«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری:نوروز امسال علی رغم اینکه میزان مسافرت ها در کشور نسبت به سال گذشته کاهش داشت اما چالش های حوزه گردشگری بیشتر از گذشته شده است. در حالی که میزان گردشگر خارجی نسبت به گردشگر داخلی عدد قابل توجهی نیست و اغلب با توریسم داخلی مواجه هستیم اما هنوز در زمینه زیرساخت و فرهنگ گردشگری با چالش های جدی مواجه هستیم.
براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت گردشگری تخت جمشید تا پایان فروردین ۱۴۰۴ با ۴۲۰,۸۶۶ بازدید، بیشترین میزان بازدیدکننده را داشته است.پس از آن، حافظیه با ۴۰۷,۶۸۲ بازدید و سعدیه با ۲۶۴,۸۸۷ بازدید در رتبه‌های بعدی قرار دارند.همچنین، پاسارگاد با ۱۸۵,۵۳۷ بازدید، ارگ کریمخان با ۱۵۴,۵۱۰ بازدید و کاخ سعدآباد با ۱۳۹,۵۷۷ بازدید از دیگر مقاصد پربازدید نوروزی بودند.
با این وجود در بسیاری از اماکن فرهنگی و باستانی مهم کشور که بازدیدکنند گان زیادی داشت نه تنها مدیریت صحیحی صورت نمی گرفت و بلکه ضعف زیرساخت ها نیز مشهود بود. به عنوان مثال در تخت جمشید که در نوروز امسال در صدر اماکن پربازدید قرار داشت بی نظمی، فقدان مدیریت و جلوگیری از آسیب های احتمالی به آثار باستانی به صورت قابل توجهی مشاهده می شد. از سوی دیگر نبود زیرساخت های مناسب و به خصوص سرویس های بهداشتی در این مجموعه جهانی باعث به وجود آمدن صف های طویل شده بود که با جایگاه این مجموعه بی بدیل تمدنی فاصله معنا داری داشت.
این وضعیت در پاسارگاد و آرامگاه کوروش کبیر نیز وجود داشت و تجمع جمعیت به همراه بی نظمی در بلیط فروشی و نحوه بازدید از آرامگاه وجود داشت.وضعیت در حافظیه و سعدیه نیز دست کمی از وضعیت اماکن تاریخی و فرهنگی نداشت و بی نظمی مشهود بود.
نکته مهمی که به نظر می رسد در حوزه گردشگری در کشور مشهود است وضعیت فاجعه بار سرویس های بهداشتی در بین راه ها و اماکن فرهنگی و تفریحی است که در سال های گذشته نیز وجود داشته اما هنوز هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
از سوی دیگر ضعف فرهنگی در نحوه بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی به شکلی بارز و مشهود است که به نظر می رسد در این زمینه در دهه های گذشته هیچ سیاست و برنامه ریزی صورت نگرفته است.ناآگاهی نسبت به ارزش آثار تاریخی و فرهنگی و البته نداشتن نقشه راه برای گردشگری که وارد یک مجموعه تاریخی و فرهنگی می شود از جمله دلایلی است که هنو مسائل فرهنگی در حوزه گردشگری با چالش های جدی موجه است.
واقعیت این است که موانع فرهنگی توسعه گردشگری در ایران ترکیبی از عوامل روانی، اجتماعی و ساختاری است که بر نحوه تعامل مردم با گردشگران و همچنین بر تجربه گردشگری آنها تأثیر می‌گذارد. برای رفع این موانع، نیاز به تلاش‌های گسترده در زمینه آموزش، فرهنگ سازی، بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد سیاست‌های مناسب در حوزه گردشگری است.
برگزاری دوره‌های آموزشی برای مردم محلی به منظور آشنایی با فرهنگ‌های مختلف و توسعه مهارت‌های ارتباطی و میزبانی، می‌تواند به تغییر نگرش مردم نسبت به گردشگران کمک کند. این دوره‌ها می‌توانند به افراد بیاموزند که چگونه با فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند، به سؤالات گردشگران پاسخ دهند و آنها را در محیطی صمیمی و مهمان‌نواز احساس کنند.
از سوی دیگر اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با گردشگری و ایجاد محیطی بازتر و منعطف تر برای گردشگران، می‌تواند به جذب گردشگران بیشتر کمک کند. ساده سازی رویه های اداری، کاهش محدودیت‌های مربوط به پوشش و رفتار، و ایجاد تسهیلات برای ورود و خروج گردشگران، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود فضای کسب وکار در صنعت گردشگری کمک کند.
ترافیک های سنگین در محدوده ورودی و خروجی اماکن تاریخی و فرهنگی نشانه دیگری بر عدم مدیریت صحیح حوزه گردشگری در مناطق مختلف کشور و به خصوص استان هایی است که از نظر گردشگری از ظرفیت های مهمی برخوردارند.
نکته دیگر اینکه زنجیره ارزش در گردشگری در کشور به دلایل مختلف و از جمله تحریم های بین المللی و عدم ارتباط مناسب با کشورهای جهان به صورت ناقص عمل می کند و تولید ثروت نمی کند.
در برنامه هفتم توسعه، جذب سالانه ۱۵ میلیون گردشگر در نظر گرفته شده است؛ این آمار اگرچه در مقایسه با کشورهای همسایه مثل ترکیه که هدف‌گذاری ۶۰ میلیون نفری در این زمینه دارد اندک است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زیرساخت‌های کافی در کشور برای جذب همین تعداد گردشگر نیز وجود ندارد.
بر اساس سند چشم انداز ۲۰ ساله گردشگری ایران باید ۲۰ میلیون گردشگر خارجی تا سال ۱۴۰۴ هجری شمسی و ۲۰۲۵ میلادی داشته باشد و سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی، از ۷ صدم درصد در سال ۸۳ به ۲ درصد در سال ۱۴۰۴ برسد.
این سند در حالی پیش روی ما قرار دارد که معاون پیشین گردشگری وزارت گردشگری، تعداد گردشگران ورودی در سال ۱۴۰۲ را ۶ میلیون و ۳۸۲هزار و ۷۵۵ نفر اعلام کرد. کشور ما در حالی تنها به یک سوم اهداف مورد نظر در گردشگری دست پیدا کرده است که بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، ایران جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه ظرفیت‌های گردشگری است. ایران با وجود ظرفیت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی، سهمی کمتر از یک درصد از درآمدهای گردشگری را دارد.
بر اساس نتایج بررسی تطبیقی ـ تحلیلی شاخص‌های گردشگری ایران با کشورهای منتخب جهان که از سوی معاونت امور کمیسیون‌های تخصصی اتاق ایران منتشر شد ایران در شاخص توسعه گردشگری و سفر، (سال ۲۰۲۳) در جایگاه ۷۳ در بین ۱۱۹کشور جهان قرار دارد که نشان دهنده نامناسب بودن این جایگاه در مقایسه با کشورهایی مانند امارات متحده عربی با رتبه ۱۸ و ترکیه با رتبه ۲۹ است.
این موضوع در مورد جایگاه ایران در بین کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا نیز حاکم است و ایران در بین ۱۴ کشور در رتبه نهم قرار گرفته است. بر اساس نتایج این بررسی، ایران در شاخص جهانی سفر مسلمانان که وضعیت گردشگری حلال در جهان را بررسی می‌کند، در سال ۲۰۲۳ در بین ۲۰ کشور اول جهان در رتبه ششم پس از کشور ترکیه و قطر قرار داشته است. کشورهای مالزی و اندونزی نیز چند سالی است که جایگاه خود را در این فهرست حفظ کرده و به صورت مشترک در رتبه اول قرار گرفته‌اند.
همه این عوامل به خوبی نشان می دهد که ما هنوز نتوانسته ایم از ظرفیت های مهم گردشگری کشور که در بین کشورهای جهان ظرفیت قابل توجه و بزرگی است به خوبی استفاده کنیم.
