«رسانه مسئولیت اجتماعی»- آرش کیانفر:صنعت مس یکی از صنایعی بوده که در سال های اخیر در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت های موثری داشته است. این شرکت تلاش کرده در زمینه های مختلف از جمله محیط زیست،توزیع بسته های معیشتی،اقدامات پزشکی و زمینه های ورزشی در راستای مسئولیت اجتماعی خود فعالیت داشته باشد.
با این وجود با توجه به ظرفیت های مادی و معنوی که در اختیار صنعت مس قرار دارد نمی توان یک برنامه ریزی منسجم و واحد را در زمینه مسئولیت اجتماعی در این شرکت مشاهده کرد و بلکه اقدامات این شرکت بیشتر در چارچوب فعالیت های خیریه و عام المنفعه تعریف می شود.
زمانی می توان از مسئولیت اجتماعی یک صنعت سخن گفت که بتوان چارچوب های دقیق و مشخصی از فعالیت های آن در زمینه مسئولیت اجتماعی مشاهده کرد. این در حالی است که این وضعیت درباره صنعت مس وجود ندارد. نکته دیگر اینکه صنعت مس هیچ گزارش مالی دقیقی درباره فعالیت های مبتنی بر مسئولیت اجتماعی ارائه نداده است. به همین دلیل مشخص نیست بودجه ای که صنعت مس برای موضوع مسئولیت اجتماعی در نظر دارد با چه نوع استراتژی و برای استفاده کدام گروه هدف تنظیم می شود.
باشگاه داری مسئولیت اجتماعی نیست
در اخباری که شرکت ملی مس درباره مسئولیت مس منتشر کرده باشگاه داری و به خصوص موفقیت هایی که باشگاه های مرتبط با صنعت مس به دست آورده اند جز مهمی از مسئولیت اجتماعی این صنعت معرفی شده اند.
محمد جواد خلیلی مدیر گروه روابط عمومی شرکت ملی صنایع مس در این باره معتقد است: «نخستین مقولهای که در حوزه مسئولیتهای اجتماعی شرکت ملی صنایع مس ایران مطرح است، توجه و برنامهریزی دقیق در زمینه ورزشهای قهرمانی است.
پنج باشگاه حرفهای مس رفسنجان، مس کرمان، مس شهر بابک، مس سونگون و مس پاریز در این زمینه مشغول به فعالیت هستند. لذا اگر به بررسی عملکرد این باشگاهها در طی ماههای اخیر بپردازیم، تیم فوتبال مس رفسنجان در لیگ برتر فوتبال کشور حضور دارد و تیم فوتبال مس کرمان در لیگ دسته یک فوتبال کشور شرکت میکند.
تیم هندبال مس کرمان که بهعنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات قهرمانی باشگاههای مردان آسیا ۲۰۲۱ حضور یافته بود، به مقام پنجمی این رقابتها دست یافت. تیم والیبان نشسته مس شهر بابک به مقام نایب قهرمانی مسابقات لیگ برتر والیبال نشسته جانبازان و معلولین کشور دست یافت.
تیم فوتبال مس شهر بابک نیز پس از قهرمانی در مسابقات لیگ دسته دوم فوتبال کشور به لیگ دسته یک صعود کرد. تیم فوتسال مس سونگون به قهرمانی رقابتهای لیگ برتر فوتسال کشور دست یافت که این تیم همواره جزو ۱۰ تیم برتر باشگاههای فوتسال جهان بوده و به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات جام باشگاههای فوتسال جهان حضور خواهد یافت.
این اظهارات نشان می دهد تعریفی که صنعت مس از مسئولیت اجتماعی برای خود تعریف کرده تعریفی مختص به خود است. اینکه این شرکت تلاش می کند در زمینه ورزش قهرمانی فعالیت کند و در زمینه افزایش نشاط اجتماعی گام بردارد قابل تقدیر است.
با این وجود این سوالات مطرح است که آیا در واقع هدف شرکت مس از باشگاه داری مسئولیت اجتماعی است و یا کسب سود؟آیا این سود یک طرفه است و یا دو طرفه و به ذینفعان نیز تعلق می گیرد؟ اگر به ذینفعان تعلق می گیرد به چه میزان و از چه طریقی تعلق می گیرد؟پاسخ به این پرسش ها از سوی مسئولان شرکت ملی مس می تواند تا حدود زیادی افکار عمومی را نسبت به مسئولیت اجتماعی این شرکت روشن کند.
نکته دیگر اینکه باشگاه های متعلق به صنعت مس به عنوان یک سازمان هیچ کدام مدعی فعالیت در زمینه مسئولیت اجتماعی نیستند. این در حالی است که در دنیای امروز بسیاری از باشگاه های فوتبال از ظرفیت های موجود خود در زمینه مسئولیت اجتماعی استفاده می کنند که نمونه بارز این باشگاه ها بارسلونا در اسپانیا و منچستر یونایتد در انگلیس است.
تعریف سازمان توسعه صنعت جهانی از مسئولیت اجتماعی
سازمان توسعه صنعتی جهانی وابسته به سازمان ملل، در تعریفی از مسئولیت اجتماعی نوشته است: «بهطور کلی مسئولیت اجتماعی شیوهای برای ایجاد تعادل بین ضرورتهای اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی است؛ به شکلی که همزمان منافع سهامداران و سایر ذینفعان نیز برآورده شود». این سازمان همچنین تاکید میکند: «با این حال باید بین مسئولیت اجتماعی شرکتی که یک مفهوم استراتژیک در مدیریت کسبوکار است با انواع فعالیتهای خیریهای، بشردوستانه و حمایتی تفاوت قائل شد».
سازمان توسعه صنعتی جهانی همچنین در ادامه مینویسد: «چنانچه شرکتی بخواهد مسئولیت اجتماعی را اجرایی کند باید چند ویژگی مهم داشته باشد؛ اولاً باید از نظر مالی ایمن باشد، اثرات زیستمحیطی مخرب خود را به حداقل برساند و مطابق با انتظارات اجتماعی عمل کند». تلاش در راستای محقق کردن این ابعاد، مخصوصاً در شرکتهایی که به عمل کردن بدون پاسخگویی عادت کردهاند، سخت، پرهزینه و بعضاً غیرقابل اجراست».
در اینجا این سوال مطرح می شود که آیا فعالیت های شرکت ملی مس ایران در واقع در چارچوب مسئولیت اجتماعی مورد نظر سازمان توسعه صنعتی جهانی تعریف می شود ویا خیر؟
آیا شرکت ملی مس به توسعه پایدار توجه می کند؟
موضوع مهم دیگری که درباره مسئولیت اجتماعی صنایع به صورت کلی و درباره شرکت ملی مس مطرح است این است که این صنایع به چه میزان به مقوله توسعه پایدار توجه می کنند و آیا در این زمینه گزارش مدون و دقیقی به افکار عمومی ارائه می کنند یا خیر.
مدیران شرکت های تجاری جهان امروزه بیش از هر زمان در جستجوی بنیادهای توسعه پایدار هستند از این رو نقش سازمان های فعال در توسعه پایدار روز به روز بیشتر مورد توجه صاحبنظران و دست اندرکاران جوامع بشری قرار گرفته است. از دیدگاه این افراد عدم توجه و پایبندی سازمان ها و مدیران تابعه به وظیفه و مسئولیت اجتماعی شان یکی از مسائل و مشکلات اجتماعی است که می تواند توسعه پایدار را با شکل مواجه سازد. یکی از مهم ترین نتایج عمل به اصول مسئولیت اجتماعی توسعه پایدار و رفاه جامعه می باشد. بنابراین شرکت های صنعتی باید ورای مسئولیت های قانونی تعریف شده خود، در پایبندی به مسئولیت اجتماعی پیشرو باشد. این در حالی است که تاکنون گزارش دقیقی از فعالیت های شرکت ملی مس در زمینه توسعه پایدار منتشر نشده و بلکه بیشتر به نظر می رسد شرکت ملی مس فعالیت های خیریه و عام المنفعه را به عنوان مسئولیت اجتماعی می شناسد