«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری:حادثه در معادن ایران دوباره قربانی گرفت اما این بار با بیش از۵۰ قربانی. این اتفاق در حالی رخ داده که به وضوع مشخص است که نداشتن استانداردهای لازم در ایمنی معادن و عدم آموزش کافی کاگران مهم ترین دلیل این فاجعه بوده است.
براساس اخبار منتشر شذه شامگاه شنبه (۳۱ شهریور ۱۴۰۳) ساعت ۲۱، به دلیل تصاعد آنی گاز متان در محل یکی از تونل‌های معدن زغال‌سنگ رخ داده و موجب انفجار شده است. گفته شده است بیش از ۷۰ نفر در کارگاه استخراج این معدن زغال‌سنگ در حین انفجار مشغول به‌کار بوده که از این میزان تا لحظه نگارش این گزارش دست‌کم ۵۲ نفر کشته و بنابر آخرین گزارش‌ها، ۲۴ نفر همچنان مفقودند و درون معدن گیر افتاده‌اند. این درحالی است که حوضه زغال‌دار طبس با وسعت بییش از ۳۰ هزار کیلومتر مربع و ذخیره اکتشافی ۷۵.۲ میلیارد تن زغال سنگ کک شو و حرارتی از بزرگترین منابع زغالی ایران محسوب می‌شود که این حادثه، گذشته از تلفات جانی، خسارات زیادی به صنایع کشور از جمله فولاد وارد کرد.
محمد نصیرایی، نماینده مردم طبس در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، در خصوص علت این حادثه گفت: بخش مهمی از علت حادثه معدن ذغال سنگ معدن جوی به نحوه استخراج این معدن باز می گردد که از نوع سنتی بوده و دارای مشکلات زیادی است. همچنین کار کردن کارگران در عمق افقی ۷۰۰ متری زیرزمین و عمق عمودی ۲۵۰ متری می تواند خطرات زیادی از جمله نشت گاز و فشار گاز محبوس شده ایجاد کند.
وی افزود: مقدار گازی که هر لحظه در عمق زیرزمین معدن طبس محبوس می شود برای آزاد شدن خطرات زیادی را متوجه نیروی انسانی می کند. از سوی دیگر فشار گاز در این عمق بسیار زیاد بوده که همین امر ریسک زیادی برای کارگران به وجود می آورد. بنابراین لازم است کلیه معادن از جمله این معدن معدنجوی به سمت مکانیزه شدن و مدرن شدن ماشین آلات و تجهیزات پیش رود.
در پی این حادثه امام جمعه و استاندار خراسان جنوبی این ضایعه جانگداز را به مردم گرانقدر استان خراسان جنوبی و شهرستان طبس به ویژه خانواده‌های داغدار تسلیت عرض کرده و عنوان کردند از روز دوشنبه دوم مهر ماه، سه روز در استان خراسان جنوبی، عزای عمومی اعلام می‌شود.
رئیس قوه قضاییه نیز طی تماسی با رئیس کل دادگستری استان خراسان جنوبی به وی دستور داد به سرعت ابعاد مختلف حادثه معدن زغال سنگ طبس مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد.محسنی اژه ای همچنین به رئیس کل دادگستری استان خراسان جنوبی دستور داد تا ضمن همکاری و مساعدت با دستگاه‌های مسئول به منظور تسهیل و تسریع در روند امدادرسانی و جستجوی مفقودین و درمان مصدومین این حادثه دلخراش، با مقصرین و خاطیان احتمالی، برخورد مقتضی و قانونی را به عمل آورد.
محمد رضا عارف معاون اول رئیس جمهور نیز در جلسه هیأت دولت با تسلیت به خانواده جانباختگان حادثه معدن زغال سنگ طبس گفت: در جلسه امروز گزارش‌های جامعی از روند درمان مجروحان و مصدومان این حادثه تلخ ارائه شد که از وزیر بهداشت می‌خواهیم تلاش‌ها با جدیت بیشتری هم در درمان مصدومان طبس و هم مداوای مجروحان حادثه تروریستی لبنان ادامه یابد. عارف درباره اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از تکرار این دست از وقایع ناگوار نیز گفت: در ساعات اولیه وقوع حادثه، آقای رئیس جمهور به وزیر صمت دستور دادند گزارشی دقیق و فوری از حادثه معدن طبس تهیه شده و قصور و خطاهای احتمالی با جدیت پیگیری شود.
رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران اما این حادثه را ناشی از اهمال در سیستم‌های اجرایی و نظارتی دانست و خواستار پاسخگویی مسئولان دستگاه‌های مربوطه در این خصوص شد. سمیه گلپور با انتقاد از پایین بودن مساله ایمن‌سازی در معادن حادثه‌خیر اظهار کرد: این فاجعه دردناک حاصل اهمال در استانداردسازی و سالم‌سازی محیط کار از سوی مسئولان مربوطه در وزارت صمت، کار و بهداشت قلمداد می‌شود.
وی با انتقاد شدید از تکرار این گونه حوادث تلخ گفت:چرا نتایج و گزارشاتی که منجر به حل این معضل بزرگ کارگری در مشاغل سخت و زیان آوری چون معدنکاری می‌شود در مورد حوادث تلخ قبلی نظیر معدن یورت، معدن طزره و معدن شازند منتشر نمی‌شود؟ چرا باید همه ساله شاهد جان باختن تعدادی از جوانان شاغل در معادن کشور باشیم که با عرق جبین و کد یمین با حداقل حقوق غیرمکفی مصوب شورای عالی کار در سخت‌ترین شرایط کار می‌کنند و نمی‌دانند که آیا صبح که از منزل خارج می شوند چقدر شانس دیدن عزیزانشان را خواهند داشت؟
به گفته وی همه ساله حوادث معدنی، جاده‌ای و حین اشتغال کارگران به ویژه کارگران ساختمانی در مشاغل مختلف جان صدها و هزاران نفر را می‌گیرد ولی برای حفاظت از جان کارگران معدن برنامه‌ای وجود ندارد و نکته جالب این است که بحث صلاحیت ایمنی پیمانکاران از شروط مناقصه حذف می‌شود.
ابهام مهم درباره این حادثه اما این است که حادثه معدن طبس در یک روز تعطیل و عید مذهبی رخ داد که اصولا سرپرست یک خانواده ترجیحش این است در چنان تعطیلی و چنان عیدی، در کنار عزیزانش باشد. اما درست در چنین روزی، نفس در طبس کم آورد و کارگران در یک روز تعطیل، جان خود را از دست دادند و حالا خانواده هایشان، به داغ عزیزانشان نشسته اند.
ماجرا، مربوط به شیفت بندی ماهانه برای ایام تعطیل نیست که آن هم البته شرایطی دارد. فراتر از این هاست و از ضرورت مهم تری حکایت می کند. از ضرورت ایمن شدن محیط های کاری نیز سخن بسیار رفته و این داستان معدن نیز، قربانی همین عدم ایمنی و فقدان تجهیزات به شمار می رود.
منظور از تعطیل کار این است که کارگر در روزهای تعطیل رسمی نیز باید بدون نیاز به کار کردن از حقوق و بیمه و مزایا برخوردار شود اگر کارگر در روزهای تعطیلی رسمی کار کند و به‌جای آن روز دیگری تعطیل نباشد ساعات کاری که مضاف بر ساعات تعیین شده کارکرده به‌عنوان اضافه کاری برای او محاسبه خواهد شد. به طور کلی می‌توان گفت تعطیل کاری در قانون کار تعریف نشده است و به‌طورکلی می‌توان گفت ساعات کاری مضاف بر ساعات کاری تعیین‌شده به‌عنوان اضافه کاری محسوب می‌شود. در واقع برای کارگران چیزی به عنوان تعطیل کاری وجود ندارد. حتی به فرض لحاظ شدن چنین چیزی، باز هم هیچ عدد و رقمی و هیچ دستمزدی، حادثه ای همانند فوت کارگران معدن طبس را جبران نخواهد کرد.
