دکتر بهمن آرمان در گفت وگو با«مدیریت مسئولیت اجتماعی»:
مسئولیت اجتماعی در مقابل فقر در جامعه چه نقشی باید ایفا کند؟آیا مسئولیت اجتماعی می تواند در کاهش فقر در جامعه تأثیرگذار باشد؟ برای پررنگ شدن نقش مسئولیت اجتماعی در جهت کاهش فقر در جامعه چه باید کرد؟چه عواملی فقر را در جامعه ایران تشدید کرده است؟راهکار مقابل با فقر چیست؟ برای پاسخ به این سوالات«مدیریت مسئولیت اجتماعی» با دکتر بهمن آرمان استاد اقتصاد دانشگاه تهران و اقتصاددان برجسته کشور گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.
*شرایط مسئولیت اجتماعی برای جلوگیری از افزایش فقر در جامعه چیست؟ مسئولیت اجتماعی چگونه می تواند آسیب های ناشی از فقر را کاهش بدهد؟
از ابتدای انقلاب تاکنون شعارهایی که در جامعه ما مطرح شده کمتر درباره ایجاد اشتغال،رفاه مردم و توسعه یافتگی بوده و بلکه آرمان ها و شعارهایی که ما برای انقلاب در نظر گرفتیم بیشتر مبتنی بر صدور انقلاب و اشاعه فرهنگ تشیع بوده است.در مواردی هم که شعارهایی در زمینه ایجاد اشتغال و رفاه مطرح شده محوریت نداشته و بلکه در اولویت های بعد از آرمان های اصلی مطرح شده است. متأسفانه فقر به عمق طبقات اجتماعی جامعه ایران نفوذ کرده است.براساس آماری که مرکز آمار ایران ارائه داده گوشت از سفره نزدیک به چهل درصد مردم ایران خارج شده است.از سوی دیگر دولت تقاضا را در جامعه افزایش داده در حالی که تولید وجود ندارد.به صورت طبیعی هنگامی که منابع دولت کاهش پیدا می کند دولت مجبور می شود منابع جدیدی برای تأمین هزینه های خود پیدا کند.نکته دیگر اینکه شرایط زندگی مردم در وضعیتی نیست که از وضعیت کنونی پایین تر برود.البته واقعیت دیگری مانند ونزوئلا هم وجود دارد که ممکن است برای ما نیز اتفاق بیفتد.در چنین شرایطی جامعه ایران برای چندین سال در حالت کما باقی خواهد ماند.در طول مدتی که کشور ونزوئلا با این بحران مواجه بوده است در حدود چهار میلیون نفر از این کشور مهاجرت کرده اند.اغلب مردم این کشور نیز در فقر مطلق زندگی می کنند.امروز این پوست خربزه زیرپای دولت ایران نیز قرار گرفته است.در نتیجه مسئولیت اجتماعی در این زمینه بیشتر متوجه ساختارهای تصمیم گیر اقتصادی در کشور است.
*مسئولیت اجتماعی به صورت فردی چه نقشی می تواند داشته باشد؟
مشکلات اقتصادی جامعه ایران به شکلی است که در ابتدا باید مسئولیت اجتماعی در هرم تصمیم گیر اقتصاد احساس مسئولیت کند و روش های غیر کاربردی گذشته را کنار بگذارد.به صورت کلی نیز مسئولیت اجتماعی در هر دو صورت به کاهش فقر در جامعه کمک می کند.در شرایط کنونی اقتصاد ایران شکننده،ضعیف و متأثر از سو برداشت ها،سومدیریت ها و سوتدبیر ها است.به همین دلیل نیز بنیه اقتصادی ایران ضعیف است و در مواجه با بحران های نوپدیدی مانند کرونا شکنندگی بیشتری پیدا می کند.در شرایط کنونی اقتصاد ایران از جنبه های مختلف تحت فشار است. از یک طرف فروش نفت با کاهش قیمت مواجه بوده و از سوی دیگر میزان صادرات ما نیز نسبت به گذشته کاهش داشته است.این در حالی است که به دلیل شرایط تحریم ها دریافت پول ناشی از صادرات نفت نیز کار بسیار دشواری است.رشد اقتصادی ایران در سال های اخیر منفی شده است.کلیدی ترین نسبت اقتصادی که نسبت سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی باشد از دولت های نهم و دهم و حتی اواخر دولت هشتم تا کنون در پایین ترین رتبه خود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارد در نتیجه اقتصاد ایران در شرایط دشواری قرار گرفته است.بنده معتقدم اگر اقتصاد ایران همچنان بخواهد بر همین پاشنه بچرخد و دولت وحاکمیت ایران همچنان برای استفاده از کارشناسان اقتصادی و مدیران اقتصادی که در طول چهل سال گذشته تجربه کسب کرده اند دارای محدودیت باشد در ماه های آینده اقتصاد ایران با وضعیت مطلوبی مواجه نخواهد بود.در ماه های آینده بیکاری تشدید خواهد شد و به دنبال آن کاهش قدرت خرید در بین مردم افزایش پیدا خواهد کرد و در نهایت فشار روی طبقه ضعیف جامعه روز به روز بیشتر از گذشته خواهد بود.
*آیا کرونا فقر را در جامعه عمیق تر خواهد کرد؟
بخش هایی از اقتصاد ایران که نقش «لوکوموتیو» اقتصاد ایران را داشتند و از جمله بخش خدمات که در حدود پنجاه درصد تولید ناخالص ملی 
را تشکیل می دهد از جمله مهم ترین بخش هایی است که تحت تأثیر بحران کرونا قرار گرفته است.این مسأله که پنجاه درصد تولید ناخالص ملی را بخش خدمات تشکیل می دهد نیز یک چالش ساختاری است و نشان دهنده عدم صنعتی شدن اقتصاد ایران است.مسکن بخش دیگر آسیب پذیر اقتصاد ایران است که در چند سال گذشته در رکود کامل قرار داشته است. به همین دلیل نیز بسیاری از پروژه ها نیمه کاره رها شده است. بدون شک بخش مسکن همچنان تحت تأثیر مشکلات اقتصادی کشور و به خصوص بحران های ناشی از شیوع ویروس کرونا خواهد بود.عمده منابع درآمدی اقتصاد کشور متأثر از فروش مواد پتروشیمی،فولاد و کانی های غیر فلزی است که همه اینها تحت تأثیر بحران کرونا با کاهش قیمت در بازارهای جهانی مواجه شده اند.به همین دلیل بنده معتقدم بیشترین آسیبی که اقتصاد ایران در ماه های آینده خواهد دید از همین بخش خواهد بود.
*راهکار شما برای کاهش فقر در جامعه و افزایش مسئولیت اجتماعی در این زمینه چیست؟
در علم اقتصاد برای هر مشکلی راهکار کاربردی وجود دارد و به همین دلیل ما می توانیم بحران کنونی را با اتخاذ تدابیر ویژه پشت سر بگذاریم.حداقل این است که می توان تدابیری اتخاذ کرد که آسیب های اقتصادی جامعه کاهش پیدا کند.با این وجود به نظر می رسد درک کافی از ماهیت و پیامدهای بحران اقتصادی در کشور وجود ندارد. اقتصاد کشور را نمی توان با شعار، وعده و آرمان گرایی مدیریت کرد و بلکه باید واقعیت های موجود در جامعه را در نظر گرفت و براساس این واقعیت ها برنامه ریزی کرد.تا زمانی که چالش های اقتصادی جدی گرفته نمی شود و مسئولان تلاش می کنند به صورت شعاری و با دادن وعده به مردم مشکلات را حل کنند طبیعی است که مشکلات حل نخواهد شد و بلکه بیشترنیز خواهد شد.
