رسانه مسئولیت اجتماعی: محمد حسین جعفری سمیع: تهران در گذشته نه چندان دور، شهری بود با باغات زیبا و کوچه هایی که از میان این باغ ها می گذشتند. آن روزها حتی در چله تابستان، نسیمی خنک از میان درختان باغ ها می گذشت و خستگی را از رهگذران می ربودند.
به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی؛ امروز دیگر از آن باغ های زیبا و کوچه باغ های پرخاطره خبری نیست، چرا که اکنون این برج های بلندمرتبه هستند که جای درختان اشغال کرده اند و مانند قارچ های سمی تمام شهر را به تصرف خود در آورده اند.
اما چه شد شهر زیبای ما، با آن شهروندان باصفا و شاداب، تبدیل به شهری خاکستری، با مردمانی ماتم زده و سردر گریبان شد؟
چه کسی، یا چه کسانی چنین بلای را سر شهر و دیار ما آوردند؟ آیا این نتیجه کوتاهی شهروندان نسبت به وظایف خود در قبال شهرشان است یا آنکه متولیان شهر، منافع شهروندان را فدای منافع خود کرده اند.
برای رسیدن به پاسخ این پرسش باید ابتدا عملکرد شهرداری را به عنوان متولی اداره شهر بررسی کنیم.
در چند سال اخیر و در دوره های مختلف، شاهد این واقعیت تلخ هستیم که سازمان شهرداری با زیر پا گذاشتن مسئولیت اجتماعی و وظیفه ذاتی خود در قبال شهر و شهروندان، نقش بسزایی در ویرانی باغات تهران داشته است. تا جایی که با فروش تراکم در برخی مناطق، با هدف کسب سودهای کلان عملاً اقدام به شهر فروشی کرده است.
بر اساس مدارک و شواهد موجود، تخریب باغات تهران و آغاز روند شهرفروشی اولین بار به طور رسمی در دوران تصدی محمود احمدی نژاد در شهرداری تهران آغاز شد.
این روند در دوران محمدباقر قالیباف با ترکیبی از فساد و رانت گسترده، سرعت فزاینده ای به خود گرفت. اما این روند تنها در دوره شورای پنجم شهر تهران، برای مدتی متوقف شد و برای حفظ باغات، سعی شد با خرید تعدادی از این باغات و تبدیل آن به فضای عمومی، از تخریب فضای سبز تهران جلوگیری شود.
اما با تشکیل شورای ششم شهر تهران و روی کار آمدن علیرضا زاکانی به عنوان شهردار، بار دیگر منافع شهروندان قربانی منافع شخصی و جریانات سیاسی حاکم شد و روند شهرفروشی و تخریب باغات تهران با سرعت بیشتری ادامه یافت.
آذر ماه سال گذشته بود که سید آرش حسینی میلانی رئیس کمیته محیط زیست شورای پنجم شهر تهران نسبت به عملکرد زاکانی هشدار داد و در تئویتی نوشت :لایحه جدید شهرداری، تیر خلاص به باغات تهران است. فاجعه‌ای بدتر از برج باغ، این لایحه یعنی اختیار تصمیم‌گیری هر گونه ساخت و ساز در باغات و اراضی زراعی به کمیسیون ماده پنج واگذار شده، یعنی افزایش سطح اشغال و تراکم در باغات زیر ۱۰ هزار متر! یعنی بازگشت ساخت و ساز ۳۰ درصدی در باغات.
اقدامات غیرقانونی زاکانی، افشا می شود!
پس از گذشت حدود ۵ ماه از این هشدار، روزنامه شرق ، اسنادی را منتشر کرده که بر اساس آن «کمیسیون ماده ۵ شهر تهران» به ریاست شهردار تهران در طول سال ۱۴۰۱ به شکل غیرقانونی و بدون تصویب نهادهای بالادستی مشغول تراکم‌فروشی، تخریب باغات و دادن مجوزهای ساخت و ساز بوده است.
این روزنامه گزارشی از شورای عالی شهرسازی را فاش کرده که مروری بر مصوبات این کمیسیون در سال گذشته است و نشان می‌دهد بسیاری از مصوباتش را بدون تایید گرفتن از این شورای عالی ابلاغ و اجرا کرده است.
گزارش شورای عالی شهرسازی همچنین فاش کرده که بر خلاف ادعای علیرضا زاکانی، شهردار تهران، و مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، بیشترین مصوبات کمیسیون ماده ۵ نه به مناطق جنوب شهر تهران، بلکه مربوط به «مناطق گران» شهر است.
بیش از ۵۰ درصد از مصوبات به ساخت و ساز در مناطق یک، سه، چهار و شش شهرداری تهران اختصاص دارد و منطقه یک با «۷۲ مصوبه» صدرنشین است.
بر اساس این گزارش، این که عمده مصوبات کمیسیون ماده ۵ به مناطق گران شهر تهران تعلق دارد، با ادعای شهرداری و شورای شهر که گفته‌اند هدف‌شان خانه ساختن «برای همه مردم» در راستای مسئولیت اجتماعی است، تضاد دارد.
همچنین مرور مصوبات کمیسیون ماه ۵ در شورای عالی شهرسازی نشان می‌دهد «بیش از ۷۱ درصد» مصوبات به کاربری مسکونی مرتبط بوده و میانگین طبقات مجاز که طبق قانون باید ۴.۶ باشد، با رای این کمیسیون به ۸.۲ رسیده است که افزایش حدود دوبرابری را نشان می‌دهد.
در ادامه این گزارش درباره شهرفروشی شهرداری و شورای شهر، آمده که بر اساس تراکم فروخته شده در سال ۱۴۰۱، «۲۴ هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی» به تهران اضافه شده است که اغلب در مناطق شمالی تهران واقع شده‌اند.
گزارشی که شورای عالی شهرسازی تهیه کرده است، نشان می‌دهد شهرداری تهران در دوران مدیریت علیرضا زاکانی، ساخت «حداکثر طبقات» ساختمان‌های مشکونی را «یک تا دو طبقه» بالا برده است.
این روزنامه همچنین خبر داده «بیش از ۱۵ نامه» را به دست آورده که همگی از طرف زیرمجموعه‌های معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، خطاب به شهرداری فرستاده شده و موضوع بیشتر آنها، «عدول کمیسیون ماده ۵ با ریاست شهردار، از لیست طولانی قوانین است.»
نقش شهردار در ایجاد بحران محیط زیستی
این تخلفات به همین جا ختم نمی شود چرا که بر خلاف قوانین محیط زیستی، طی سال های اخیر به مراتب شاهد راه اندازی برخی مراکز صنعتی آلاینده در حریم شهر تهران هستیم. طی روزهای اخیر موضوع ساخت کارخانه آسفالت در حریم جنگل سرخه حصار و در کنار شهرک های مسکونی این منطقه، با واکنش های متعددی مواجه بود.
در همین رابطه سید محمود میرلوحی عضو پیشین شورای شهر تهران، در گفت و گو با «رسانه مسئولیت اجتماعی» در خصوص نقش شهرداری تهران در بروز بحران محیط زیستی پایتخت اظهار داشت: در طی سال های اخیر به دلایلی همچون انقلاب و جنگ، سیل مهاجرت به شهرها از جمله تهران روند فزاینده ای داشته است. در طی چهار دهه اخیر برخی از شهرهایی که زیر مجموعه استان تهران بودند، مانند کرج، آنچنان دچار رشد جمعیت شدند که اکنون خود به یک کلانشهر تبدیل شده اند. میلوحی افزود: این رشد جمعیت تا دو دهه مورد توجه مسئولان قرار نداشت تا آنکه برای اولین بار در دهه هفتاد احساس شد که دیگر تهران به دلیل جمعیت بالا و آلودگی هوا، جایی نفس کشیدن ندارد. البته در آن دوره یعنی دهه ۹۰ میلادی، این فقط تهران نبود که با چنین چالشی مواجه شده بود. شهرهای دیگری در جهان ، همزمان دچار بحران جمعیت و آلودگی هوا بودند. اما آنها با هدف حل بحران، به سمت پیمان هایی همچون پیمان توکیو و یا معاهده پاریس رفتند، در حالی که ما همچنان مسیر خود را در بیراهه ادامه می دادیم.
این عضو شورای پنجم شهر تهران ادامه داد: به طور مثال جمعیت شهر لندن نیز مانند تهران حدود ۱۰ میلیون نفر است، با این تفاوت که در تهران این جمعیت ۱۰ میلیونی در مساحتی حدود ۷۳۰ کیلومتر متراکم هستند در حالی که جمعیت لندن در مساحت ۱۵۰۰ کیلومتر، یعنی دو برابر مساحت تهران جای گرفته اند. از سوی دیگر، شهر تهران در محاصره کوه های اطراف خود قرار دارد که این موضوع با توجه به میزان بالای آلودگی هوا و وارونگی جوی در فصل پاییز و زمستان، به طور جدی سلامتی شهروندان را تهدید می کند.
معاون سابق حقوقی و امورمجلس وزارت کشور با اشاره رویکرد دیگر کشورها در مواجه با چالش آلودگی هوا، اظهار داشت: در بسیاری از کشورهای جهان چنین چالشی وجود دارد اما با این تفاوت که به دلیل حاکمیت عقلگرایی در مدیریت شهری، این کشورها با ارائه راهکارهایی مشکل آلودگی هوای شهر های خود را برطرف ساختند. یکی از این راهکار ها، خروج صنایع و کارخانه های آلاینده از حریم شهرها بود. این همان راهکاری بود که پیش از انقلاب نیز در ایران در قالب یک قانون اجرا می شد. قانونی که بر اساس آن صنایع آلاینده تا ۱۲۰ کیلومتری تهران اجازه فعالیت نداشتند.
میرلوحی ادامه داد: متاسفانه این قانون در زمان آقای احمدی نژاد لغو شد. همچنین قانونی تصویب شد که بر اساس آن کلیه صنایع می بایست به طور متمرکز در شهرک های صنعتی مستقر شوند، که این قانون نیز به تدریج نادیده گرفته شد تا جایی که اکنون ۶۰ درصد صنایع آلاینده در اطراف تهران و خارج از شهرک های صنعتی فعالیت می کنند. از سوی دیگر در حالی که اکثر کشورهای جهان برای حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا به سمت تولید خودروهای برقی و توسعه و بکارگیری آنها در حمل و نقل شهری حرکت می کنند، ما همچنان برای تامین وسائل حمل و نقل عمومی، به دنبال خرید اتوبوس های دست دوم با سوخت فسیلی هستیم.
عضو سابق شورای شهر تهران با اشاره به تخریب باغات تهران همزمان با افزایش چالش های محیط زیستی گفت: در دوران حضور آقای قالیباف در شهرداری تهران، ما شاهد مجموعه ای گسترده از تخلفات بودیم. به همین دلیل شورای پنجم شهر تهران، از همان ابتدای کار خود، مباحثی همچون جلوگیری از تخریب باغات، جلوگیری از روند تراکم فروشی و همچنین خروج صنایع آلاینده از حریم تهران را در دستور کار خود قرار داد، تا بلکه بتواند بخشی از خسارات وارد شده به شهر را جبران کند.
وی با اشاره به تخلفات زاکانی در مدیریت شهری گفت: در کمال تاسف با شروع کار شورای ششم، بار دیگر شاهد بازگشت به دوره آقای قالیباف با همان تخلفات گسترده هستیم. آقای زاکانی لایحه ای را به شواری ششم ارائه کرده که بر اساس آن تخریب آن تعداد اندک باغاتی پایان دوره قالیباف این فرصت را به او نداد تا ویرانشان سازد، اکنون توسط زاکانی تخریب شوند.
میرلوحی ادامه داد: در دوره قالیباف ۱۲۸ هکتار از اراضی فضای سبز و باغات تخریب و به فضاهای مسکونی، اداری و تجاریی، تبدیل شد. این در حالی است که همه به نقشی که درختان و فضای سبز در بهبود وضعیت هوا ایفا می کنند واقف هستیم. اکنون تنها ۵ هکتار از آن باقی مانده که بر اساس اخبار منتشر شده، آقای زاکانی مصمم به ویرانی آنان است. در این میان صدا و سیما که نام رسانه ملی را بر خود گذاشته است، به دلیل مواضع سیاسی مشترک با جناح این آقایان، چشم خود را بر نابودی منافع ملی بسته و در مقابل این حجم از تخلفات سکوت پیشه کرده است.
استاندار سابق آذربایجان غربی با اشاره به انتشار خبر ساخت کارخانه آسفالت در حریم جنگل سرخه حصار و اعتراض شهروندان نسبت به فعالیت این کارخانه، اظهار داشت: با توجه به سطح گسترده تخریب فضاهای سبز توسط شهرداری، تصور نمی کنم که مردم و فعالان محیط زیست اجازه دهند در حریم جنگل سرخه حصار و در کنار مناطق مسکونی، یک کارخانه آلاینده، همچون کارخانه آسفالت سازی شروع به فعالیت کند. موضوع آلاینده ها بحث کوچکی نیست. نگاه کنید هر ساله در پایز و زمستان هوای تهران و البرز چه وضعیتی پیدا می کند. حتی نیروگاه هایی مانند نیروگاه حرارتی شهید رجایی که در نزدیک قزوین قرار دارد، به دلیل استفاده از نفت گاز، آلودگی فراوانی را به سمت البرز و تهران می فرستند، چگونه ممکن است با توجه به چنین شرایطی، یک کارخانه آسفالت سازی با آن حجم از آلایندگی در شرق تهران فعالیت کند؟!
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط گفته شده، اگر چنین کارخانه ای فعالیت خود را آغاز کند، بدین معناست که سازمان شهرداری و اعضای شورای شهر به عنوان متولیان شهر تهران، کمترین التزامی به وظایف ذاتی و مسئولیت اجتماعی خود ندارند.
این فعال سیاسی با اشاره به اقدامات شورا پنجم شهر تهران گفت: از همان اولین روزهای تشکیل شورای پنجم، ما به شدت مخالفت خود را با تخریب باغات و ساخت برج های تجاری و مسکونی به جای آنان اعلام کردیم. اما در جواب، آقایان می گفتند پس هزینه ها و مخارج شهر را از کجا باید تامین کنیم؟ در واقع آقایان مدعی بودند که منابع مالی حاصل از شهرفروشی و تخریب باغات را صرف مخاج اداره شهر می کنند. اما طولی نکشید که شورای شهر ثابت کرد که از محل درآمد برج باغ ها، برای توسعه وآبادانی شهر، توسعه مترو و حمل نقل عمومی، یک ریال هم هزینه نشده و تمام ادعاهایی مطرح شده در خصوص تامین هزینه های شهر از محل درآمد برج باغ ها دروغی بیش نبوده اند. حال این موضوع که درآمد حاصل از شهر فروشی و برج باغ ها، کجا هزینه شده است، این را آقایان باید توضیح دهند!
وی ادامه داد: در مقابل ما در یک دوره پنج ساله نه تنها جلوی تخریب باغات را گرفتیم، بلکه شهرداری را موظف کردیم در راستای تحقق مسئولیت اجتماعی خود، تعدادی از باغاتی که صاحبانشان تمایل به فروش داشتند را خریداری کرده و به پارک عمومی تبدیل کند. از جمله این باغات، باغ عبقری در منطقه ۲ بود که بر اساس مصوبه شورای پنجم تبدیل به بوستان پدر شد و یا باغ وثوق الدوله که به بوستان سهند تبدیل و در اختیار شهروندان قرار گرفت. در حقیقت ما ثابت کردیم که بدون تخریب محیط زیست و شهر فروشی هم می توان شهر را اداره کرد. بنابراین هر اقدامی از سوی شهرداری در تخریب باغات و فضای سبز تهران به بهانه تامین مخارج شهری، دروغ است.
میرلوحی در پایان گفت: باید توجه داشت که شهری مانند تهران، دیگر جایی برای آزمون و خطا ندارد. اگر تمام ارگان ها، نهادها و سازمان های حوزه شهری براساس وظیفه ذاتی خود و در راستای مسئولیت اجتماعی خود عمل کنند، نه تنها دیگر شاهد تخلفات و مفاسد متعدد نخواهیم بود، بلکه شاهد توسعه و پیشرفت شهر روز افزون شهر تهران و دیگر کلانشهر های کشور نیز خواهیم بود.
