نقش مسئولیت اجتماعی شرکت در مواجهه با حوزه سلامت

مسئولیت اجتماعی، تعهد تصمیم گیران به انجام اقداماتی است که بهبود و حفظ رفاه اجتماعی را در کنار منفعت سازمانی در پی دارد.

نگاهی به مسئولیت اجتماعی شرکت ها در رابطه با حوزه سلامت

به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی، در جهان پر رقابت امروز، تلاش برای خوش نامی، افزایش بهره وری و ارتقای کیفی و کمی در بنگاه های تولیدی در گرو توجه به نیازهای متنوع و متفاوتی است که گروه های مختلف مخاطبان و ذینفعان در فضای پیرامونی طرح می کنند. هر چند رضایت مشتریان و سهامداران می تواند در توسعه کسب و کار و رشد اقتصادی یک بنگاه تاثیرات روشن و آشکاری داشته باشد، اما افزایش رضایت عموم ذینفعان و نه فقط بخشی از آن ها و ایفای مسئولیت های متنوع اجتماعی، باید رسالت و ماموریت اصلی شرکت ها باشد.

مطرح شدن مسئولیت اجتماعی شرکت از دهه ۲۰ میلادی آغاز شد اما، به دلیل دو جنگ جهانی تا اوایل دهه ۵۰ میلادی به تاخیر افتاد. توجه به CSR یا مسئولیت اجتماعی شرکت در سال ۱۹۵۳ زمانی که هاوارد بوون کتابی با عنوان” مسئولیت اجتماعی بازرگانان” را منتشر کرد، شروع شد. سوال کلیدی ای که پرسید و هنوز هم پرسیده می شود این بود :” به صورت منطقی، انتظار می رود کسب و کارها چه مسئولیت هایی در قبال جامعه عهده دار شوند؟” در زمان نگارش کتاب بوون دورانی بود که زنان در دهه ۶۰ میلادی وارد عرصه تجارت و تاسیس شرکت های مختلف شده بودند ولی تعداد آن ها آنقدر کم بود که در نگارش رسمی به شمار نمی آمد. در صورتی که امروزه، زنان زیادی در عرصه تجارت و فعالیت های اقتصادی وارد شده اند و بسیاری از آن ها فعالانه در عرصه CSR  اقداماتی انجام می دهند.

تاکید بر لزوم توجه به مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت از محافل علمی و دانشگاهی آغاز شد. بیشترین تعاریف اولیه از این موضوع و ارائه مدل های مختلف درباره عملکرد CSR  توسط محققان به انجام رسید. برنامه ریزی های کاربردی آن بعد از جنبش های اجتماعی در دهه ۱۹۶۰ به ویژه جنبش حقوق مدنی، جنبش حقوق مصرف کننده، محیط زیست و زنان به وجود آمد. درباره مسئولیت اجتماعی شرکت تعاریف بسیاری ارائه شده، در تعاریف اولیه به عنوان مثال و در نظر گرفتن تاثیر فعالیت‌های شرکت بر جامعه را شاهد هستیم. و یا در تعاریف دیگری” مسئولیت اجتماعی، تعهد تصمیم گیران به انجام اقداماتی است که بهبود و حفظ رفاه اجتماعی را در کنار منفعت سازمانی در پی دارد.” یا به عبارتی مسئولیت اجتماعی شرکت شامل انتظارات اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشردوستانه جامعه از سازمان هاست. این مجموعه چهارگانه از مسئولیت‌ها، زیرساختی ایجاد می‌کند برای ترسیم جزئیات و مشخص کردن ماهیت مسئولیت‌های کسب و کار در قبال جامعه‌ای که جزئی از آن به حساب می‌آید. به طور کلی مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها را می‌توان رویکردی در تصمیم‌گیری دانست که تعامل اجتماعی و محیطی را در بر می گیرد . بنابراین مسئولیت اجتماعی بنگاه، در نظر گرفتن منافع جامعه و عموم مردم در تصمیم گیری های سازمان و اهمیت دادن به سه مسیر اصلی سازمان یعنی سیاره زمین Planet، سود Profit  و مردم  Peopleاست .

نقش مسئولیت اجتماعی شرکت در مواجهه با حوزه سلامت چگونه است ؟

در میان تعاریف مختلف ارائه شده در حوزه مسئولیت اجتماعی مدل کارول از اعتبار بسیار زیادی برخوردار است اما حتی در این مدل نیز از سلامت و بهداشت به طور مشخص صحبت نمی شود ، بلکه در فعالیت‌های بشردوستانه توجه به شرایط ذینفعان داخلی یعنی تمام سطوح کارکنان و ذینفعان خارجی مدنظر قرار گرفته است .

با ملاحظه اهداف توسعه هزاره)  Millennium Development Goals (MDGs که دستیابی به آن تا سال ۲۰۱۴ مدنظر بود، می‌توان مشاهده کرد که سه هدف از هشت هدف توسعه هزاره درباره بهداشت و سلامت است. این موضوع حاکی از توجه دادن به شرکت‌ها تا مسئولیت اجتماعی در اهداف توسعه هزاره مدنظر قرار گیرد. به دلیل عدم دسترسی به اهداف هشت گانه توسعه هزاره در سال ۲۰۱۴ و پیشرفت علم و پیچیدگی نیازهای عصر کنونی ۱۹۳ کشور متعهد شدند که مسئولیت اجتماعی خود را در ابعادی وسیع‌تر و دقیق‌تر در قالب ۱۷ هدف  به نام اهداف توسعه پایدار Sustainabl Development Goals (SDG)  مطرح کنند.

این اهداف که با ریشه کن کردن فقر شروع می شود، توجه به نیازهای بشر برای زندگی بهتر و سالم تر بیش از پیش مرکز توجه قرار گرفته است. در اهداف توسعه پایدار ۵P  مورد توجه است:

People(مردم),   planet (سیاره زمین),  prosperity(رفاه) peace ,(صلح)  و  partnership(مشارکت) که برای هر یک تعریفی ارائه شده است. به طور کلی حوزه سلامت در این اهداف به طور مستقل در دو بخش دیده شده ولی واقعیت این است که توسعه پایدار خود همه  جنبه های زیست بشری را در نظر می گیرد. به عبارتی بدون توجه به سلامت، توسعه پایدار اتفاق نخواهد افتاد. به نظر می رسد برای اینکه شرکت ها بتوانند در زمینه مسئولیت اجتماعی حوزه سلامت، ایفای نقش کنند لازم است در سطح کلان، سطح محلی و سطح مردم فعالیت، جدی داشته باشد.

 در سطح کلان و ملی

در سطح کلان معمولاً روی سخن با صنایع و شرکت‌های بزرگ است که نقشی اساسی در آلوده کردن آب، محیط زیست، هوا، صوت و غیره دارند. به طور مثال گاوداری‌های صنعتی که منبع تولید گاز کربن هستند یا صنایعی که پسماندهای کارخانه را سرازیر رودخانه‌ها می‌کنند و به تبع آن دریاها را آلوده می‌کنند یا آلودگی‌های صوتی ناشی از تولیدات صنعتی، آلودگی هوا از کارخانه های تولید برق و ماشین سازی ها، برای کارخانه های تولید کاغذ قطع درختان جنگل. آیا به جای درختان قطع شده نهال جدید کاشته می شود؟ همچنین صنایع نظامی و صنایع هسته ای که یکی از آلاینده ترین صنایع در کشور است و بسیاری موارد که در حوصله این مطلب کوتاه نیست.

این کارخانه‌ها و صنایع در ازای بهره مندی از مواهب ملی که متعلق به همه مردم منطقه، شهر، استان و کل کشور است، آیا جایگزینی ارائه می‌نمایند؟ آیا ناسالم کردن محیط زندگی مردم امکان انجام اقدامات موثر برای رفع آن را ندارد؟ یکی از ضروری ترین فعالیت ها در حال حاضر برای صنایع و یا شرکتهای بزرگ اقدام به ورود تکنولوژی های جدید و هوش مصنوعی است تا امکان دستیابی به کارهای موثرتر فراهم شود. مهمترین پرسش در ارتباط با سلامت جامعه هزینه‌ای است که کشور در سطوح مختلف برای ورود به تکنولوژی‌های جدید لازم است پرداخت کند. بررسی این مهم و هزینه‌های احتمالی برای جبران سلامت نسل جوان و آتی کشور یکی از مهمترین اهداف توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، ذینفعان داخلی و خارجی آن‌ها است. در بحث خدمات بشردوستانه نیز یکی از مهمترین حوزه های مورد توجه سلامت شهروندان، ایجاد فضایی سالم برای رشد و توسعه کشور است. از دیگر اقدامات که می‌توان به آن اشاره کرد همکاری با دولت برای تدوین قوانین جدید مبتنی بر نیاز روز جامعه است تا به سلامت ملی دست یابیم.

در سطح محلی

شرکت ها در حوزه مسئولیت اجتماعی و سلامت شهر و محله فعالیت‌های قابل توجهی می توانند انجام بدهند. از فعالیت‌های کوچک تأثیرگذار مانند اقداماتی برای تسویه آب در یک منطقه محروم و حاشیه‌ای شهر تا اقداماتی چون ساخت بیمارستان در نقاط محروم، حمایت و کمک به امحاء پسماندهای بیمارستانی که به محیط زیست سالم کمک می‌کند، حمایت از گروه‌های آسیب پذیر مانند قشرهای محروم، زنان سرپرست خانوار، بیماران خاص، افراد دارای معلولیت، هموفیلی ها، اوتیسم و سندروم داون و… همچنین کمک به تامین نیازهای پزشکی و کمک پزشکی و دارویی آنها تا این افراد بتوانند به زندگی معمول بازگردند.. دادن ایده به مسئولین برای حمل و نقل آسان سالمندان یا افراد دارای معلولیت و… تجدید نظر در مبلمان شهری، کمک به تهیه آب سالم، کمک به مردم در اپیدمی هایی که اتفاق می‌افتد و تهیه وسایل مورد نیاز آن مانند کوئید ۱۹، سرمایه‌گذاری در تهیه واکسن‌های مورد نیاز، به طور کلی در همه عرصه های پیشگیری و درمان، محیط زیست، بهداشت و… می توانند نقش آفرین باشند. لازم به ذکر است که فعالیت های خیریه ای را نباید با اهداف توسعه پایدار که همانا توسعه جوامع است یکسان گرفت.

در سطح مردم

در صورت مشارکت مردم از طریق شکل گیری گروه های کوچک منطقه‌ای برای همکاری مردم با مسئولین منطقه مانند شهرداری، شورایاری‌ها، نهادهای مدنی و سازمان های مردم نهاد تا با شناسایی مشکلات، صدای مردم را به گوش مسئولین برسانند و برای حل مشکل اقدام عاجل اتفاق بیفتد.

زیرا صنایع کوچک نیز سهم زیادی در ایجاد آلاینده های خطرناک برای سلامت جامعه دارند. ولی معمولا از زیر چشم مسئولین پنهان می ماند ولی یک شرکت در راستای مسئولیت اجتماعی خود و در جهت سلامت منطقه می‌تواند اقدامات موثری انجام دهد.

نتیجه همه این صحبت‌ها و تکرارها به ما این هشدار را می‌دهد تا همکاری سه بخش دولت، به عنوان کارگزار اصلی در نظارت و اجرای قوانین و بخش خصوصی به عنوان منتفع شوندگان از امکانات موجود که باید در اجرای مسئولیت اجتماعی خود اقدام نمایند و مردم، به عنوان متضرر شوندگان از محیط ناسالم، حق دارند برای دستیابی به سلامت جسم و روان به محیط زندگی خود حساس باشند. پس لازم است مردم برای ایفای نقش موثر خود به عنوان مطالبه گر، هم نیازها را بشناسند و هم در اجرایی شدن مسائل و مشکلات اقدام کنند. به عبارتی کنشگر باشند.

در اینجا لازم است به نقش زنان به عنوان حاملان و عاملان سلامت در خانواده، در محیط کار و محیط اجتماعی ، اشاره شود. با حضور بیشتر زنان در حوزه کسب و کار و کارآفرینی و مشاغل تصمیم گیری در سطح کلان می ‌توانیم امیدوار به بهبود شرایط باشیم. بدین ترتیب از برخی از خود محوری ها و عدم توجه به مسئولیت اجتماعی شرکت ها به سمت اجرا و کاهش مشکلات متاثر از عدم توجه به مسئولیت ها حرکت کنیم تا بتوانیم از محیط زیست و جامعه و در نهایت شهروندان سالم تر برخوردار شویم.

از همه مهمتر ما وظیفه داریم به گونه‌ای از امکانات موجود آب، خاک، معادن، جنگل ها و همه و همه بهینه استفاده کنیم تا برای نسل آینده زمین سوخته ای را به جا نگذاریم.

 فاطمه فرهنگ خواه –   کنشگر مدنی و فعال زنان