به گزارش سرویس اجتماعی رسانه مسئولیت اجتماعی نهادینه نشدن مفهوم مسئولیت اجتماعی در بین شرکت ها و بنگاه های اقتصادی در ایران باعث شده که بسیاری از شرکت ها با برگزاری همایش و ایراد سخنرانی تلاش می کنند مسئولیت اجتماعی خود را انجام بدهند.
این در حالی است که در واقع چنین نیست و مسئولیت اجتماعی در برگزاری همایش و سخنرانی خلاصه نمی شود. اگر چه برگزاری همایش ها در زمینه مسئولیت اجتماعی می تواند فرصتی برای هم اندیشی و ارائه راهکار برای نهادینه کردن مسئولیت اجتماعی باشد اما بسنده کردن شرکت ها به برگزاری همایش در زمینه مسئولیت اجتماعی و تلاش برای ادامه دادن این مسیر،بنگاه های اقتصادی را از رسالت اصلی خود در زمینه مسئولیت اجتماعی باز می دارد.
به نظر می رسد بنگاه های اقتصادی مسئولیت اجتماعی خود را به برگزاری همایش و سخنرانی تقلیل داده اند و تلاش می کنند از این رهگذر به جامعه چنین القا کنند که نسبت به مسائل جامعه دلسوز هستند و برای آن راهکار دارند. نکته مهم در این زمینه این است که آنچه در اغلب این همایش ها برگزار می شود جنبه تئوری و نظری دارد ودر جامعه ایران با توجه به دغدغه های فرهنگی و اجتماعی که در این زمینه وجود دارد جنبه کابردی ندارد.
در همایش های مسئولیت اجتماعی چه اتفاقی رخ می دهد؟
واقعیت این است که اگر به همایش های برگزار شده در سال های اخیر درباره مسئولیت اجتماعی دقت کنیم به چند نکته کلیدی دست پیدا می کنیم که نشان دهنده این است که محتوای این همایش ها نه تنها به تحقق مسئولیت اجتماعی کمکی نکرده و بلکه باعث توقف و رکود در پروسه نهادینه شدن مسئولیت اجتماعی درایران نیز شده است.
به همین دلیل ماهیت این همایش ها نیازمند آسیب شناسی است.اولین نکته این است که کسانی در این همایش ها سخنرانی می کنند که هنوز درک صحیحی از مسئولیت اجتماعی ندارند و تنها به دلیل مسئولیت هایی که در بنگاه های اقتصادی و شرکت ها دارند در این همایش ها تریبون در اختیار آنها قرار می گیرد و آنها نیز براساس دیدگاه های خود مسئولیت اجتماعی را تببین می کنند.این در حالی است که زمانی می توان از درک صحیح سخنران سخن گفت که سخنران یک همایش بدون در نظر گرفتن سود شرکت متبوعش درباره مسئولیت اجتماعی سخن بگوید و راهکار ارائه کند. نکته دوم اینکه در اغلب همایش هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی برگزار می شود راهکار عملی و علمی برای مسئولیت اجتماعی ارائه نمی شود و اغلب این همایش ها شکل تریبون هایی دارد که در اختیار مسئولان بنگاه های اقتصادی قرار می گیرد تا در راستای منافع خود صحبت کنند.این وضعیت باعث شده که بسیاری از این همایش ها بی محتوا و فاقد جنبه کاربردی باشد.
نکته سوم درباره این همایش ها این است که اظهاراتی که در این گونه همایش ها عنوان می شود شکل آرمان گرایی دارد و تنها برای ایجاد پرستیژ عنوان می شود. به همین دلیل نیز این همایش ها نتیجه ای به همراه ندارد و نمی توان از محتوای آن نتایج کاربردی و عملی استنتاج کرد.
افتراق و اختلاف در بین تئوریسین های مسئولیت اجتماعی
یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مسئولیت اجتماعی در ایران افتراق و اختلاف در بین تئوریسین ها و نظریه پردازان حوزه مسئولیت اجتماعی است. به همین دلیل نیز تاکنون اجماعی در این زمینه رخ نداده است.
شاید استاندارد ملی مسئولیت اجتماعی گام مهمی در اجماع نخبگان حوزه مسئولیت اجتماعی بود اما در عمل هنوز این اختلاف نظرها دیده می شود و به یک جمع بندی جامع و کاربردی نرسیده است.مهم ترین دلیل این اختلاف نیز تعریف متفاوتی است که هر کدام از نخبگان از مفهوم مسئولیت اجتماعی دارند و تلاش می کنند دیدگاه ها خود را به عنوان واقعیت مسئولیت اجتماعی مطرح کنند.
نداشتن اجماع در تعریف مفهوم مسئولیت اجتماعی باعث شده هر نهاد و سازمانی براساس مدلی که خود ارائه می کند مسئولیت اجتماعی را محقق کند. چالش دیگری که در حوزه مسئولیت اجتماعی وجود دارد شکاف بین سیاستگذاران و بخش خصوصی است.در این زمینه گفت وگوها و مذاکراتی نیز صورت گرفته اما همچنان این شکاف وجود دارد.
این در حالی است که همچنان نگاه سیاست گذاران نسبت به مقوله مسئولیت اجتماعی با تردیدهایی مواجه است و بیشتر نگاه ها به سمت کارهای خیریه و داوطلبانه می رود.از سوی دیگر مسئولیت اجتماعی در ایران ویترینی و جایزه محور شده است. البته تجربه این موضوع در کشورهای دیگر نیز وجود داشته است.این حوزه در ایران متولی خاصی ندارد و به همین دلیل بیشتر شکل جشنواره ای و دادن جایزه به خود گرفته است.
چگونه می توان در حوزه مسئولیت اجتماعی به اجماع رسید؟
بدون تردید مهم ترین عاملی که می تواند در بین نخبگان جامعه در حوزه مسئولیت اجتماعی اجماع ایجاد کند یک تعریف جامع و مانع از مسئولیت اجتماعی و پیروی همه سازمان ها و نهادها از این تعریف است.
بهطور معمول زمانی که سخن از مفهوم شرکت و بهویژه شرکت خصوصی پیش میآید، پیشفرض ذهنی افراد به دغدغههای اقتصادی و سوددهی معطوف میشود. از اساس این ذهنیت درست است، زیرا ماهیت وجودی یک شرکت بر مقوله کسبوکار معطوف به سودآوری است.اما فعالیت اقتصادی و کسب سود تنها بعد یک شرکت به شمار میآید.
شرکت بهعنوان سازمانی مطرح است که دارای عناصر انسانی و فیزیکی، ساختار و نظام روابطی ویژه است که بهواسطه آنها فرهنگ سازمانی، ارزشهای سازمانی و حتی ساختاری غیررسمی که عمدتا مبین این ارزشهاست، خلق میشود. مفهوم مسئولیت اجتماعی با فرهنگ و ارزشهای سازمانی مناسبت دارد. این نوع مسئولیت فراتر از وظایف قانونی امتداد مییابد و در واقع، قانون و وظیفه سازمانی حداقلهای مسئولیت اجتماعی شرکت است. از این رو، مسئولیت اجتماعی شرکت در حکم مدلی از کسبوکار است که به شرکت کمک میکند از نظر اجتماعی و بهویژه به خاطر تاثیرات احتمالی خود در جامعه و محیط پاسخگو باشد.
هرچند هنوز تعریف واحدی از مسئولیت اجتماعی شرکت که مورد اجماع باشد وجود ندارد، اما ایزو ۲۶۰۰۰ بهعنوان مهمترین و جدیدترین مرجع و راهنمای مسئولیت اجتماعی شرکت که با مشارکت نمایندگان کسبوکارهای مختلف کشورها تدوین شده است، شاید مورد استنادترین مرجع مفهومی و موضوعی باشد.
در هر صورت عموم تعاریف سخن از تاثیرات شرکتها و سازمانها و ضرورت پاسخگویی و تعهد در قبال آن را بهعنوان محور تعاریف خود بیان میدارند. از این نظر، میتوان گفت که مسئولیت اجتماعی شرکت مجموعه الزامات یا تعهدات اخلاقی است که یک شرکت یا سازمان با در نظر داشتن موضوع توسعه پایدار در جهت حمایت کارکنان خود، جامعه و محیطزیست انجام میدهد.