالی آنها برنمی آیند، فرزند خود را میفروشند.
اقلیما با اشاره به جمعآوری کودکان رها شده گفت: در برخی کشورها جعبههایی در خیابان وجود دارد که اینگونه خانوادهها کودک خود را درون آنها قرار میدهند و توسط پلیس این جعبه ها جمع آوری می شوند.در کشور ما چون قانونِ مربوط به این موضوع وضع نشده و قوانین سرپرستی هم به این راحتیها نیست نمیتوان از این راه برای جمع آوری کودکان استفاده کرد.
نوزادان رها شده و مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی وظایفی است که افراد در مقابل جامعه خود انجام می دهند.این وظایف نیز اگر چه در قانون ذکر نشده اما از نظر اخلاقی همه افراد جامعه را در بر می گیرد.به دلیل اینکه کودکان آسیب پذیر و بی دفاع هستند ما باید مفهوم مسئولیت اجتماعی را به صورت کامل درباره آنها لحاظ کنیم.
در نتیجه سیستم حقوقی و قانونی کشور به این سمت حرکت کند و هم مسئولان و نهادهایی که در این زمینه تصمیم گیر هستند.از سوی دیگر همه افراد جامعه نسبت به کودکان مسئولیت دارند. این مسئولیت نیز از کودکان درون خانواده آغاز می شود و تا کودکان سطح جامعه ادامه پیدا می کند.
در جامعه ایران ما هنوز در مرحله نخست که مسئولیت والدین نسبت به کودکان است با مشکلات مواجه هستیم.این مسأله نیز ریشه در نوع نگاه و تفکر افراد جامعه دارد. به عنوان مثال بسیاری از والدین کودکان خود را جزئی از اموال و دارایی های خود می دانند و گمان می کنند به هر شکل که تمایل دارند می توانند رفتار کنند.برخی برای کودکان حریم خصوصی قائل نیستند و در مقابل برخی هیچ وظیفه ای در مقابل کودکان برای خود قائل نیستند.
جامعه در مقابل نوزدان رها شده مسئولیت اجتماعی دارد. نخست اینکه جامعه نسبت به شناخت والدین نوزاد و دلایل رها کردن فرزند خود مسئولیت دارد. از سوی دیگر باید زمینه ها و انگیزه های چنین اقدام شنیعی مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرد که چه اتفاقی رخ می دهد که یک نوزاد را در سطل زباله می اندازند.به نظر می رسد چنین اتفاقی مولود وضعیت جامعه است و باید ریشه ها و دلایل آن را در بیماری های اجتماعی و حتی اقتصادی پیدا کرد.
مشکلات اقتصادی و معیشتی طبقه ضعیف جامعه را به سمت مناطق جرم خیز جامعه سوق داده است. در چنین فضایی میزان جرم و جنایت و بزهکاری اجتماعی افزایش پیدا می کند که یکی از آنها رابطه نامشروع است.در نتیجه رها کردن نوزاد در سطل زباله یک پدیده اجتماعی است که ریشه در چالش های درونی جامعه دارد.