«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری: نهادینه شدن مفاهیم جدید مانند مسئولیت اجتماعی که در عصر کنونی کاربردهای زیادی دارد مستلزم بسیج همگانی در بین نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر است.
تنها در چنین شرایطی است که می توان نسبت به آینده مفاهیمی مانند مسئولیت اجتماعی و فراگیری آن در بین بخش های مختلف جامعه خوشبین و امیدوار بود.
در شرایط کنونی اگر به رویکرد نهادهای حاکمیتی مانند دولت،مجلس و صدوسیما نگاه کنیم متوجه می شویم که مفهوم مسئولیت اجتماعی و ترویج آن در جامعه در دستور کار آنها قرار ندارد. به همین دلیل نیز رشد مفهوم مسئولیت اجتماعی و مسئولیت اجتماعی شرکتی در ایران مانند کشورهای توسعه یافته نبوده و با کندی به مسیر خود ادامه می دهد.
دولت و اولویت بندی نادرست درباره مسئولیت اجتماعی
در بین نهادهای حاکمیتی تنها دولت است که موضوع مسئولیت اجتماعی در زیرمجموعه های آن به صورت جسته و گریخته در دستور کار قرار گرفته است.
برخی از وزارتخانه های دولت مانند وزارت نفت،کار و رفاه اجتماعی،بهداشت،راه وشهرسازی و… به صورت جدی مفهوم مسئولیت اجتماعی را در دستور کار قرار داده و شرکت های زیر مجموعه خود را مکلف کرده اند که به اصول و قواعد مسئولیت اجتماعی شرکتی پایبند باشند و آن را جدی بگیرند. از سوی دیگر دیگر در جوامع محلی نیز فعالیت های موثری در این زمینه انجام داده اند.
با این وجود به جز این چند وزارتخانه و برخی وزارتخانه های محدود دیگر که تنها در حد تئوری به مفهوم مسئولیت اجتماعی توجه می کنند بقیه وزارتخانه ها هیچ برنامه ای برای مسئولیت اجتماعی ندارند و در این زمینه هیچ فعالیتی نمی کنند.
حتی برخی وزارتخانه ها مانند وزارت صمت که از ظرفیت های مهمی در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی برخوردار است هیچ برنامه و استراتژی برای مسئولیت اجتماعی شرکتی ندارد و چشم اندازی برای خود در این زمینه تدوین نکرده است.
به نظر می رسد مسئولیت اجتماعی جز اولویت های مهم و کلیدی دولت نیست و به همین دلیل زیرمجموعه خود را مکلف به تصمیم گیری و تصمیم سازی در این زمینه نمی کند.
مجلس و گمشده ای به نام مسئولیت اجتماعی
یکی از نهادهای حاکمیتی مهم که می تواند نقش تعیین کننده ای در فراگیری و نهادینه سازی مفهوم مسئولیت اجتماعی در کشور داشته باشد مجلس شورای اسلامی است.
مجلس شورای اسلامی می تواند با تدوین قوانین کاربردی دستگاه اجرایی کشور را مکلف به حرکت در مسیر مسئولیت اجتماعی کند.از سوی دیگر نمایندگان مجلس که نمایندگی مناطق مختلف کشور را برعهده دارند می توانند با برنامه ریزی مدون مفهوم مسئولیت اجتماعی را در مناطق مختلف کشور به عنوان یک مفهوم کلیدی و راهبردی ترویج کنند.
متأسفانه در هر دو زمینه مجلس شورای اسلامی کارنامه قابل قبولی از خود ارائه نکرده است. مجلس تاکنون هیچ قانونی درباره مسئولیت اجتماعی تصویب نکرده و از سوی دیگر نمایندگان نیز در حوزه های انتخاباتی خود اهمیتی به مفهوم مسئولیت اجتماعی نمی دهند.
تنها مرکز پژوهش های مجلس در سال های اخیر به مفهوم مسئولیت اجتماعی توجه کرده و با جلساتی که در این زمینه برگزار کرده دیدگاه های نخبگان و کارشناسان حوزه مسئولیت اجتماعی را در راستای پژوهش های خود مورد توجه قرار داده است. این در حالی است که فعالیت هایی در این حد از نهادی مانند مجلس شورای اسلامی رضایت بخش نیست و نمی تواند پاسخگوی نیازها و واقعیت های جامعه باشد.
غربت مسئولیت اجتماعی در صداوسیما
بدون تردید مهم ترین نهاد حاکمیتی که می تواند نقش کلیدی در فراگیری و ترویج مسئولیت اجتماعی در جامعه داشته باشد صداوسیما است. صداوسیما به عنوان رسانه ملی می تواند به مزایای توجه شرکت ها و بنگاه های اقتصادی و مشارکت مردم در مسئولیت اجتماعی شرکتی بپردازد و به دنبال آن موج رسانه ای در کشور در این زمینه راه اندازی کند.
به صورت طبیعی فرهنگ سازی در هر زمینه ای نیاز به لوازم و سیاست گذاری هایی دارد.این در حالی است که هنوز اخباری مبنی بر اینکه رسانه ملی سیاست گذاری و برنامه ریزی در زمینه ترویج مسئولیت اجتماعی انجام داده منتشر نشده و یا کمتر منتشر شده است. این موضوع نشان می دهد که موضوع ترویج مسئولیت اجتماعی هنوز برای صداوسیما به یک اولویت جدی تبدیل نشده است.
نکته مهم در این زمینه اینکه مسئولیت اجتماعی شرکت ها و بنگاه ها و فرهنگ سازی آن در صداوسیما باعث خواهد شد که مصرف کنندگان کالاهای مختلف نسبت به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت ها حساس شده و از این به بعد از کالاهای شرکت هایی استفاده کنند که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت می کنند.
این اتفاق در کشورهای توسعه یافته رخ داده و مردم این کشورها در رقابت هایی که شرکت ها برای برند سازی دارند از برندهایی بیشتر استقبال می کنند که در زمینه مسئولیت اجتماعی تلاش بیشتری کرده باشند.اگر این موضوع به یک فرهنگ تبدیل شود گام مهمی در ترویج مسئولیت اجتماعی برداشته شده است.
صدا و سیما همچنین می تواند به شرکت ها و بنگاه های اقتصادی که در زمینه مسئولیت اجتماعی تلاش بیشتری کرده اند و موفقیت های بیشتری به دست آورده اند اهمیت بیشتری بدهد. این اتفاق نیز باعث خواهد شد انگیزه شرکت های مختلف برای فعالیت در زمینه مسئولیت اجتماعی بیشتر شود.
این در حالی است که صدوسیما نیز مانند نهادهای حاکمیتی دیگر مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی و پیامدهای مثبتی که می تواند برای جامعه داشته باشد را جدی نگرفته و در این زمینه تلاش نمی کند.اتفاقی که می تواند در روند نهادینه سازی و ترویج مفهوم مسئولیت اجتماعی در ایران وقفه ایجاد کند.
