رسانه مسئولیت اجتماعی:مأموریت اصلی دانشگاه، توانمند کردن جامعه و ساخت جامعهای دانشبنیان است.
دانشگاه نه تنها باید متعالی باشد، بلکه باید تلاش کند جامعه را هم متعالی کند.
دانشگاهها در جمهوری اسلامی میتوانند با تولید علم نافع، جامعهای نافع و زاینده خیر کثیر را شکل دهند.
یکی از انتظارات همیشگی از مراکز آموزش عالی، ایفای نقشی جدی در حل مسائل اجتماعی است.
بسیاری از پژوهشگران و محققان دانشگاهی نیز تاکنون در این زمینه موفق بودهاند و بدون اغراق بسیاری از پیشرفتها در حوزههای مختلف اقتصادی، نظامی، صنعتی، پزشکی، هستهای، زیستفناوری، نانوفناوری، هوشمصنوعی و… مرهون همین نقشآفرینیها بوده است.
در عین حال، وضعیت موجود، وضعیتی رضایتبخش، منضبط و قاعدهمند نبوده و نیست.
جامعه، زمانی طعم شیرین علم را بیش از پیش میچشد که نظام علمی ما دنبال علم نافع باشد.
علم نافع، علمی است که گرهی از گرههای واقعی مادی و معنوی مردم بگشاید و آنان را در مسیر سعادت حقیقی یاری دهد.
تدوینگران برنامه هفتم پیشرفت، توجهی ویژه به این مهم داشتهاند.
به همین دلیل، این انتظار را در قالب مواد و تکالیف برنامه هفتم گنجاندهاند.
فیالمثل، یکی از مهمترین تکالیف پژوهشی برنامه هفتم که در این زمینه بسیار راهگشاست، تکلیفی است که در بند الف ماده ۹۴ برنامه آمده است
. این تکلیف ناظر به «ارتقای بهرهوری و افزایش اثربخشی تحقیقات و پژوهشها» و همچنین «نظام تأمین مالی تحقیقات دولتی (اعم از پروژههای پژوهشی، پایاننامهها و رسالههای» مراکز آموزش عالی است.
تکلیف خواسته شده در این ماده این است که وزارت علوم با همکاری سازمان برنامه و بودجه باید آییننامهها و مقررات مربوط به پروژههای پژوهشی و پایاننامههای ارشد و رسالههای دکتری را به نحوی اصلاح کنند که تا پایان برنامه هفتم یعنی سال ۱۴۰۸، حداقل ۵۰ درصد منابع بودجه عمومی مربوط به این تحقیقات در قالب پروژههای تحقیقاتی هدفمند و اولویتدار مبتنی بر نیازها، مزیتها و آیندهپژوهی تحولات علمی و فناوری مندرج در سامانه نظام ایدهها و نیازها(نان) هزینه شود.
در این ماده تصریح و تأکید شده است که آییننامه اجرایی(پژوهانه جامع) این ماده ظرف سه ماه از لازمالاجرا شدن این قانون، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان تهیه میشود و به تصویب هیئت وزیران میرسد.
امیدوارم برای حرکت منضبطتر مراکز آموزش عالی در جهت تحقق این هدف مهم و راهبردی، مسئولان مربوطه در تاریخ مقرر، (یعنی حداکثر تا ۱۸ شهریور ۱۴۰۳) آییننامهها و قوانین مربوط به این ماده را تدوین و برای تصویب به هیئت وزیران ارائه دهند.
دانشگاههای نسل چهارم
در برنامه هفتم پیشرفت بدون آنکه نامی از نسلهای مختلف دانشگاهها به میان آید، مواد و تکالیف مربوط به آموزش عالی کشور بهگونهای تدوین شده است که اهداف و انتظارات از دانشگاههای نسل چهارم را تأمین کند.
در این برنامه بر چند مسئله اصلی که همگی از مؤلفههای دانشگاههای نسل چهارم هستند، تأکید شده است: یکم: توجه ویژه به مسئولیت اجتماعی دانشگاهها در طرحهای پژوهشی و حتی در پایاننامهها و رسالهها؛ دوم: تأکید و تمرکز ویژه بر ارائه آموزشهای عملی و مهارتی؛ سوم: تأکید بر پذیرش هدفمند دانشجو بهویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی (روش استادمحوری و براساس پروژههای نیازمحور) چهارم: تأکید بر توجه به آمایش سرزمینی در توسعه رشتهها و گرایشها و حتی در سهمبندی تعداد دانشجویان هر رشته گرایش.
نقش اجتماعی دانشگاهها در این نگاه، بسیار پررنگ است.
نظام آموزشی و طرحهای پژوهشی دانشگاهها در این نگاه، منفعلانه نیست؛
بلکه دانشگاهها بهصورتی فعال در تلاشند علاوه بر آنکه نیازهای جامعه را بهصورت علمی و دانشبنیان تأمین کنند، با طرح ایدههای جدید و راهبرانه، جامعهای دانشبنیان را شکل دهند.
به تعبیر دیگر، در این نگاه، مأموریت اصلی دانشگاه، توانمند کردن جامعه و ساخت جامعهای دانشبنیان است.
دانشگاه نه تنها خودش باید متعالی باشد؛ بلکه باید تلاش کند جامعه را هم متعالی کند. دانشگاهها در جمهوری اسلامی میتوانند و باید با تولید علم نافع، جامعهای نافع و زاینده خیر کثیر را شکل دهند.
حجتالاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم
