«رسانه مسئولیت اجتماعی»- مریم شقاقی:درحالی که هنوز سازمان منابع طبیعی با واگذاری زمین برای احداث کارخانه آهن اسفنجی در کنار دریاچه بختگان موافقت نکرده و آب منطقه‌ای نیز با تأمین آب آن مخالفت کرده، کارخانه آهن اسفنجی در این محدوده کلنگ‌زنی شده است.
سازمان محیط زیست در این زمینه اعلام کرده کلنگ‌زنی کارخانه آهن اسفنجی در نزدیکی دریاچه بختگان بدون مجوز واگذاری زمین از سوی سازمان منابع طبیعی انجام شده و سازمان با احداث این کارخانه مخالف است.
دریاچه بختگان کجاست؟
دریاچه بَختِگان، دومین دریاچه بزرگ ایران بعد از دریاچه ارومیه و بزرگترین دریاچه مرکزی ایران می‌باشد و به طول ۱۲۰ کیلومتر در شهرستان های نی ریز، استهبان، بختگان و خرامه در استان فارس است.
این دریاچه زیستگاه زمستانه پرندگانی است که از روسیه و دشت های سیبری به ایران مهاجرت می‌کنند.
منشأ اصلی آب این دریاچه رودخانه کر و رودخانه سیوند می‌باشند رودخانه سیوند در نزدیکی شهر مرودشت و در محلی بنام پل خان به رودخانه کر می‌پیوندد و پس از عبور از دشت کربال به دریاچه می‌رسد علاوه بر این وجود چشمه های متعدد در اطراف دریاچه و همچنین سیلاب فصلی تأمین کننده آب دریاچه هستند اما متأسفانه در سال های اخیر به دلیل تغییرات طبیعی و انسانی رودخانه کر خشک گردیده که به دنبال آن نیز خشک شدن دریاچه را موجب شده است.
خشک شدن دریاچه و پیامدهای زیست محیطی
ساختن سد درودزن در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی سبب کاهش ورودی آب رودخانه کر به دریاچه بختگان شده بود.
سپس با احداث سد سیوند بر روی رودخانه سیوند و در منطقه‌ای بنام تنگه بلاغی، سیلاب‌های رودخانه سیوند هم به رودخانه کُر نرسید همچنین ساخت سدی دیگر بنام ملاصدرا و در منطقه‌ای بنام تنگ براق و در بالادست سد درودزن سبب شد آبی به دریاچه نرسد. به نظر کارشناسان، وجود سه سد درودزن، سیوند و ملاصدرا در بالادست دریاچه بختگان بر روی رودخانه‌های کُر و سیوند که منبع اصلی تأمین آب این دریاچه است، موجب خشک شدن این حوضه آبی شده‌است.
به دنبال این رویداد، پیوستگی میان دریاچهٔ طشک و دریاچهٔ بختگان از میان رفت. از میان رفتن این پیوستگی، سبب شده که روند خشک شدن دریاچهٔ طشک شتاب زیادی بگیرد. هم‌اکنون نیز شوری دریاچهٔ طشک به ۱٬۲۰۰ واحد رسیده که حدود ۴ برابر سال‌های گذشته‌است.
پیش از وقوع این رویداد، پیش‌بینی شده بود که فاجعه‌ای زیست‌محیطی در انتظار زمین‌های پیرامون دریاچهٔ بختگان است. بر طبق این پیش‌بینی، چاه‌های پیرامون این دریاچه، نخست شور خواهند شد (برخی از این چاه‌ها هم‌اکنون شور شده‌اند) و سپس تلخ خواهند شد (یعنی زه دریاچه را خواهند کشید).
بدین ترتیب آب باقی‌مانده در چاه‌های موجود، نه تنها کوچک‌ترین سودی برای کشاورزی نخواهند داشت بلکه در آینده باعث ناباروری زمین‌های کشاورزی خواهند شد. ضمن آنکه، برای بازگشت به شرایط اولیه، به حداقل چند ده سال زمان نیاز است.
روی دیگر این فاجعه، زمین‌های شوره‌زاری است که به جای دریاچه به چشم می‌خورد و با وزش هر نسیمی، نمک‌های آن همچون پرده‌ای بر روی زمین‌های کشاورزی کشیده می‌شود و حتی اگر آبی از چشمه‌سارها برای زمین‌ها باقی‌مانده باشد دیگر زمین‌های شوره‌زار استعداد چندانی برای شکوفایی ندارند. گذشته از این، نمک‌های بادآورده برای تندرستی انسان‌های ساکن اطراف و جانوران اهلی و وحشی هم زیان‌آور است و بیماری‌های پوستی، ریوی و چشمی افزایش می‌یابد.
احداث کارخانه آهن اسفنجی؛ نمک پاشیدن روی زخم
روز ۱۵ دی ماه سال جاری، کلنگ احداث کارخانه آهن اسفنجی در نزدیکی دریاچه خشکیده بختگان با حضور وزیر صمت به زمین خورد.
کلنگ‌زنی این مجموعه درحالی انجام شده است که این مجموعه هنوز موافقت سازمان منابع طبیعی برای واگذاری زمین را کسب نکرده است.
محدوده‌ای که قرار است کارخانه در آن تأسیس شود، دارای پروانه مرتع بوده و جزو مراتع تحت مدیریت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری محسوب می‌شود.
پیگیری ها از سازمان منابع طبیعی نشان می‌دهد که سازمان منابع طبیعی هم با احداث کارخانه در این محدوده مخالف است و کلنگ‌زنی مجموعه درحالی انجام شده که مجوزی از سوی این سازمان صادر نشده است.
احداث این کارخانه یادآور احداث پتروشیمی میانکاله در اراضی تحت مدیریت منابع طبیعی است و لازم است مسئولان امر از تکرار تراژدی میانکاله جلوگیری کنند.
کلنگ‌زنی کارخانه آهن اسفنجی با اصول محیط زیستی هم‌خوانی ندارد
سیروس زارع؛ فعال محیط زیست در خصوص احداث کارخانه آهن اسفنجی در کنار تالاب خشکیده بختگان اظهار کرد: چندی پیش یک شرکت در استان فارس به امور اراضی استان درخواست تصرف زمین در محدوده دهمورد بختگان را می‌دهد، به دنبال این درخواست، اداره امور اراضی استعلامات لازم برای اعطای زمین را از دستگاه‌های متولی می‌خواهد تا پاسخ شرکت را بدهد.
وی ادامه داد: منطقه مذکور خارج از مناطق چهارگانه تحت مدیریت محیط زیست است اما در محدوده تحت مدیریت منابع طبیعی و در کنار دریاچه خشکیده بختگان است که درحال حاضر هیچ آبی ندارد. سؤال اساسی این است که چگونه می‌شود در منطقه‌ای که تالاب کاملاً خشک شده، حق‌آبه زیست محیطی وجود نداشته و حتی آب زراعی نیز وجود ندارد، کارخانه آهن اسفنجی تأسیس کرد؟ این اقدام پوشش گیاهی و مرتعی منطقه را به طور کامل از بین برده باعث افزایش بیا‌بان‌زایی خواهد شد.
این فعال محیط زیست توضیح داد: محل تأمین آب این کارخانه نیز از طریق انتقال آب از خلیج فارس انجام خواهد شد. سؤال این است که آیا توجیه اقتصادی دارد که کارخانه‌ای را در این فاصله از دریا بسازیم که نه ماده معدنی مورد نیاز کارخانه و نه آب آن در منطقه وجود دارد. منطقی نیست این هزینه را به اسم اشتغال به کشور تحمیل کنیم.
زارع گفت: بر اساس اطلاعات من، آب منطقه‌ای نیز با تأمین آب این صنعت آب‌بر موافقت نکرده است اما در عین حال ۲ روز پیش این کارخانه با حضور وزیر صمت کلنگ‌زنی شده است. همچنین کمیته تخصصی منابع طبیعی نیز هنوز با درخواست موافقت نکرده چرا که محدوده احداث کارخانه دارای پروانه مرتع‌داری است. اعضای کمیته فنی منابع طبیعی به دلیل حساسیت موضوع از منطقه بازدید کرده و نظر آن‌ها این بوده که این منطقه ۱۵۰ هکتاری دارای شرایط واگذاری برای صنعت نیست.
وی بیان کرد: در حال حاضر تمام مجموعه‌ها درخواست احداث این صنعت در منطقه مذکور را رد کرده اما مشخص نیست که متولیان چگونه بدون کسب مجوز ماشین‌آلات را به محل برده و ۲۰ روز است که تخریب مراتع را شروع کرده‌اند. کلنگ‌زنی کارخانه آهن اسفنجی در این منطقه با اصول اولیه محیط زیستی و آمایش سرزمین هم‌خوانی ندارد و مسئولین و دستگاه‌ها باید قبل از اینکه یک بارگذاری فاقد ارزش انجام شده و محیط زیست منطقه را نابود کنند، به موضوع ورود کرده و جلوی این کار را بگیرند
