«رسانه مسئولیت اجتماعی»-منیژه بازیار: جنگ۱۲ روزه ایران و اسرائیل و آمریکا بار دیگر موضوع اتباع خارجی غیرمجاز را به مسأله ای مهم تبدیل کرد.این در حالی است که گزارش‌هایی از نقش برخی مهاجران غیرقانونی افغانی در فعالیت‌های تخریبی و حتی عملیات مرتبط با سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، ازجمله اسرائیل، منتشر شده است. برای مثال، برخی منابع ادعا کرده‌اند که اتباع غیرمجاز در اقداماتی نظیر جاسوسی یا خرابکاری دخیل بوده‌اند، هرچند آمار دقیق و شواهد مستند در این زمینه به‌صورت عمومی منتشر نشده‌اند. این موضوع به‌ویژه پس از حملات غیرانسانی به مقامات و خانواده‌ها که گمان می‌رود برخی از عوامل آن از میان مهاجران غیرقانونی بوده‌اند، حساسیت بیشتری ایجاد کرده است. این حوادث، همراه با افزایش جرایم مرتبط با مهاجران غیرقانونی مانند قاچاق مواد مخدر و نزاع‌های خیابانی به تشدید نگاه امنیتی به این گروه منجر شده است.
در چنین شرایطی بود که پس از جنگ۱۲ روزه فرمان خروج همه اتباع بیگانه از کشور صادر شد و عنوان شد بر اساس سیاست‌های ابلاغ شده به فرمانده انتظامی کشور همه اتباع غیر مجاز باید ایران را ترک کنند.سرتیپ احمدعلی گودرزی فرمانده مرزبانی فراجا در این خصوص گفت:« ساماندهی اتباع غیرمجاز خواست عمومی مردم است.ضمناً، طبق دستور، هر گونه منزل و ملکی که به افغانی‌ها اجاره داده شود، قولنامه آن باطل است. و ملک مزبور نیز پلمپ و مهر و موم و مصادره می‌شود».
مومنی،وزیر کشور بر ضرورت تصویب سریع لایحه تشکیل «سازمان ملی مهاجرت» تأکید کرده است تا اختیارات مدیریت ورود و خروج اتباع به صورت یکپارچه به این سازمان واگذار شود و از صدور روادید متناقض جلوگیری گردد.
وزیر کشور همچنین خواستار پاسخگویی کارفرمایانی شد که از اتباع غیرمجاز در فعالیت‌های اقتصادی استفاده می‌کنند و تأکید کرد برخورد با اتباع باید با احترام به انسانیت و رعایت قانون باشد.
دادستان کل کشور اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران میزبان خوبی است اما اتباع غیرمجاز باید هر چه سریع‌تر کشور را ترک کنند. همچنین افرادی که فریب خورده‌اند و خود را معرفی کنند مشمول تخفیفات قانونی خواهند شد.
پلیس فراجا نیز اعلام کرده سیاست خود در زمینه اتباع غیرمجاز تغییر نکرده و مأموریت‌های جاری را با جدیت دنبال می‌کند.
مسئولیت اجتماعی در این زمینه چه می گوید؟
سوالات مهمی که در این زمینه مطرح است این است که آیا ما باید نسبت به اتباع بیگانه مسئولیت اجتماعی داشته باشیم؟مسئولیت اجتماعی در این زمینه چه می گوید؟آیا این موضوع به مسئولیت اجتماعی حاکمیتی ارتباط پیدا می کند؟
در پاسخ به این سوالات باید مسئولیت اجتماعی نسبت به اتباع بیگانه را به دو بخش حاکمیتی و شهروندی تقسیم کرد و هر کدام را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار داد.
در زمینه مسئولیت اجتماعی حاکمیتی آنچه حائز اهمیت بوده کمک به افاغنه در زمان جنگ در این کشور بوده که در نوع خود مسئولیت پذیری ایران را نشان می دهد. با این وجود جنگ در افغانستان در دهه های اخیر به پایان نرسیده و بلکه به صورت مستمر وجود داشته به شکلی که در۴۰ سال گذشته این کشور همواره یا با حمله نظامی خارجی مواجه بوده و یا در این کشور جنگ داخلی بر سرقدرت وجود داشته است. به همین دلیل نیز مسئولیت اجتماعی حاکمیتی نمی تواند به صورت دائمی و در شرایطی که جامعه ایران خود با بحران های قابل توجهی مواجه است ادامه پیدا کند.
در واقع ایران مسئولیت اجتماعی حاکمیتی خود را نسبت به افاغنه انجام داده و مدت هاست که دیگر نسبت به آنها مسئولیت ندارد.با این وجود علی رغم آگاهی مسئولان اتباع بیگانه در کشور حضور داشته اند و در شرایطی که این امکان وجود داشته که برخورد جدی تری با این موضوع صورت بگیرد اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداده است. به همین دلیل نیز موضوع اتباع بیگانه امروز نه تنها از حالت مسئولیت اجتماعی حاکمیتی خارج شده و بلکه شکل یک بحران اجتماعی و حتی امنیتی به خود گرفته است.
جنگ۱۲ روزه به خوبی نشان داد که حضور اتباع خارجی غیرمجاز در کشور و خرابکاری هایی که توسط آنها صورت می گرفت به چه میزان می تواند معادلات اجتماعی و سیاسی ایران را تغییر بدهد.
در چنین شرایطی است که حاکمیت باید در این زمینه تصمیم گیری جدی کند و با احترام به اتباع بیگانه زمینه های خروج آنها را از کشور و حضور در کشور خود را فراهم کند. به هر حال چالش های حضور اتباع بیگانه در ایران نباید متوجه دولت ایران و بلکه می بایست متوجه دولت افغانستان باشد و در شرایطی که این کشور صاحب دولت است نیازی به استمرار مسئولیت اجتماعی حاکمیتی در این زمینه وجود ندارد و در شرایط کنونی رسالت اصلی مسئولیت اجتماعی حاکمیتی این است که مسئولیت های خود را در مقابل شهروندان ایرانی به خوبی انجام بدهد و نه اتباع بیگانه.
موضوع دیگر اما مسئولیت اجتماعی شهروندی نسبت به اتباع بیگانه و به خصوص افاغنه است. در طول سال هایی که افاغنه در کشور حضور داشته اند علی رغم شرایطی سختی که داشته اند اما مردم ایران آنها را به عنوان مهمان پذیرفته اند. با این وجود حضور برخی از آنها همراه با آسیب های اجتماعی و بزهکاری هایی بوده که برای افکار عمومی ایجاد حساسیت کرده است. به همین دلیل نیز در شرایط کنونی مردم جامعه بیش از اینکه به فکر مهمان نوازی نسبت به اتباع بیگانه باشند به دنبال شرایطی هستند که مشکلات حضور اتباع بیگانه به زندگی مردم منتقل نشود. شرایط جامعه ایران نسبت به افاغنه مصداق بارز این بین شعر است که:« مهمان گر چه عزیز است ولی همچو نفس/ خفه می سازد اگر آید و بیرون نرود».
نکته مهم در این زمینه اما برخورد انسانی و همراه با تکریم و احترام نسبت به اتباع خارجی در راستای خروج آنها از کشور است و باید کرامت انسانی در زمینه های مختلف مورد توجه قرار بگیرد و از هر گونه بی احترامی نسبت به اتباع خارجی خودداری شود.
