«رسانه مسئولیت اجتماعی»- سید رضا جمشیدی:مسئولیت اجتماعی بنگاهها در سالهای اخیر به دغدغه ای جهانی و رو به افزایش در میان دولتها و مدیران بنگاهها مبدل گشته است. حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی در سطح جهانی از رشد جهانی بنگاهها نشأت میگیرد. رشد و توسعه بنگاهها در سطح جهانی علاوه بر کمک به رونق اقتصادی جوامع، افزایش نگرانی عمومی و کاهش اعتماد نسبت به نحوه فعالیت بنگاهها را نیز در پی داشته است.
در مقایسه با سایر بنگاهها، بانکها نقشی کلیدی در نهادینه سازی مسئولیت اجتماعی در جوامع ایفا می کنند. نقش بانکها به عنوان تسهیل گر و محرک چرخهای اقتصاد و تجارت، به عنوان نهادهای مولد ثروت و همچنین به عنوان فراهم آورندگان خدمات برای اجتماعات محلی، ملی و بین المللی بیانگر اهمیت این موسسات در به جریان اندازی حرکت فکری مسئولیت اجتماعی در کل جامعه است.
اگرچه صنعت بانکداری، برای مدت طولانی، بخشی با تاثیرات منفی زیست محیطی و اجتماعی ناچیز و قابل چشمپوشی در نظر گرفته می شده است اما در سالهای اخیر، موسسات مالی به وسعت دامنۀ فعالیتهای اجتماعی و زیست محیطی قابل اجرا در موسسات خود پی برده اند.
چرا که موسسات مالی علاوه بر نقشی که از طریق مدیریت ارزیابی اثرات عملکرد خود بر جامعه دارند، نقشی حیاتی در تشویق و انگیزش مشتریان حقیقی و شرکتی خود به اقدام مسئولانه و کاهش اثرات سوء اجتماعی و زیست محیطی فعالیتهای خود دارند.
بانک ها چگونه می توانند مسئولیت اجتماعی خود را انجام بدهند؟
نهادها و بنگاه های مالی و پولی که امروزه به عنوان بانک شناخته می شوند، در ایفای مسئولیت اجتماعی خود، راه و روش متفاوت و البته پیچیده تری را نسبت به دیگر بنگاه های اقتصادی طی می کنند.
زیرا ممکن است یک بنگاه تولیدی اقتصادی مثلا با استخدام افراد جویای کار با تحصیلات سطح پایین، به بازتوزیع ثروت در جامعه و اشتغال کمک کرده یا با اختصاص بخشی از درآمد خود به امور خیریه، به مسئولیت اجتماعی خویش عمل کنند، ولی بانکداری، نوعا شغلی تخصصی است و نمی توان با استخدام افراد غیرمتخصص، عنوان کرد که مسئولیت اجتماعی بانک اجرا شده است.
همچنین اختصاص مستقیم وجوه به خیریه ها یا سمن های فعال در زمینه حمایت از دهک های پایین جامعه به دلیل حساسیت و نظارت مالی در بانکها، به سادگی مقدور نیست.
بانکهای کشور اعم از بانکهای دولتی، نیمهدولتی (مشمول اصل ۴۴) و خصوصی در راستای مسوولیت اجتماعی، پروژههای متنوعی را در حوزههای مختلف در کشور طراحی و اجرا کردهاند.
نظر به مسوولیت عظیم بانکها در توسعه اقتصادی اجتماعات، چه در سطح ملی و چه در سطح بینالمللی، مسوولیت اجتماعی بانکها در مقایسه با سایر بنگاههای فعال در عرصه صنعت و اقتصاد پررنگ تر است و در عین حال تاثیر مستقیم بر عملکرد مسوولانه سایر بنگاهها دارد.
با توجه به اهمیت مسوولیت اجتماعی بنگاهها در عرصه ملی و بینالمللی همچنین روند اجتنابناپذیر جهانی شدن، صنعت بانکداری کشور ملزم است به منظور ارتقای وضعیت اقتصادی و وجهه سیاسی کشور در سطح بینالمللی و به منظور جلب اعتماد و حمایت سرمایهگذاران، حرکت به سوی مقوله جهان سرمایهگذاری و وامدهی مسولانه را در دستور کار خود قرار دهد.
بانکها بهعنوان حلقه واسط در تامین مالی پروژههای صنعتی و خدماتی نقش محوری در حمایت از طرحهای همسو با منافع عمومی اجتماعی و محیطی برای جامعه برخوردار میباشد.
لزوم رویکرد یکپارچگی در مسئولیت اجتماعی بانکها
نظریههای موجود در حوزه مسوولیتهای اجتماعی تلاش میکنند ساختار شرکتی، معیارهای هنجاری برای مدیران و فرهنگی سازمانی را در این خصوص فراهم کنند. با وجود این تجربه نشان میدهد که برای ایفای مسئولیت اجتماعی کافی نیستند و حتی زمانی که یک سازمان دارای فرهنگ و ساختار شرکتیِ اخلاقی است، حصول موفقیت به مدیران و کارکنان آن بستگی دارد؛ زیرا افراد مولفههای قانونی واقعی سازمان هستند.
رویکرد یکپارچهسازی بیان میکند که نظریههای مسوولیت اجتماعی شرکتها باید فضایی برای یکپارچگیِ شخصی مدیران و کارکنان شرکتها همراه با فرهنگ و ساختار اخلاقی شرکت به وجود آورد. از این رو الگویی که رویکرد یکپارچگی ابعاد و شاخصهای مسوولیت اجتماعی بانکها را مشخص کند، مورد نیاز میباشد.
بنابراین باید به منظور تنظیم و تدوین برنامههای استراتژیک بانکها در راستای مسوولیت اجتماعی، الگوی مفهومی را طراحی کرد تا از طریق آن بتوان به توسعه پایدار، تحکیم و ترویج ارزشهای سازمانی و اخلاقی از طریق برنامههای مسوولیت اجتماعی، سرمایهگذاری اجتماعی مسئولانه، مشخص کردن محدوده اقدام مسوولیت اجتماعی شرکتی، کم کردن شکاف فعالیتها و رویههای بانک در حوزه مسوولیت اجتماعی با استانداردها و فعالیتهای بینالمللی، پر کردن شکاف میان فعالیتهای انجام شده در بانک و تصویر بیرونی شرکت، هدفمند کردن و یکپارچه کردن فعالیتهای پراکنده و سلیقهای کنونی در حوزه مسوولیت اجتماعی شرکتی به منظور ایجاد همافزایی فعالیتهای مسوولیت اجتماعی دست یافت.
چرا بانک ها گزارش مسئولیت اجتماعی ارائه نمی کنند؟
یکی از مهم ترین اقداماتی که می تواند به بانک ها در زمینه تحقق مسئولیت اجتماعی در ایران کمک کند انتشار دقیق گزارش مسئولیت اجتماعی است و هزینه هایی است که در این زمینه صورت می گیرد. این در حالی است که در عمل چنین اتفاقی رخ نمی دهد و اغلب بانک ها گزارش مسئولیت اجتماعی منتشر نمی کنند.
ارائه گزارش از سوی بانک ها می تواند روند منسجمی در زمینه مسئولیت اجتماعی در بین بانک ها ایجاد کند. ضمن اینکه بانک ها باید متوجه این نکته باشند که در گزارش هایی که ارائه می کنند استانداردهای لازم را رعایت کنند.
در گزارش های مسئولیت اجتماعی بانک ها باید میزان هزینه هایی که هر بانک در زمینه مسئولیت اجتماعی انجام می دهد،منابعی که این هزینه ها را تأمین می کنند و از همه مهم ترین نحوه هزینه کردن آنها و اولویت ها ذکر شود.
هرچه بانک ها در این زمینه بیشتر شفاف سازی کنند به همان اندازه ارتباط عمیق تری با افکار عمومی جامعه برقرار می کنند و در نتیجه در برند سازی عملکرد بهتری خواهند داشت.
متأسفانه در زمینه ارائه گزارش مسئولیت اجتماعی بانک ها در ایران با چالش های جدی مواجه هستیم. اغلب بانک ها یا گزارش ارائه نمی کنند و یا گزارش هایی ارائه می کنند که متناسب با دغدغه های خود است و نه استانداردهای لازم.
در گزارش هایی که منتشر می شود نیز بیشتر به اقدام عام المنفعه و خیریه اشاره می شود تا اقداماتی که در راستای مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار است.
به همین دلیل بانک ها باید در رویکردی که در این زمینه در پیش گرفته اند تجدید نظر کنند و با ارائه گزارش مسئولیت اجتماعی در زمان بندی دقیق و شفافیت به نهادینه کردن مسئولیت اجتماعی در صنعت بانکداری کشور کمک کنند.
