«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری:انگار همه چیز باید در ایران از راهرو تنگ و تاریک سیاست عبور کند. جامعه سیاست زده ایران سال ها و بلکه دهه هاست که از تصمیمات کارشناسی و تخصصی دور شده و همه چیز با نگاه سیاسی دیده می شود. به همین دلیل نیز مشکلات و چالش ها در طول دهه های گذشته روی هم انباشته شده و امروز در وضعیتی قرار گرفته ایم که در اغلب زمینه ها با چالش مواجه هستیم.
نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است مسائلی مانند مسئولیت اجتماعی شرکتی که هنوز برای حاکمیت جدی نیست و بیشتر به صورت تخصصی توسط فعالان این حوزه دنبال می شود هنگامی که در لابه لای چرخ دنده های معیوب سیاسی قرار می گیرد به«مرغ عزا و عروسی» محفل سیاسیون تبدیل می شود و هر تصمیمی درباره آن گرفته می شود به جز تصمیمات تخصصی و کاربردی.
در گذشته و در انتخابات مختلف بودجه مسئولیت اجتماعی شرکتی دستآویزی برای تبلیغات کاندیدای انتخاباتی بود و برخی تلاش می کردند با استفاده از این بودجه برای خود راهی پیدا کنند که به هدف سیاسی خود دست پیدا کنند. همچنین اخباری در این زمینه وجود دارد که زد و بندهای مختلفی درباره بودجه مسئولیت اجتماعی شرکتی در مناطق مختلف کشور بین مدیران صورت گفته تا پستی جابه جا و یا به فرد دیگری سپرده شود.
در این میان اما اخباری غیررسمی درباره کمک۵۰۰ میلیون وزارت نفت به استان غیرنفتی قم در برخی رسانه ها مخابره شده که هنوز هیچ مقام رسمی آن را تأیید نکرده است. محسن پاک نژاد وزیر نفت نیز در پاسخ به این سوال عنوان کرده «پس از بررسی های لازم نتیجه را اعلام می کنم.»
واقعیت این است که وزارت نفت در زمینه مسئولیت اجتماعی در سال های اخیر در کشور یک نهاد پیشرو بوده و خدمات گسترده و قابل قبولی نیز در این زمینه ارائه کرده است. این وزارتخانه اولین وزارتخانه ای بود که سازوکار مسئولیت اجتماعی شرکتی را به همه زیرمجموعه های خود تعمیم داد و به الگویی برای سایرنهادها تبدیل شد.به همین دلیل نیز باید عنوان کرد رویکرد وزارت نفت در زمینه مسئولیت اجتماعی صحیح بوده و آنچه باعث برخی سوءبرداشت ها شده تحت تأثیر قرار گرفتن برخی مدیران این صنعت توسط لابی های سیاسی بوده است.
به همین دلیل باید این هشدار را به وزارت نفت دارد که نباید از مسیر صحیحی که در زمینه مسئولیت اجتماعی قرار گرفته عدول کند و مسئولیت اجتماعی را وارد راهروهای تنگ و تاریک سیاست کند که نتیجه مطلوبی نه تنها برای این وزارتخانه و بلکه کشور نخواهد داشت.
البته از این نکته نیز نباید غافل شد که تصمیم کمک۵۰۰ میلیاردی وزارت نفت به قم در دولت سیزدهم گرفته شده و نه دولت چهاردهم و پاک نژاد و وزارت نفت به نوعی در عمل انجام شده قرار گرفته که البته لابی های سیاسی شرایط را برای تصمیم گیری وزارت نفت در این زمینه سخت کرده است.
در شرایط کنونی مناطق نفت خیز جنوب کشور که میزبان صنایعی هستند که برای آنها مخاطرات زیست محیطی زیادی به وجود آورده با چالش های کلیدی تری مواجه هستند که چنین کمک هایی می تواند در راستای حل مشکلات آنها موثر باشد نه اینکه پول نفت به مراکز فرهنگی و مذهبی قم داده شود که نه میزبان صنایع نفت هستند ونه با مخاطرات زیست محیطی مواجه اند.
از سوی دیگر کمک‌هایی که ذیل عنوان کلی و پرابهام «حمایت از طرح‌های فرهنگی و آموزشی» قم گنجانده شده‌اند نه با منطق جغرافیای عملیاتی صنعت نفت همخوانی دارند نه با اولویت‌های توسعه ای مناطق اثرپذیر و نه حتی با خط مشی مصرح دولت چهاردهم که بر تمرکز مسئولیت اجتماعی بر «مدرسه‌سازی و ارتقاء آموزش در مناطق محروم» تأکید دارد.
در دولت سیزدهم و طی سفر استانی مرحوم رئیسی به قم تأمین مالی تعدادی از پروژه‌های این استان مانند کمک مالی ۵۰۰ میلیاردتومانی برای ساخت، تکمیل و تجهیز مدارس دینی و حوزه‌های علمیه به شرکت ملی نفت واگذار شد.
محل تأمین این کمک‌ها نیز بودجه مسئولیت‌های اجتماعی وزارت نفت است که در سال‌های گذشته بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
اگرچه وزارت نفت علاوه بر تأمین بودجه‌های عمرانی و عام‌المنفعه مناطق نفت‌خیز جنوب باید به سایر استان‌ها و مراکز هم کمک کند ولی همچنان سؤال اینجاست که حوزه‌های علمیه و مساجد چرا باید در ردیف‌های بودجه ای قرار بگیرند؟
این در حالی است که بسیاری از مراجع و چهره‌های مؤثر در قم مخالف تزریق پول دولت هستند و حتی امام خمینی (ره) از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی مخالفت خود را با این موضوع اعلام کرده است.
حضرت امام در۱۳ خرداد۱۳۶۶ در جماران در پاسخ به نامه سید احمد آقا با این مضمون که«زمانی که شورای مدیریت حوزۀ علمیۀ قم خدمت حضرتعالی رسیده بودند تقاضای کمک برای پیشبرد امور مربوط به حوزه را کرده بودند، حضرتعالی فرموده بودید: مسئله را به احمد بگویید تا او دنبال کند. قرار بر این شد که شورا در نامه ای به حضرتعالی مقدار احتیاجشان را بنویسند، آنان پس از بررسی، نامه ای برای حضرتعالی نوشتند… که در صورت عدم پرداخت پول از طرف شخص جنابعالی از بنیاد مستضعفان به آنها کمک گردد. نامۀ مذکور خدمتتان تقدیم شد؛فرمودند:« چنین کاری را انجام نمی دهید و از طرف شماها به بنیاد چیزی گفته نشود هرچه پول و ساختمان زیاد گردد درس و معنویت کم می شود.»
البته هزینه کرد سوال برانگیز وزارت نفت تنها در این ماجرا نبوده است.چندی پیش معاون حمل ونقل شهرداری تهران هم اعلام کرد: «وزارت نفت پرداخت ۵۰ درصد هزینه موتورسیکلت های برقی را به صورت بلاعوض تقبل کرده و قرار است ۱۰ هزار دستگاه در ۴ ماه نخست سال آینده تأمین شود.» .اموری که با هیچ معیاری در راستای مسئولیت اجتماعی این وزارت سازگار نیست و انتقادات بسیاری را به همراه داشته است.
این وضعیت نشان می دهد که در دوران پاک نژاد روند حرکت وزارت نفت در زمینه مسئولیت اجتماعی از ریل اصلی خود خارج شده و اگر این وضعیت ادامه داشته باشد چه بسا همه تلاش هایی که در گذشته در وزارت نفت برای تحقق مسئولیت اجتماعی صورت گرفته از بین برود. اگر چه نباید نقش لابی های سیاسی و حضور چهره های پرنفوذ در استان قم برای رایزنی و همچنین میراث دولت سیزدهم را نادیده گرفت اما دولت چهاردهم و به صورت خاص وزارت نفت نباید به راحتی قافیه را ببازد و خود را در مسیری قرار بدهد که حمایت و پشتیبانی اجتماعی و تخصصی خود را از دست بدهد.
