«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری: چالش برق در کشور به یک بحران پیچیده تبدیل شده که به احتمال زیاد در تابستان تشدید خواهد شد. این در حالی است که در شرایط کنونی میزان ساعات قطعی برق در برخی مناطق کشور بیش از۲ ساعت و تا۸ ساعت نیز اعلام شده است.
در همین زمینه مسعود پزسشکیان رئس جمهور امروز شنبه در نهمین کنفرانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیربا بیان اینکه سال گذشته بیش از ۳۰۰ همت ضرر ناشی از قطع گاز و برق داشتیم، اما می‌توانیم کاری کنیم که این مشکل حل شود، گفت: تاکنون نزدیک به ۸۰ هزار مگاوات در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیرها منعقد شده است.
پزشکیان با اشاره به تعرفه‌های برق گفت: روند قیمت‌ها به این شکل نخواهد بود زمانی که برق رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهیم ارزش آن را نمی‌دانند. اگر می‌خواهیم کشوری توسعه یافته داشته باشیم باید به سمت انرژی خورشیدی حرکت کنیم؛ چراکه خورشید تمام شدنی نیست و اگر مانعی برای توسعه وجود داشته باشد آن را اصلاح خواهیم کرد تا بتوانیم بیشترین بهره‌برداری را داشته باشیم.
پیش از این عباس علی آبادی وزیر نیرو طی نامه ای به صنایع بزرگ اعلام کرد که به علت کمبود شدید برق، برق آنها به صورت کامل تا ۲ هفته دیگر قطع خواهد شد. البته برخی مقامات دولت این مساله را رد کرده اند. این تصمیم با انتقاد تند وزیر صمت مواجه شد. اتابک این اقدام را «برخلاف تفاهم نامه منعقده میان دو وزارت خانه» خواند.
عباس علی آبادی اخیراً با اشاره به بحران کمبود برق از علما و حوزه ها خواست که برای بحران خالی بودن سد‌ها کاری بکنند.به نظر می‌رسد وزارت کشور نیز در ابلاغ این تصمیم دخیل بوده است. خبر قطع برق صنایع بزرگ به التهاب و نگرانی‌های فزاینده در بازار دامن زده است. فعالان اقتصادی می‌گویند، بسیاری از دلالان از هم اکنون در حال احتکار فولاد، سیمان و شمش و دیگر محصولات هستند. انتظار می‌رود اجرایی شدن این تصمیم به یک شوک قیمتی بزرگ در بازار منتهی شود. اعلام این خبر درست پس از آنکه دونالد ترامپ به مشکلات قطع برق در ایران اشاره کرد، واکنش‌های بسیاری را در میان فعالان و صاحب نظران اقتصادی در پی داشت.
روند تولید برق بیانگر آن است که سهم اصلی ظرفیت تولید برق کشور همچنان وابسته به نیروگاه‌های حرارتی است. در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۳۸۹ میلیارد کلیووات ساعت برق تولید شده‌است که سهم حرارتی ها ۹۱درصد و سهم اتمی و تجدیدپذیرها (به غیر از نیروگاه های برق آبی بزرگ) مجموعا دو درصد کل تولید بوده است. در برنامه های ششم و هفتم توسعه و همچنین برنامه های دولت های سیزدهم و چهاردهم، توسعه تجدیدپذیرها بخصوص تولید برق خورشیدی بسیار مطرح شده است اما هنوز کل ظرفیت تجدیدپذیر (بدون احتساب برق آبی‌های بزرگ مقیاس)حدود یک درصد ظرفیت تولید برق است.
با این وجود آنچه که در افزایش ظرفیت تولید برق شاهد آن هستیم، شکاف بین نرخ رشد تقاضا و نرخ رشد تولید برق است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد سالانه افزایش تولید برق ۲٫۸درصد در بازه ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ بوده است این در حالی است که نرخ رشد مصرف برق ۵٫۱ درصد در همین دوره بوده است. اثر این تفاوت در نرخ رشد ظرفیت تولید برق و نرخ رشد مصرف، شکاف بین مقدار تولید و مقدار مصرف می شود که به آن ناترازی برق یا کمبود برق گفته می شود و تداوم روند موجود منجر به افزایش کمبود برق به بیش از ۲۰ هزار مگاوات در فصل پیک سال ۱۴۰۴ خواهد شد.
روند ناترازی یا کمبود برق در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ هزار مگاوات برآورد شده است که این امر بیانگر تداوم روند سال ۱۴۰۳ در سال آینده خواهد بود. علاوه بر شکافی که بین نرخ رشد ظرفیت تولید(عرضه) برق و نرخ رشد مصرف(تقاضا) برق در یک دهه گذشته رخ داده است، مسئله مهمی دیگری در ناترازی برق ظهور کرده است، که ناشی از تغییرات اقلیمی است به این معنا که فاصله مقدار پیک مصرف برق در روز و شب به هم نزدیک شدها ست. این مسئله نشان دهنده ان است که با روش تغییر زمان مصرف (روش های رفتاری) امکان عبور از ناترازی وجود ندارد و اعمال رفع ناترازی نیازمند یا افزایش ظرفیت تولید و یا بهینه سازی مصرف از طریق جایگزینی تجهیزات کم مصرف با تجهیزات پر مصرف است که هر دو نیازمند سرمایه‌گذاری و تامین مالی است.
گزارش‌ها نشان داده بخش صنایع و بخش کشاورزی حجم زیادی از برق تولیدی کشور را مصرف می‌کنند که درصد قابل توجهی از آن نیز مربوط به خنک کننده‌ها است. همچنین مناطق و استان‌های خاصی بر اساس اقلیم و آب و هوای خود، میزان جمعیت، گستردگی فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی و… در صدر مصرف‌کنندگان برق ایران قرار دارند.
رسیدن مصرف برق به یک قله تاریخی در اردیبهشت ۱۴۰۴ خبر از وضعیت سخت پیش روی کشور دارد. ظاهرا در ۱۴اردیبهشت میزان مصرف برق با رشد ۵۰ درصدی نسبت به روز مشابه سال قبل به ۵۹هزار مگاوات رسیده که عددی کم سابقه است. البته در اردیبهشت سال قبل مصرف برق تا ۵۰هزار مگاوات نیز رسیده بود. با این حال، از آنجا که افزایش ۱۰ تا ۲۰هزار مگاواتی مصرف برق در بهار امسال زنگ خطر خاموشی‌های گسترده در ماه‌های گرم تابستان پیش رو را به صدا درآوده است.
به نظر می رسد ترکیبی از عوامل سبب شده تا برق به قله تاریخی خود در اردیبهشت ماه برسد.پنج علت احتمالی این قضیه از دید صاحب‌نظران به ترتیب «افزایش دمای هوا»، «استخراج رمزارز»، «شوک دلار»، «فرسودگی شبکه» و «ترس از ناترازی در ماه‌های آتی» عنوان شده است. این یعنی افزایش ۲۰هزار مگاواتی پیک مصرف برق ایران نتیجه ترکیبی از گرمای زودرس، وابستگی به سیستم‌های سرمایشی با راندمان پایین، ترس تولید از شدت گرفتن ناترازی و زیرساخت‌های رو به فرسایش است. همچنین تمایل به افزایش شیفت‌های تولید به‌دلیل کاهش قیمت ارز و اثری که بر بهای مواد اولیه دارد صنایع را به سمت سه شیفته شدن و انبار محصول برای فروش در ماه‌های آتی سوق داده و عامل رشد مصرف برق شده است. البته در بین همه دلایل ذکرشده، گرمای هوا مزید بر علت است.
