«رسانه مسئولیت اجتماعی»- منیژه بازیار:در یک صد سال اخیر، افزایش استفاده از سوخت های فسیلی در صنایع مختلف اعم از پالایشگاهی، پتروشیمی، مجتمع های صنعتی و… برای دستیابی به تولید بیشتر، ازدیاد آلاینده های مختلف در جهان را موجب گردیده است و نگرانی های محیط زیستی، هزینه های مختلف اقتصادی و هزینه سلامت به بشر تحمیل کرده است.
یکی از مهم ترین منابع آلودگی محیط زیست، گازهای فلر صنایع می باشد. مطابق آمار جهانی ایران به عنوان سومین کشور سوزاننده این گازها شناخته می شود. کاهش انتشار این گازها از اهداف بزرگ جامعه جهانی می باشد.
نکته مهم در این زمینه اینکه فلرهای شعله ور در پارس جنوبی به عنوان یک تهدید برای محیط زیست به شمار می رود. علی رغم اینکه در سال های اخیر مسئولان پارس جنوبی وعده های زیادی در این رابطه دادند اما همچنان مشعل های بزرگی در پارس جنوبی شعله ور است که علاوه براینکه میزان آلودگی هوا را افزایش می دهد برای سلامتی مردم بومی و همچنین جانوران و گیاهان خطرناک است.
تحقیقات درمورد تاثیرات این آلودگی و آلاینده های شیمیایی و صنعتی بر تخریب سواحل، زمین های کشاورزی و فرسایش خاک، انقراض گونه های جانوری و گیاهی در جنگل حرا، آلودگی خلیج فارس و کاهش آبزیان به دلیل دفع پسامدهای شیمیایی، نشانگر تاثیرات زیست محیطی در منطقه وتاثیر این آلاینده های شیمیایی، آلودگی هوا و آلودگی صوتی بر بهداشت جسمی و روانشناختی مردم بومی منطقه است که در فاصله کمتر از یک کیلومتری این پالایشگاه ها زندگی می کنند.
امروز برای رسیدن به توسعه پایدار علاوه بر مسائل اقتصادی شاخص‌های اجتماعی و زیست محیطی نیز دارای اهمیت بسیار هستند و در واقع توسعه‌ای پایدار است که هر سه این شاخص‌ها را در برگیرد.
میزان فلر سوزی جهان و ایران
سالانه افزون بر ۱۵۰میلیارد متر مکعب گاز در مشعل های بالای چاه های نفت در جهان به مواد آلاینده تبدیل می‌شود که براساس آمارهای بانک جهانی این رقم معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپاست.
بر اساس آمارهای بانک جهانی، ایران تا سال ۲۰۱۸ سومین کشور بعد از روسیه و عراق در میان تولید کنندگان این گازها بود که آن را به آتش می کشید. البته در سال ۲۰۱۹ به دلایلی از جمله کاهش استخراج نفت باعث شد ایران با کمی کاهش در تولید گاز فلر به رتبه چهارم برسد.
با این حال گفته می شود که میزان مشعل سوزی در کشورمان از ۱۷ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۸ به ۷۸/۱۳ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۹ رسیده است. این یعنی حدودا روزانه ۳۸ میلیون متر مکعب گاز در حال سوختن است.
از آن جایی که طی سال های قبل این میزان بالاتر از سال گذشته بوده اگر برای محاسبه قیمت ۲۰ ساله گازهایی که در مشعل ها سوخته متوسط سوخت روزانه مشعل ها را ۴۰ میلیون مترمکعب و با توجه به گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال ۱۳۹۶ قیمت هر متر مکعب گاز فلر را ۹ سنت در نظر بگیریم روزانه حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار دلار سوزانده ایم که این رقم در سال می شود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و در بیست سال معادل رقمی حدود ۲۶ میلیارد دلار خواهد شد.
وعده رئیس جمهور سابق محقق نشد
حسن روحانی رئیس جمهور سابق در مراسم آغاز بهره برداری از بزرگترین پالایشگاه گازی خاورمیانه در بیدبلند؛ با بیان اینکه این مشعل‌ها علاوه بر آنکه خطرات زیست محیطی داشت سرمایه ملی را از بین می‌برد؛ گفت:مسئله فلر‌ها یا همان گازهایی که پیش از این می‌سوخت برای ما بسیار مهم است، زیرا سرمایه ملی می‌سوخت.
رئیس جمهور وقت با بیان اینکه از روز‌های اولیه دولت یازدهم در سفر به منطقه بوشهر و عسلویه در این مورد با وزیر نفت صحبت کردم و او قول داد که این گازها جمع شود، گفت: ما مسیر را هموار می‌کنیم تا این گازها جمع آوری شود و دیگر نسوزد.
با این وجود وعده حسن روحانی محقق نشده و در شرایط کنونی نیز این مشعل ها در پارس جنوبی روشن و است و همچنان مخاطرات محیط زیستی دارد. به همین دلیل دولت سیزدهم باید در این زمینه تصمیم گیری کند به شکلی که مخاطرات این مشعل ها کاهش پیدا کند.
مسئولیت اجتماعی در این زمینه چه می گوید؟
تقاضای جهانی در حال افزایش برای سوخت های فسیلی، حجم سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید در صنایع نفت و گاز را افزایش داده است. از این رو بیشتر کشورهای خارجی به سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه بخش‌های نفت و گاز خود نیازمندند.
از سوی دیگر امروزه نگرانی‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، افزایش گازهای گلخانه‌ای و … از مباحث مهم جوامع ملی و محلی نسبت به فعالیت صنایع نفت و گاز و پتروشیمی می باشند.
در چنین وضعیتی مسئولیت اجتماعی شرکتی، یک رویکرد داوطلبانه برای شرکت های تجاری است که انتظارات ذینفعان را از طریق ادغام مسائل جامعه، اخلاقی و محیط زیستی با یکدیگر و با میزان معمول درآمد، سود و تعهد منطقه برآورده می کند.
انگیزه ها و دلایل پرداختن به مسئولیت اجتماعی شرکتی در هر منطقه از یک کشور می تواند متفاوت از مناطق دیگر آن کشور باشد. عمده این تفاوت ها از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، اقلیمی محیط میزبان، شرایط جغرافیایی، حجم فعالیت های نفت و گاز و پتروشیمی در مقایسه با سایر صنایع، میزان وابستگی جامعه به این صنایع، وضعیت زیرساختهای سخت افزاری و نرم افزاری، وضعیت اشتغال و سطح بیکاری، وضعیت زیست محیطی منطقه و حساسیت جوامع و صنایع زیستی به نفت و گاز و آلاینده های مرتبط با آن و … متاثر است.
در واقع نیازهای متفاوت هر منطقه، سیاستهای متفاوت مسئولیت اجتماعی شرکتی را نسبت به سایر مناطق طلب می‌کند؛ به علاوه، میزان اقتدار حکومت مرکزی، روابط بین دولت و مردم، جزئیات قرارداد های نفتی و روابط شرکت های نفت و گاز با دولت و مناطق بومی و … از عوامل دیگری است که بر کیفیت مسئولیت اجتماعی شرکت ها تاثیر می گذارد.
به همین دلیل مسئولان صنعت نفت و پتروشیمی باید برای مخاطرات فلرسوزی ها چاره اندیشی کنند و اجازه ندهند این خطر همچنان برای محیط زیست منطقه وجود داشته باشد.
بدون تردید فلرسوزی مهمترین آلاینده هوای جنوب استان بوشهر است که بیش از ۹۰ درصد آن از سوی پالایشگاه‌ها است و چاره کردن آن سال‌ها به عنوان ضرورتی مغفول از سوی این صنایع، در رسانه‌ها و محافل مطرح است.
چاره کردن فلرسوزی این پالایشگاه‌ها به معنای آن است که تعداد روزها و ساعت‌های فلرینگ به میزان قابل توجهی نسبت به آنچه هست کاهش یابد زیرا فلر تهدید بالقوه در مواقع احتراق و انفجار است. هر چند در بسیاری از فرآیندها نمی‌توان فلر سوزی رابه صفر رساند، اما می‌شود آن را کاهش داد.
