مونیکا نادی در گفت وگو با«رسانه مسئولیت اجتماعی»:
حقوق کودکان و به خصوص کودکان کار یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی است که با مفهوم مسئولیت اجتماعی رابطه تنگاتنگی دارد.مسئولیت اجتماعی دقیقا در ساحت هایی از زندگی جمعی خود را نشان می دهد که نسبت به یک پدیده اجتماعی احساس مسئولیت نمی شود و کودکان کار مصداق بارز این مسأله هستند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع«رسانه مسئولیت اجتماعی» با مونیکا نادی عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان و وکیل دادگستری گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل آن را می خوانید.
*مفهوم مسئولیت اجتماعی در زمینه حقوق کودکان چه جایگاهی دارد؟
مسئولیت اجتماعی وظایفی است که افراد در مقابل جامعه خود انجام می دهند.این وظایف نیز اگر چه در قانون ذکر نشده اما از نظر اخلاقی همه افراد جامعه را در بر می گیرد.به دلیل اینکه کودکان آسیب پذیر و بی دفاع هستند ما باید مفهوم مسئولیت اجتماعی را به صورت کامل درباره آنها لحاظ کنیم.به همین دلیل نیز هم سیستم حقوقی و قانونی کشور به این سمت حرکت کند و هم مسئولان و نهادهایی که در این زمینه تصمیم گیر هستند.از سوی دیگر همه افراد جامعه نسبت به کودکان مسئولیت دارند. این مسئولیت نیز از کودکان درون خانواده آغاز می شود و تا کودکان سطح جامعه ادامه پیدا می کند.در جامعه ایران ما هنوز در مرحله نخست که مسئولیت والدین نسبت به کودکان است با مشکلات مواجه هستیم.این مسأله نیز ریشه در نوع نگاه و تفکر افراد جامعه دارد. به عنوان مثال بسیاری از والدین کودکان خود را جزئی از اموال و دارایی های خود می دانند و گمان می کنند به هر شکل که تمایل دارند می توانند رفتار کنند.برخی برای کودکان حریم خصوصی قائل نیستند و در مقابل برخی هیچ وظیفه ای در مقابل کودکان برای خود قائل نیستند.
*مسئولیت اجتماعی درباره کودکان کار چه نقشی دارد؟
کودکان کار علی رغم قوانینی که درباره کار نکردن کودکان وجود دارد به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی مجبور می شوند وارد چرخه کار شوند. این در حالی است که افراد جامعه مسئولیت کودکان کار را متوجه دولت ها می کنند. در چنین شرایطی به دلیل بی کفایتی دولت ها قوانین درباره کودکان کار به خوبی رعایت نمی شود. با این وجود در مورد کودکان کار همه افرادی که در جامعه حضور دارند مسئولیت اجتماعی دارند و کسی نمی تواند از این مسئولیت شانه خالی کند.به همین دلیل همه افراد جامعه باید با کودکان کار رفتار مناسبی داشته باشد.افراد جامعه باید اصل عدم تبعیض درباره همه کودکان را درباره کودکان کار نیز رعایت کند و با احترام با آنها برخورد کنند.از سوی دیگر کودکان کار باید مانند سایر کودکان جامعه در فرایند آموزش و آگاهی رسانی قرار بگیرند. قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، وظایفی برای وزارت کار قائل شده و اهدافی را دنبال می کند. البته این قانون به طور خاص روی کار کودک تمرکز نکرده اما بهره کشی اقتصادی از کودک را به عنوان یکی از وضعیت های مخاطره آمیز در نظر گرفته و هنگامیکه کار کودک، امکان در معرض بزه دیدگی یا در معرض خشونت را فراهم کند، طبق قانون باید با آن برخورد شود. دامنه شمول قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، همه کودکان ساکن ایران است، به آن معنا که همه افراد زیر ۱۸ سال، تابعیت ایرانی داشته باشد یا نداشته باشند یا اقامت قانونی یا غیرقانونی داشته باشند، مشمول این قانون می شوند. نمی توانیم به قانون به عنوان ابزاری نگاه کنیم که به صورت بالفعل منجر به ایجاد تغییراتی شود یا همه چیز را تغییر دهد. قانون یکی از ابزارهایی است که در مقابله با آسیب های اجتماعی می‌تواند موثر باشد. یعنی ابزارهای قانونی را در اختیار ساختار قرار دهد. اما زمانیکه شاهد مشکلات اقتصادی هستیم شاهد خشونت علیه کودک و کار کودک خواهیم بود پس قوانین تصویب شده در کوتاه مدت منجر به حذف کار کودک نمی شود.
*راهکار شما برای تعمیق و نهادینه شدن مسئولیت اجتماعی در مقابل کودکان به خصوص کودکان کار چیست؟
واقعیت این است که اسناد حقوق بشری وجود دارد از جمله کنوانسیون حقوق کودک که ایران هم به آن پیوسته و طبق قوانین وقتی ایران به این قوانین می‌پیوندد، این موارد حکم قوانین داخلی پیدا می کند و لازم الاجرا هستند. کنوانسیون حقوق کودک از این دسته از کنوانسیون‌ها است در آن به صورت مشخص به حریم خصوصی توجه شده و در واقع دخالت در امور خصوصی خانوادگی و مکاتبات کودک را به صورت خودسرانه و غیر قانونی منع کرده و این امر را هتک حرمت کودک دانسته است. همچنین در کنوانسیون حقوق کودک برای آزاد عقیده، آزادی دریافت اطلاعات، آزادی داشتن عقاید هم تصریح شده و کودک حق دارد همه این آزادی‌ها را داشته باشد. حتی در قانون جدید پیش‌بینی شده که هویت کودک و یا نوجوان بزه‌دیده ویا در معرض خطر گرفته از طریق رسانه‌های گروهی نباید منتشر شود و در غیر این صورت فرد منتشر کننده مرتکب جرم شده است. یا حتی در رسیدگی‌های قضایی و قانونی سوالی و یا پرسشی که از کودک می‌شود، باید به نحوی همان موضوع مورد بررسی محدود قرار بگیرد و اقدامات لازم اجرا شود تا مطمن شویم اطلاعات خصوصی آن کودک انتشار پیدا نمی‌کند. موارد فوق، اموری هستند که در قانون ما تازگی دارند و می‌توانیم بگوییم که ردپای رعایت کرامت انسانی در آنها دیده می‌شود. مشکل اصلی ما در بحث حریم خصوصی این است که کودک را به عنوان یک فرد مستقل از خانواده‌اش که صاحب حقوق و تکالیفی است نمی‌دانیم و بخاطر همین شاهد این هستیم که آنطور که باید و شاید حریم خصوصی‌اش رعایت نمی‌شود. در بسیاری از مواقع این حریم خصوصی در تعارض با تربیت والدین قرار می‌گیرد و والدین گمان می‌کنند که در واقع به خاطر اینکه باید کودکشان را تربیت کنند باید وارد حریم خصوصی‌اش بشوند در حالی که این اجازه باید بسیار محدود شود و با رعایت منافع کودک باشد.
