«رسانه مسئولیت اجتماعی»- مریم شقاقی: کشور در سال جاری با بحران خشکسالی و کمبود منابع آب مواجه است که به احتمال زیاد این وضعیت در فصل گرما تشدید نیز خواهد شد. این در حالی است که تنش آبی در برخی مناطق کشور مانند اصفهان و یزد و بوشهر و کازرون در روزهای ابتدایی سال نشان دهنده این است که اختلاف بر سر آب ممکن است در مناطق مختلف کشور به میزان افزایش خشکسالی افزایش داشته باشد.نکته مهم دیگر اینکه اغلب سدهای کشور خالی شده اند و به همین دلیل محدودیت های آبی دیر یا زود به منازل مسکونی نیز کشیده خواهد شد.
کاهش حجم بارش در کشور باعث شده منابع آبی کشور در یک قدمی بحران قرار بگیرد. براساس آمارها حدود ۵۷ درصد از ظرفیت سدهای کشور خالی است و امیدی به بارش در ماه‌های باقی‌مانده سال وجود ندارد و با این شرایط احتمالاً تابستان بسیار سختی در انتظار کشور است.
به همین دلیلسال ۱۴۰۴ سال بحران آب و انرژی است. اگرچه در چند سال گذشته نیز در برخی شهر‌های کشور از جمله تهران با کمبود برق و گاز و آب مواجه بوده‌ایم ولی به نظر می‌رسد تمام بحران‌هایی که تاکنون داشته ایم در برابر بحرانی که پیش رو داریم کوچک خواهد بود.
علی بیت‌اللهی، رییس بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری وزارت راه و مسکن و شهرسازی کشور در تشریح شرایطی که پیش رو داریم از آخرین آمار فرونشست زمین سخن می‌گوید که نسبت به سال گذشته افزایش داشته: «در مناطقی از محدوده شهری ایران نرخ فرونشست زمین به‌طور بی‌سابقه‌ای تا حدود یک و نیم برابر افزایش یافته است. فرونشست پیش از این در برخی مناطق به حدود ۲۰ سانتی‌متر در سال رسیده بود، اما در حال حاضر این عدد به ۳۰ سانتی‌متر در سال رسیده است».
در حال حاضر با توجه به هشدارهایی که طی روزهای گذشته طرح شده، گفته می‌شود که برای جبران کمبود آب در تهران قرار است مجوز حفر ۵۰ چاه عمیق هم داده شود. اقدامی که وضعیت تهران در حوزه فرونشست‌ها را بدتر خواهد کرد. از همین رو بود که مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران در هفته‌ای که گذشت از ارسال نامه‌ای به سران سه قوه خبر داد و گفت که طی آن تمام استدلال‌های مرتبط با مشکل‌زا بودن این اقدام شرح داده شده و این کار را صلاح نمی‌داند: «حفر چاه ساده‌ترین کار و البته خطرناک است، ما دیگر چاهی حفر نمی‌کنیم، اگر چاهی هست به آبفا تحویل می‌دهیم».
دکتر حسین آخانی فعال محیط زیست و استاد دانشگاه تهران نیز در ترسیم چشم انداز پیش روی کشور معتقد است:« اگر چه عوامل اقلیمی و کاهش بارندگی در خالی شدن سدهای کشور نقش داشته اما من یک فرضیه دارم مبنی بر اینکه یکی از مهم ترین دلایلی که سدها خالی شده اند پروژه های آبخیزداری در بالای سدها بوده است. این وضعیت به خصوص در حوزه رودخانه های البرز و زاینده رود قابل مشاهده است.این پروژه در عمل مانع روان آب ها می شوند و باعث می شود که آب کمتری به سدها و رودخانه های مسیر وارد شود.البته این موضوع نیازمند مطالعات بیشتری است و اراده ای برای تجدید نظر در برخی سیاست هاست».
وی تصریح کرد:« اگر قرار است منابع آبی در کشور به صورت صحیح مدیریت شود باید یک عزم و اراده جدی و همگانی برای این کار وجود داشته باشد.تصمیم گیری هایی که در این زمینه صورت می گیرد نیز باید به صورت تخصصی و کارشناسی و با توجه به نظرات متخصصان صورت بگیرد و بلکه نباید سیاسی و براساس منافع سیاسی یک گروه و جریان سیاسی باشد.واقعیت این است که در دهه های اخیر در بین منابع طبیعی بیشتر بخشی که آسیب دید بخش منابع آبی کشور بوده است. در طول دهه های گذشته براساس سیاست های اشتباهی که در زمینه سدسازی های بی رویه که در شرایط کنونی نیز ادامه دارد بسیاری از منابع آبی کشور از بین رفت. از سوی دیگر به دلیل استفاده های غیرعلمی از سفره های آب های زیرزمینی این بخش نیز با آسیب های جدی مواجه شده است».
محمد درویش، کارشناس محیط زیست هم با هشدار داد که بحران آب در تابستان ۱۴۰۴ به شدت در انتظار کشور است.دوریش گفت: «این وضعیت به دلیل سوءمدیریت‌ها، حفر چاه‌های بیشتر و عدم استفاده از روش‌های مؤثر بازچرخانی آب پیچیده تر خواهد شد. تهران باید آخرین شهری باشد که با کمبود آب مواجه می‌شود. این شهر در میان دشت حاصلخیز جنوب البرز و با ۷ روددره دائمی قرار دارد که آب مورد نیاز آن را تأمین می‌کنند. به علاوه، تهران روزانه ۱.۱ میلیارد مترمکعب فاضلاب تولید می‌کند که این میزان می‌تواند نیاز آب شرب ۱۱ میلیون نفر را رفع کند. اما متاسفانه به جای استفاده از این منابع از طریق بازچرخانی آب، شاهد روندی هستیم که بر بحران موجود افزوده می‌شود»
در روزهای گذشته بیشتر صحبت‌ها درباره بحران آب و احتمال جیره بندی آب مطرح بود. اگر مخزن‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی هم خالی باشد و برای جلوگیری از فرونشست برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی با محدودیت روبه رو باشد وزارت نیرو مجبور است در تابستان سال آینده جیره بندی آب را پیش گیرد.
پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که میزان بارش در ماه های اخیر برای جبران عقب ماندگی‌های فعلی کافی نیست. در نتیجه ما با یک سال آبی سخت مواجه هستیم که عبور از این بحران مستلزم همکاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط و البته مردم است.
به همین دلیل نیزهر چقدر مسئولان بتوانند در مدیریت این بحران مشارکت های مردمی را جلب کنند و به عبارتی باورپذیری مردمی در قطعی بودن بحران آب را بیشتر کنند، به همان نسبت اقدامات آموزشی و فرهنگی و توجیهی در زمینه جلب مشارکت مردمی جذب می‌شود و در نتیجه آسیب‌های کمتری متوجه کشور خواهد شد.
وظیفه و مسئولیت اجتماعی مردم یعنی اینکه هر فرد به وظایف خود آگاه باشد. حوزه مسئولیت اجتماعی درحیطه آبی شامل پذیرش مسئولیت اثرات و پیامدهای تصمیمات و فعالیت‌های خود بر جامعه و محیط زیست است.هریک از افراد جامعه به عنوان یک مسئولیت اجتماعی در استفاده درست از آب و حفاظت از آن سهیم هستند. اینکه تلاش هر یک از ما در این مسیر چقدر باشد چندان مهم نیست آنچه اهمیت بیشتری دارد این است که به صورت حرکتی جمعی و همگانی در مسیر صرفه جویی آب گام برداشته شود.
