گفتمان سازی مسئولیت اجتماعی تحت تأثیر تندیس های کاذب

«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری: مفهوم مسئولیت اجتماعی از زمانی که به صورت جدید وارد ایران شده  به مرور زمان مورد توجه نخبگان و بنگاه های اقتصادی قرار گرفته و امروز به عنوان یک مدل در حاکمیت شرکتی مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که برخی از شرکت ها توجه جدی و علمی […]

«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری: مفهوم مسئولیت اجتماعی از زمانی که به صورت جدید وارد ایران شده  به مرور زمان مورد توجه نخبگان و بنگاه های اقتصادی قرار گرفته و امروز به عنوان یک مدل در حاکمیت شرکتی مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که برخی از شرکت ها توجه جدی و علمی به مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی دارند و برخی نیز تلاش می کنند در این مسیر حرکت کنند اما هنوز در ساختارهای خود مسئولیت اجتماعی را جای نداده اند.

نکته قابل تأمل در این زمینه این است که در سال های اخیر تعداد همایش هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی برگزار شده نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. همایش هایی که برخلاف گذشته مهمان ها و سخنرانان مهم تری نیز به آن دعوت می شوند و به تشریح و تبیین مفهوم مسئولیت اجتماعی از منظر خود می پردازند.در اغلب این همایش ها نیز تندیس هایی مانند نشان برتر و یا نشان ویژه به شرکت هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت می کنند داده می شود که دستآویزی برای تبلغیات این شرکت ها در راستای سود بیشتر می شود.

در واقع آنچه در این همایش ها می گذرد نگاهی سطحی و روبنایی به مقوله مسئولیت اجتماعی در کشور است که بیشتر شبیه «شو» است که شرکت ها میزان نفوذ خود را به رخ یکدیگر می کشند. اگر به صورت علمی به تعداد گزارش های مسئولیت اجتماعی و پایداری شرکت ها در سال های اخیر دقت کنیم متوجه می شویم که اغلب شرکت هایی که در همایش های پر زرق و برق که با هیاهوی رسانه ها نیز برگزار می شود تندیس برتر دریافت می کنند حتی گزارش سالانه مسئولیت اجتماعی و پایداری نیز منتشر نکرده اند و یا اگر منتشر کرده اند فاقد استانداردهای بین المللی است و بیشتر جنبه نمایشی و تبلیغاتی دارد.

همه نخبگان و فعالان حوزه مسئولیت اجتماعی به خوبی به این نکته آگاهی دارند که مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی به عنوان یک مفهوم جدید در ایران در ابتدا نیاز به گفتمان سازی و جریان سازی فکری و اجتماعی دارد تا پس از آن بتوان با کمک مردم این مفهوم را تقویت کرد؛ به شکلی که در نهایت به یک پارادایم غالب در کشور تبدیل شود.

با نگاهی به وضعیت مسئولیت اجتماعی در کشورهای توسعه یافته به خوبی می توان به تفاوت بین دیدگاه ریشه ای و اصولی و دیدگاه سطحی و باری به هر جهت پی برد. در کشورهای توسعه یافته شرکت ها مسئولیت اجتماعی شرکتی را جز لاینفک ساختارهای خود می دانند و تلاش می کنند به جای اینکه در همایش هایی که هیج سودی ندارد با افزایش کیفیت محصولات خود و دخالت دادن مردم در تصمیم گیری های شرکت به رسالت اصلی خود که سود رساندن به جامعه است عمل کنند.

این در حالی است که استراتژی اصلی شرکت ها در جامعه ایران نمایش ظاهری مسئولیت اجتماعی در همایش ها و سمینارهایی است که اغلب نیز با کلمات قصار همراه می شود که مخاطبان به وجود بیاید. حتی در برخی از همایش شاعرانی را دعوت می کنند که در وصف مهمان و یا همایش شعرخوانی کند تا فضای همایش برای مخاطبان جذاب تر شود.

بدون تردید مسیری که مسئولیت اجتماعی در ایران در حال حرکت به سمت آن است نه تنها به معنای واقعی مسئولیت اجتماعی نزدیک نشده و بلکه روز به روز نیز بیشتر در حال فاصله گیری از آن است.

در واقع اگر هدف اصلی مسئولیت اجتماعی و تقویت آن و سود به جامعه بود نیاز به همایش های پر زرق و برق و نمایش نبود و نتیجه آن در زندگی مردم جامعه محلی مشهود و آشکار می شد که چنین اتفاقی رخ نداده است.از سوی دیگر اگر تلاش ها در این زمینه واقعی بود مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی در ایران به جای اینکه روز به روز مهجورتر شود  و دولت ها برای آن تصمیم گیری کند خود به عنوان یک گفتمان دارای گرانیگاه فکری برای دولت ها نقشه راه ترسیم می کرد. در چنین شرایطی بودجه مسئولیت اجتماعی به «مرغ عزا و عروسی» دولت ها تبدیل نمی شد که هر دولتی براساس سیاست هایی که دارد با آن برخورد کند.

گفتمان مسئولیت اجتماعی در سال های اخیر نه تنها در ایران تقویت نشده و بلکه پسرفت نیز داشته است. تنها اتفاقی که رخ داده این است که فعالان دلسوز و متعهد این حوزه با تلاش های شبانه روزی خود اجازه نداده اند کورسوی امیدی که روشن شده،به صورت کامل در کشور خاموش شود و با برگزاری جلسات متعدد تلاش کرده اند در همین شرایطی نامناسب نیز بهترین استراتژی و راهکار را در پیش بگیرند. این تنها اتفاقی بوده که در سال های اخیر برای مسئولیت اجتماعی شرکتی در کشور رخ داده است. بقیه مسائل یا جنبه تبلیغاتی و نمایشی داشته و یا حواشی بوده که برخی بدون اطلاع از ماهیت مسئولیت اجتماعی به آن پرداخته اند و تلاش کرده اند« از این نمد برای خود کلاهی بسازند».