از قرن بیستم شاهد افزایش روز افزون کاربرد استدلال آماری در تمامی رشتههای علوم و حتی علوم انسانی بودهایم. درنتیجه امروزه آشنایی با اصول و تکنیکهای پایهای تحلیل آماری دراکثر دورههای علمی و حرفهای اهمیت خاص دارد.
به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی سیده سمیه رضوی عضو کمیسیون تدوین استانداردملی مسئولیت اجتماعی و خیرجمعی در یادداشت خود آورده است:خوشبختانه درک بسیاری ازمفاهیم اساسی آمار نیاز به دانش ریاضی پیشرفته ندارد.علم آمار در زمره علوم جدیدی است که شیوه ها و روشهای آن به صورت علمی بسط و تکوین یافته و با آنکه دیر زمانی از پیدایش آن نمیگذرد از آنچنان گسترش و تعمیمی برخوردار گردیده که روشهای آن در همه رشتههای علوم اعم از نظری یا عملی(کاربردی) مورد استفاده قرار میگیرد. امروز بی شک دیگر پژوهش و تحقیق تجربی در هیچ یک از رشتههای علوم و تفسیر، تعبیر، تبیین و توجیه نتایج آن جز با استفاده از روش های آماری امکانپذیر نیست.
برای آگاهی بخشی مفاهیم علم آمار
بیشتر مردم با کلمه آمار، به مفهومی که برای ثبت و نمایش اطلاعات عددی به کار میرود، آشنا هستند: تعداد بیکاران، قیمت روزانه بعضی از سهام در بازار بورس، تعداد افراد تلف شده از اثر شیوع بیماری کرونا، مثالهایی از این مفهوماند. ولی این مفهوم منطبق با موضوع اصلی در بحث آمار نیست. آمار، عمدتا با وضعیتهایی سروکار دارد که در آنها وقوع یک پیشامد به طور حتمی قابل پیشبینی نیست. استنتاجهای آماری غالبا غیرحتمیاند، زیرا مبتنی براطلاعات ناکاملی هستند تخمین نرخ بیکاری در یک ناحیه برمبنای مطالعه بروی چندهزار نفر از مردم یا بررسی طرح جدید ترافیک بر مبنای نظرخواهی از تعدادی از افراد یک منطقه، مثالهایی از این موضوع اند.
آمار، مطالعه لذتبخشی است در باب این موضوع که چگونه می توان جهان ناشناخته ای را با گشودن چند دریچه به روی آن توصیف کرد به صورت کلی تعریف آمار عبارتنداز” آمار مجموعه ای از مفاهیم و روشهاست که در هر زمینه پژوهش برای گردآوری و تعبیر اطلاعات مربوط به آن و انجام نتیجه گیریها ،در شرایطی که عدم حتمیت و تغییر وجود دارد، به کار می رود.”معادل آمار درکلمه انگلیسی Statistics است که از لحاظ تاریخی ازکلمه لاتین Status مشتق شده و یکی از معانی کلمه اخیر، State (دولت) است .در طول چندین دهه، آمار فقط با بیان اطلاعات و مقادیر عددی درباره اقتصاد جمعیت شناسی و اوضاع سیاسی حاکم در یک کشور سرو کار داشت و اکثر افراد معمولی هنوز این تصور غلط را درباره علم آمار دارند که ان را منحصر به ستونهای عددی سرگیجه آور و گاهی یه سری شکلهای مبهوت کننده میدانند. یادآوری این نکته بسیار ضروری است که نظریه و روشهای جدید آماری، از حد ساختن جدول های اعداد و نمودارها بسیار فراتر است. آمار به عنوان یک موضوع علمی، امروزه شامل مفاهیم و روشهای است که در تمام پژوهشهایی مستلزم جمع آوری دادهها به وسیله یک فرایند آزمایش و مشاهده و انجام استنباط و نتیجه گیری به وسیله تجزیه و تحلیل این داده ها هستند، اهمیت بسیار دارند.علم آمار مبتنی بر دو شاخه آمار توصیفی و آمار استنباطی است. در آمار توصیفی با داشتن تمام اعضا جامعه به بررسی خصوصیتهای آماری آن پرداخته میشود در حالیکه در آمار استنباطی با به دست آوردن نمونهای از جامعه که خصوصیات اصلی جامعه را بیان می کند در مورد جامعه استباط آماری انجام میشود.در نظریه آمار، اتفاقات تصادفی و عدم قطعیت توسط نظریه احتمالات مدلسازی میشوند. در این علم، مطالعه و قضاوت معقول درباره موضوعهای گوناگون، بر مبنای یک نمونه انجام میشود و قضاوت در مورد یک فرد خاص، اصلاً مطرح نیست.
برای روز جهانی آمار(۲۰ اکتبر) : شاخص پیشرفت کشورها با آمارهای موثق و به موقع
روز جهانی آمار زمانی اتفاق افتاد که اعتماد عمومی به داده ها و آمار به دلیل سرعت و گستردگی اطلاعات نادرست و اطلاعات نادرست تضعیف شده بود و بازگرداندن اعتماد به دادهها و آمارها، چه توسط دفاتر آمار ملی یا توسط سایر بازیگران تولید شده باشد، نه تنها برای آماردانان یا دانشمندان داده، بلکه برای مدافعان حقوق بشر نیز باید در اولویت قرار گرفته بود و این چنین شد که روز جهانی آمار شکل گرفت رویه رویدادهای روزجهانی آمار به شرح ذیل می باشد.
نخستین بار در۲۰ اکتبر سال ۲۰۲۰روز جهانی آمار در سراسر جهان جشن گرفته شد. این روز توسط کمیسیون آمار سازمان ملل متحد «UNSD» تعیین و نامگذاری شد. بیش از ۱۰۳ کشور و حداقل ۴۰ سازمان منطقهای و بین المللی روز جهانی آمار ۲۰۱۰ را جشن گرفتند UNSD در این روز مورد زیر را تصویب رساند :
“برگزاری رویدادی به نام روز جهانی آمار هر ۵ سال یک بار“
دومین رویداد روز جهانی آمار روز ۲۰ اکتبر سال ۲۰۱۵؛ پنج سال پس از نخستین روز جهانی آمار با شعار زیر برگزار شد:
” داده های بهتر ، زندگی بهتر ”
سومین رویداد ۲۰ اکتبر سال ۲۰۲۰: که پنج سال بعد زا دومین رویداد با شعار زیر برگزار شد :
” خدمت، حرفه ای گرایی و شرافت کاری“
با توجه به تاکید بر اهمیت استفاده از آمارهای رسمی در میان تصمیمگیران و سیاستگذاران در بالاترین سطح دولتی و توجه ملی به آن است و از طرفی مفید بودن آماربه عنوان ابزار تصمیم گیری منجر شد که صاحبان این ابزار در مرحله اول مطمئن شوند هر فرد تصمیم سازی، خواه در حیطه علم و تحقیق، خواه در حیطه مدیریتی به خوبی به خدمات این ابزار واقف است و با توجه به آمار نفوس مسکن در این ماه اول آبان ماه در تقویم کشورمان روز ملی آمار و برنامه ریزی نام گذاری شده است.
اول آبان روز ملی آمار و برنامه ریزی
در این روز برای اذعان به اهمیت آمار در زندگی همه انسان ها را جشن می گیرند ممکن است تعجب کنید که آمار دقیقاً چگونه بر زندگی ما تأثیر می گذارد ؟هر چیزی که به زندگی روزمره ما مربوط می شود، از جمله اینکه چگونه بزرگ می شویم، تشکیل خانواده می دهیم، در صنایع انتخابی خود کار میکنیم و تصمیم میگیریم در کجا زندگی کنیم، میتوان تحت آمار مطالعه و بررسی کرد. این آمار توسط دولت و سایر سازمان ها برای کمک به برنامه ریزی برای سال های آینده استفاده می شود. افراد حرفه ای مانند ریاضیدانان، برنامه ریزان شهری، شرکت ها، بازاریابان دیجیتال و دانشمندان علوم اجتماعی نیز برای فرآیند تصمیم گیری خود به شدت به آمار متکی هستند. .
آمار ما را از حقایق آگاه میکند و اطلاعات مهم را به زبان اعداد نشان می دهد. این ارقام حقایق سخت اما واقعی را به ما می دهند و تا حد زیادی عوامل ذهنی دیگری را که بر تصمیم گیری تأثیر می گذارند حذف میکنند. آمار به طور مداوم بر نحوه انتخاب و تجارت در شرکت ها و بنگاه های اقتصادی، منابع کشورها و دولتها تأثیر میگذارد .بنابراین به طور رسمی، روز جهانی آمار با این رویکرد که آگاهی را در مورد دستاوردهای آماری که بر اساس ارزش های اصلی خدمات را افزایش داده است. آمارهای موثق و به موقع، شاخص پیشرفت یک کشور است. دلیل این تصمیم برای برگزاری هر نیم دهه روز جهانی آمار این است که به کشورها، مردم و جهان فرصتی برای رشد، تطبیق و تولید آمار با کیفیت از طریق روشی که برای زندگی انتخاب میکنند، میدهد.
جدول زمانی روز جهانی آمار
برای دادههای بهتر و زندگی بهتر(شهروند و شهروند شرکتی مسئول)
چه به عنوان به عنوان یک فرد انسانی و چه به عنوان شهروند شرکتی که در اجتماع همراه دیگر انسانها به زندگی و گذران امور مشغول هستیم، ما با انواع متفاوتی از تعهدات، مسئولیتها، تکالیف و وظایف روبرو هستیم. گاه این وظایف ما برگرفته از دین یا اخلاقیات ما است و گاه برگرفته از قانون است، شماری از تعهدات ما نیز بر اساس قراردادها شکل میگیرند. ما به عنوان فرزند، مسلمان، پدر و یا مادر، همسر، کارمند و یا کارگر و درنهایت به عنوان شهروند در برابر خانواده، مذهب، بستگان و دوستان، محل خدمت، شهر و کشور و ملت مان، تعهدات متفاوتی بر عهده داریم. یکی از آن مسئولیت ها ارائه داده های واقعی در هر زمان و موقعیتی است .
دادهها برای اقتصاد، جوامع و سیاست امروز اهمیت جدیدی پیدا کرده اند. دادهها، کالای فراگیر جهانیشده، بهراحتی به اشتراک گذاشته میشوند، تکرار میشوند و مورد معامله قرار میگیرند و آمار عامل تاثیرگذار در اقتصاد دیجیتال، ابر، بلاک چین، اینترنت اشیا و حتی سیاست میباشد. امروزه به طور فزاینده ای آمار به عنوان شکل جدیدی از سرمایه اطلاعاتی در سازمان ها و شرکت ها در نظر گرفته می شوند دادهها را میتوان برای اهداف مختلف– سیاست عمومی محلی، ملی و جهانی، تجاری و اضطراری – توسط طیف وسیعی از بازیگران مورد استفاده قرار داد. این چند چالش گسترده ایجاد می کند:
چگونه رفاه مردم و جوامع را متعادل کنیم و اطمینان حاصل کنیم که آنها می توانند بینشی از داده ها برای بهبود زندگی خود و نیاز به محافظت از حریم خصوصی خود و محافظت از آنها در برابر سوء استفاده و سوء استفاده از داده ها به دست آورند؟
تعادل مناسب بین داده های اختصاصی و عمومی چیست؟ چه داده هایی باید به عنوان یک کالای عمومی، نه فقط در مفهوم اقتصادی، بلکه در مفهوم اجتماعی گسترده تر، محافظت شوند؟
چگونه داده ها می توانند به بهترین وجه از یک بازار رقابتی، پر رونق و متنوع برای نوآوری هایی که زندگی انسان ها را بهبود می بخشد و غنی می کند، پشتیبانی کند؟
در حالی که بعید است که هر ملت و جامعه ای به این چالش ها به روشی مشابه برخورد کنند، ما باید به دنبال ایجاد برخی انتظارات مشترک باشیم. این به افراد و شرکتها این اطمینان را میدهد که دادههای مربوط به آنها بدون توجه به جایی که جمعآوری یا استفاده میشوند، محافظتها و تعهدات مشابهی دارند. کنوانسیون داده های جهانی میتواند راهی برای اطمینان از حفاظت از داده ها به عنوان یک کالای عمومی جهانی و به عنوان منبعی برای دستیابی به توسعه عادلانه و پایدار فراهم کند. کلید چنین رویکردی مجموعه ای از اصول و استانداردهای جهانی است که عناصر مدیریت و به اشتراک گذاری مسئولانه و اخلاقی داده ها و نهاد یا مؤسسات جهانی را تعیین می کند که مشوق هایی را برای به کارگیری این اصول و نظارت بر کاربرد مداوم آنها در جوامع مختلف فراهم می کند.
در کنوانسیون داده جهانی برای استفاده ایمن و اخلاقی از داده ها نیاز است که ایجاد قراردادی اجتماعی بین استفاده کامل از دادهها برای توسعه و رفاه و حفاظت از امنیت، حریم خصوصی و حقوق بشر و بین استفاده تجاری و عمومی تعادل برقرار کند. خوب کنوانسیون داده های جهانی مجموعه ای یکپارچه از اصول و استانداردهای داده را تشکیل میدهد که دولتهای ملی، نهادهای عمومی، بخش خصوصی، سازمانهای جامعه مدنی و دانشگاهها را با عناصری از جمله دسترسی به داده ها؛ تبادل اطلاعات؛ قابلیت همکاری دادهها؛ شفافیت و مسئولیت اجتماعی متحد میکند.در حالی که این موضوعات به طور گسترده مورد بحث قرار می گیرند و به نظر میرسد مورد توافق گسترده قرار گرفته اند، آنها فاقد تعاریف پذیرفته شده جهانی و راه هایی برای عملیاتی کردن آنها در عمل هستند.
کنوانسیون داده های جهانی می تواند فراتر از ایجاد اصول اخلاقی حرکت کند و یک معماری جهانی ایجاد کند که شامل استانداردها و مشوق هایی برای انطباق نیز باشد. باید بر اساس قوانین موجود حقوق انسانی و سایر کنوانسیونها، قوانین و معاهدات که اصول مفید و مکانیسمهای انطباق را تعیین بر اساس آنها استوار خواهد بود چنین معماری می تواند پایه ای برای بازنگری در اقتصاد داده، ترویج داده های باز(گشودگی) ، تشویق تبادل داده ها و تسهیل مکانیسم های تجاری باشد. همچنین میتواند به رسیدگی به بحران های عمومی و اهداف توسعه کمک کند. برای حمایت از این کنوانسیون، به یک موسسه یا مؤسسات جهانی نیاز است تا بسیاری از جوامع داده و اکوسیستمها را که نه تنها از دولتهای ملی، بخش خصوصی و جامعه مدنی تشکیل میدهند، بلکه شامل کسانی که هوش مصنوعی را نمایندگی میکنند، گرد هم آورد. خدمات دیجیتال و فناوری اطلاعات این مؤسسات استانداردهای داده را حفظ و به روز میکنند، بر چارچوب های پاسخگویی نظارت میکنند و مکانیسم هایی را برای تسهیل تبادل و استفاده مسئولانه از داده ها پشتیبانی می کنند.
آماردانان یکی از سهامداران کلیدی در اکوسیستم دادههای جهانی هستند. آنها مدتهاست که حفاظت از دادهها به عنوان یک کالای عمومی در نظر گرفته و به عنوان حافظان دانش و حافظان فضاهای عمومی مشورتی نقش مهمی ایفاکردهاند. کمیته هماهنگی فعالیتهای آماری (CCSA)، متشکل از سازمانهای بینالمللی و فراملی، که وظیفه آن شامل ارائه آمارهای رسمی بینالمللی در چارچوب اصول حاکم بر فعالیتهای آماری بینالمللی است.با این رویکرد که آمارهای واقعی می تواند منجر به تصمیم گیری و تصمیم سازی آگاهانه شود.
آمار هیچ گاه دروغ نمی گوید
آمار و چگونه با آمار دروغ بگوییم. آمار دروغ نمیگوید اما میشود در قالب زبان آمار دروغ گفت. البته به کسانی که آمار را به خوبی نمیشناسند. تغییر شاخص مناسب، تغییر تعاریف، ناقص بیان کردن حقایق، ابزارهایی است که برای دروغ گفتن با آمار از آنها استفاده میشود. حتی داده های خام نیز در این روشها تغییر داده نمیشوند. اینکه آمار و اعداد دروغ نمیگویند به این معنا نیست که کسی هم نمی تواند با آمار دروغ بگوید؛ اتفاقأ دروغگوهای بزرگ این روزها معمولا با استفاده از آمار دروغ می گویند! دارل هاف (Darrell huff) در سال ۱۹۵۴ کتابی با عنوان چگونه میتوان با آمارها دروغ گفت را منتشر کرد. نگاه این کتاب به این مقوله، بحثهای زیادی را بین محققان به وجود آورد. برخی معتقد بودند که نمودارها نمیتوانند دروغ بگویند و این محققان هستند که دروغ میگویند و نمودارها تنها میتوانند محقق را به سمت تفسیر اشتباه سوق دهندتا آنجا که می توان دروغ را به دو نوع دروغ آماری و دروغ غیرآماری تقسیم بندی کرد. با اینکه آمار همواره علمی بر اساس گزاره های منطقی و نظریه های پیشرفته ریاضی و ابزاری برای راستی آزمایی مدعیان بوده است و این دروغ گویان بوده اند که از آن سوءاستفاده کرده اند دروغ در جامعه انواع مختلفی دارد که از جمله دروغ معمولی؛ آن نوعی از دروغ است که متاسفانه هر روزه در زندگی ما دیده می شود و جود دارد.دروغ شاخدار؛ دروغی است خیلی بزرگ که باور آن بسیار سخت است! و دروغ، آمار (!!) نام دارد!!!
بهره گیری از آمار برای دروغ گویی امر تازه ای نیست و بویژه در جوامع در حال توسعه (که بستر نقد و گردش آزاد اطلاعات در آنها ضعیف است) بسیار مرسوم است. ولی برخی افراد از روی بدبینی یا شوخ طبعی خود آمار را نوع پیشرفته دروغ تعریف می کنند و اعتمادی به نتایج و تحلیل های آماری ندارند. بیان دروغ های آماری در ایجاد این بی اعتمادی نقش مهمی دارد و برای کاهش آن بایستی ترفندهای متداول آن را به جامعه شناساند. در اینجا به چند ترفند متداول در بیان دروغ آماری اشاره می کنیم:
- نتیجهگیری دلخواه بر اساس روشهای نمونه گیری نامناسب و غیر تصادفی
- نتیجهگیری دلخواه بر اساس نمونههای اریب، بسیارکوچک و حتی تک مشاهده ای
- نمونهگیری مجدد برای تعویض دادهها به دادههای سفارشی یا دلخواه
- تغییر سطح معنی داری آزمونها و ضریب اطمینان برآوردهای فاصله ای برای حصول نتیجه دلخواه
- تغییر واحد اندازهگیری(مثلا از متربه سانتیمتر یا بلعکس)در رسم نمودارها و برآورد برخی پارامترها برای نمایش و بیان نتیجه دلخواه
- استفاده از همبستگی(ظاهری) دو متغیر برای بیان و تحلیل علیتیک پدیده به نحوه دلخواه
- استفاده نابجا ازمدلها، برآوردگرها یا آزمونهای آماری(مثلا میانگین بجای میانه) برای نتیجه دلخواه
- استفاده نامناسب از میانگین در زمان عدم نرمال بودن داده ها
- مقایسه پارامترهای دو یا چند جامعه با توزیع های(مدلهای احتمالی) مختلف براینتیجه دلخواه
- مدلسازی برای یک متغیر محصول بادرنظرگرفتن متغیرهای مستقل غیر موثر و نیزبدون در نظرگرفتن کلیه متغیرهای مستقلموثر بر آن و استفاده از این مدل برای براورد و پیش بینی دلخواه
- استفاده از سوالات هدایت کننده به نفع پاسخ مطلوب در پرسشنامه و فضا سازی برای کسب داده و نتیجه دلخواه
بدین ترتیب که گاهی درجامعه برخی مدیران در سازمانها/شرکتها برای دروغ گفتن به “آمار” متوسل می شوند!!دروغ آماری عبارتست از گزارش آماری خلاف واقع که در آن از اطلاعات و آمار ساختگی استفاده شده و یا آنکه اطلاعات آن با هدف بزرگ نمایی یا کوچک نمایی حقیقتی دست کاری شده است.گاهی نیز در نوع نمایش نمودارهای آماری تغییرات به گونه ای انجام می شود که هدف بزرگ نمایی یا کوچک نمایی اتفاق افتد. که این نوع دروغ آماری حرفه ایتر است!
برای نخستین گام مسئولیت اجتماعی سازمانی با صداقت آماری
امروزه بسیاری از سازمانها به اهمیت دادهها به عنوان یکی از سرمایههای حیاتی خود پی بردهاند. دادهها و اطلاعات میتوانند درکی از مشتریان، محصولات و خدمات را در اختیار قرار دهند. همچنین این دادهها و اطلاعات موجب نوآوری و دستیابی به اهداف راهبردی سازمانها خواهند شد. با این وجود و با درک این مطلب، تعداد اندکی از سازمانها، فرآیند مدیریت داده را به عنوان سرمایهای که میتواند ارزشآفرین باشد، انجام میدهند. با توجه به اهمیت داده ها و علم آمار در عصر جدید حاکمیت داده ها و مدیریت داده ها مطرح گردیده ، مدیریت داده سعی میکند تا تمامی ابعاد و جوانب داده را مورد توجه قرار دهد. مهمترین این ابعاد عبارتند از: معماری داده، مدلسازی و طراحی داده، ذخیرهسازی داده و عملیات بر روی آن، امنیت داده، یکپارچهسازی و تعاملپذیری داده، انبارسازی داده و هوش تجاری، کیفیت داده.ایجاد مسئولیت اجتماعی در همه ابعاد فعالیت یک سازمان، تعهدو درک همهجانبه آن را درهمه سطوح میطلبد. درمراحل اولیه تلاشهای سازمان در زمینه مسئولیت اجتماعی، ایجاد آگاهی بهتراست برافزایش درک جنبههای مسئولیت اجتماعی شامل اصول، موضوعات اصلی و مسائل متمرکز باشد.تعهد و درک بهتر است از بالاترین سطح سازمان شروع شود. درک مزایای مسئولیت اجتماعی برای سازمان، میتواند نقش اساسی در ایجاد تعهد رهبری سازمان ایفا میکند. بنابراین بهتر است تلاش شود تا رهبری سازمان درک کاملی از پیامدها و مزایای مسئولیت اجتماعی داشته باشد.
برخی از کارکنان و قسمتهای سازمان بیش از سایرین علاقهمند و پذیرای اقدام در عمل به مسئولیت اجتماعی هستند. سازمانها بهتر است که تلاشهای اولیه خود را روی در تولید داده های واقعی و نظارت بر حفاظت داده ها متمرکز کند تا معنای مسئولیت اجتماعی را در عمل نشان دهند.ایجاد فرهنگ مسئولیت اجتماعی در داخل سازمان ممکن است مدت زمان قابل توجهی طول بکشد، اما پیشرفت این موضوع با روش نظاممند و عمل بر مبنای ارزشها و فرهنگ موجود، در بسیاری از سازمانها مؤثر بوده است.
ایجاد ظرفیت حاکمیت داده های شفاف برای اجرای اقدامهای مسئولیت اجتماعی میتواند تقویت یا توسعه مهارتها را در برخی حوزههای فعالیت مانند مشارکت ذینفعان و بهبود دانش و درک کاربرد موضوعات اصلی به همراه داشته باشد. در این راستا سازمانها بهتر است به بهترین شکل از دانش و مهارتهای موجود افراد درون سازمان بهره گیرند. همچنین در صورت لزوم، سازمان بهتر است ایجاد ظرفیت و آموزش مدیران و کارکنان در زنجیره ارزش را نیز مدنظر قرار دهد. آموزش ویژه و تخصصی در برخی مسائل نیز میتواند مفید باشد.برای نهادینه شدن موثر مسئولیت اجتماعی، سازمان ممکن است نیاز به تغییر در فرایندهای تصمیمگیری و حکمرانی را شناسایی کند که منجر به آزادی، اقتدار و انگیزه بیشتر برای پیشنهاد رویکردها و ایدههای جدید شود. سازمان همچنین ممکن است دریابد که بهتر است ابزار خود را برای پایش و سنجش برخی ازجنبههای ثبت دادههای عملکرد خود بهبود بخشد.آموزش و یادگیری مستمر استفاده از داده ها و آزمون های آماری و گزارش های تحلیلی برمبنای واقعیت می تواند در افزایش آگاهی و ایجاد ظرفیت برای مسئولیت اجتماعی نقش اساسی ایفا نماید در این راستا، آموزش برای توسعه پایدار مسیر جدیدی را برای توانمندسازی افراد برای رسیدگی به مسائل مسئولیت اجتماعی از طریق تشویق آنها در جهت توجه به ارزشهایی که موجب اقدامهای فعالانه و کنشگرانه میشود، ایجاد میکند.
سازمان با استفاده از روشهای مختلفی میتواند اعتبار خود را ایجاد کند. یکی از این راهها، ایجاد شفافیت در داده ها و مشارکتدادن ذینفعان است که گفتگو با ذینفعان مبتنی بر صداقت را دربرمیگیرد و یکی از راههای مهم بالابردن اطمینان و اعتماد نسبت به این امر، ایجاد حاکمیت داده ها و شفافیت منجر به اعتماد و اعتبار در بین ذی نفعان سازمانی را افزایش میدهد. مشارکت ذینفعان میتواند مبنایی برای درگیر کردن آنها در تایید ادعاهای سازمان(انتشار آمار و داده ها) در ارتباط با عملکرد خود باشد. سازمان و ذینفعان میتوانند تمهیداتی برای ذینفعان در نظر بگیرند تا آنها بتوانند به صورت دورهای، جنبههای مختلف عملکرد سازمان را بازنگری یا پایش کنند.
اعتبار سازمان و یا شفافیت در ارائه آمار و داده ها در رابطه با برخی مسائل میتواند از طریق همکاری در طرحهای خاصی که منجر به صدور گواهینامه میشود، افزایش یابد. نوآوریهایی برای تایید ایمنی کالا یا تایید فرایندها یا محصولات نسبت به اثرات محیط زیستی آنها، اقدامهای مرتبط با نیروی کار و سایر جنبههای مسئولیت اجتماعی توسعه داده شده است. اینگونه طرحها بهتر است مستقل و معتبر باشند. در برخی موقعیتها برای ایجاد اعتبار، سازمان گروههای مستقل را در فعالیتهای خود درگیر میکند. یک نمونه آن، ایجاد کمیتههای مشورتی یا کمیتههای بازنگری از افرادی است که بر اساس اعتبار خود انتخاب شده است.در مواردی سازمانها برای ایجاد یا ترویج رفتار مسئولانه اجتماعی در حوزه فعالیت خود یا در جوامع مرتبط، به انجمنهایی متشکل از سازمانهای همتا و همکار خود میپیوندند. سازمانها ممکن است اعتبار خود را از طریق تعهدهای مرتبط با تاثیرات خود، اجرای اقدامهای مناسب، ارزیابی عملکرد و گزارش پیشرفت و کاستیها با اجرای گشودگی (داده های باز) افزایش دهند.
برای روزی که آمار به اندازه خواندن و نوشتن از ضروریات زندگی یک ملت پویا باشد.
اعتبار استباط آماری منوط به برقراری فرض های معینی درباره مدل است اگر فرض ها نقص شوند ممکن است نتایج گمراه کننده ای به دست آیند.در نهاد وسازمانی جهت برنامه ریزی و نظم بخشیدن به امور داخلی وارائه بهتر وظایف خود نیاز به وسیله ای دارد تا موفق عمل کند و این نیاز همانا تهیه وتنظیم آماراست.از آنجا که تصمیم گیران و سیاستگذاران زمان بسیار کمی رابرای تجدید نظر در تصمیمات خود و یااصلاح ومتوقف نمودن آنها دراختیار دارندو در موقعیتهای اضطراری باید بسیار سریعتراز گذشته عکس العمل نشان دهند، لذا نظام آمار ملی بعنوان جزئی از نظام اطلاعات ملی باید دارای آنچنان کارآیی باشدکه بتواند در زمان مناسب اطلاعات و آمارصحیح وبهنگام رادر اختیار تصمیمگیران قرار دهد. نظام آماری به دوطریق میتواند به این وظیفه عمل کند ازطریق تحلیل آمارهای مربوط به گذشته و باتهیه آمار و اطلاعات بهنگام از وضعیتهای جاری.
تقریبا در این سالها به عنوان مشاور در سامان ها و شرکت های مختلف حضور داشتم و باید بگویم که ۹۹ درصد تحلیل هایی که در ادارات و سازمان های ما تهیه شده و در اختیار مدیران قرار می گیرد، از نوع توصیفی است. بدین معنی که در این گزارش از آماره های توصیفی میانگین، میانه، حداقل، حداکثر و فراوانی اقلام و شاخص های آماری استفاده می شود و هیچ نوع آزمون آماری با سایر نرم افزارهای آماری غیر از اکسل (مانند spss Lisrel (EViewsمشاهده نمی گردد.به عبارتی تاثیرگذاری متغیرهای پنهان که منجر به وضعیت آن توصیف می باشد وجود ندارد و و در حالت ایده آل تمام مدیران در تمام دستگاهها و سازمان های دولتی و نیمه دولتی و شرکتهای بزرگ، به صورت مداوم از گزارشات آماری توصیفی استفاده نمایند و قبل از هر تصمیم در کنار این گزارشات توصیفی گزارش تحلیلی دقیق و مساله محور، گاهی نیز تحلیل های آماری استنباطی استفاده نمایند تا بر اساس استنباطهایی که علم آمار به آنان ارائه می دهد، تصمیماتی استراتژیک و کاملا حساب شده بگیرند.بی شک نخســتین گام در فراینــد برنامه ریــزی، داشــتن تصویــری روشــن از واقعیتهــای و علت ها موجــود اســت تــا ضمــن شناســایی فرصتهــا، نیازهــا و تنگناهــای اساســی را شناســایی و بــرای از بیــن بــردن یــا کاهــش اثــرات آن برنامه ریــزی مناســب کــرد. بدیهــی اســت پیشــبرد ایــن هــدف جــز بهره گیــری از دانــش و تخصــص نهادینه شــده در کارشناسان آمار نه تنهـا در مرحلـۀ گـردآوری دادههــا، بلکــه مهمتــر از آن در مراحــل تحلیــل و اســتخراج دادههــا امکانپذیــر نخواهــد بــود.
باور دارم روزی فراخواهد رسید که مدیران برای رعایت اصول مسئولیتپذیری اجتماعی که پاسخگویی شفاف و اخلاق مدارانه به ذینفعان خود نیازمند گزارشات آماری – تحلیلی خواهند بود بدین ترتیب شاهد گسترش فرهنگ آماری و افزایش بهره وری در کشور خواهد شد. و امیدوارم که هرگز هرگز و هرگز از آمار به عنوان ابزاری برای بزرگ نمایی یا کوچک نمایی واقعیتی استفاده نگردد و بستر نظام آماری در کشور و هیچ کسی نه تنها دروغ آماری نگوید بلکه نظام آماری و شفافیت و گشودگی داده ها اجازه دروغ گفتن را ندهد. بی شک با ایجاد زیرساخت های لازم برای نظام آماری در کشور و سازگاری میان آمارهای گوناگونی که توسط نهادهای حکومت و متولیان آماری هر بخش اقتصادی، اجتماعی کشور (تناقض آماری در سیاستگذاری نامطمئن درکشور) می تواند بستری برای بازگرداندن سرمایه اجتماعی از دست رفته “اعتماد به گزارشات آماری” باشد.
*نکوداشت روز جهانی آمار (۲۰ اکتبر ۲۰۲۱) و روز ملی آمار و برنامهریزی (اول آبان) *