رسانه مسئولیت اجتماعی:امروزه اهمیت محیط زیست و لزوم حفاظت از آن بعنوان امری خطیر، مرزهای مختلف سیاسی و جغرافیایی را درنوردیده است و از طرفی بعنوان یک حق مسلّم بشری، ضرورتی انکارناپذیر در مسیر حکمرانی دولت ها به منظور نیل به رشد و توسعه پایدار می باشد.
لیکن حفاظت از محیط زیست بعنوان یکی از سه رکن اصلی توسعه پایدار، خود نیازمند همکاری و مشارکت یکایک شهروندان جامعه می باشد؛ فارغ از گستره ای که جامعه هدف را تعریف می کند و نیز فارغ از جایگاه اجتماعی و شغلی افراد. چه آن جامعه در مقیاسی محلی مانند یک روستای ساده دور افتاده از ساختارهای مدرن شهری تعریف گشته و چه در گستره ای وسیع تر و در قالب یک ابر شهر هوشمند مد نظر قرار داشته باشد؛ چه آن شهروند فاقد شغل باشد و چه کارآفرینی در حال مدیریت هزاران شهروند شاغل به کار. مهم فصل مشترکی است به نام مسئولیت پذیری اجتماعی. چراکه انسان ها بعنوان زیستمندانی برخوردار از زندگی و زیست اجتماعی، با در اختیار داشتن قوه عاقله و نیز قدرت اختیار، از ظرفیت اثرگذرای بی مثالی بر محیط زیست پیرامون خود و همچنین سایر زیستمندان برخوردارند و این اثرگذاری، جایگاه ویژه ای را برای ایشان تعریف می کند؛ مخلوقی که در برابر سایر مخلوقات مسئول بوده و این مسئولیت داشتن در قبال سایر مخلوقات است که آن را بعنوان اشرف مخلوقات در ساحت خلقت تعریف کرده است.
با وجود این، تجربه زیسته بشر طی دو قرن اخیر از تعامل وی با محیط زیستی که در آن بستر حیات و شکوفایی خویش را فراهم کرده، نشانگر عملکرد غلط و غیر مسئولانه او در قبال محیط زیست و عامل اصلی تخریب و نابودی بخش های مختلفی از آن بوده است.
از این رو، طی دهه های گذشته و با درک ضرورت تلاقی دو امر مهم حفاظت از محیط زیست از یک سو و از سوی دیگر ایفای نقش مسئولانه در اجتماع توسط اشخاص، ایده و مفهموم مسئولیت پذیری اجتماعی در حوزه محیط زیست بعنوان یکی از گزاره¬های اصلی مسئولیت پذیری اجتماعی، مطرح شده است.
لیکن شکوفایی و اثر بخشی حاصل از آن با دو چالش جدی روبرو است. چالش نخست آنکه وقتی سخن از مسئولیت¬پذیری اجتماعی به میان می آید، تمرکز اصلی بر روی اشخاص حقوقی(سازمان ها و شرکتها) می باشد در حالیکه تحقق مفهوم فوق بیش و پیش از آنکه در گروه ایفای نقش سازمان ها و شرکت ها باشد، نیازمند کنشگری اشخاص حقیقی و شکل گیری باور مسئولانه در قبال محیط زیست و لزوم حفاظت از آن در ذهن ایشان می باشد.
چالش دوم نیز به باز تعریف غلط جایگاه انسان در ساحت خلقت، توسط جریان سرمایه داری، بر می گردد؛ نگاهی که منجر به آن شده است که رویکردهای فردگرایی و مالکیت گرایی، جایگزین رویکردهای جمع گرایی و مسئولیت گرایی شوند و این تغییر نگاه و رویکرد منجر به عدم مشارکت اشخاص در تحقق مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی و بویژه در ارتباط با حفاظت از محیط زیست خواهد شد.
از این رو برگزاری همایش »دستاوردهای مسئولیت اجتماعی در ایران« می¬تواند فرصتی ایده آل و عملگرایانه در تبیین این دو چالش و یافتن راه حل هایی جهت به حداقل رساندن آثار سوء ناشی از آنها باشد.
مهدی اسماعیلی بیدهندی. عضو هیئت علمی دانشکده ی محیط زیست دانشگاه تهران
