«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: این روزها برخلاف گذشته که مدیران بخش های مختلف اقتصادی کمتر به مقوله توسعه پایدار توجه می کردند شرایط تغییر کرده و در سخنرانی های مختلف به موضوع توسعه پایدار در کشور اشاره می شود. اتفاقی که نشان می دهد مدیران اقتصادی کشور به دستآوردهای توسعه پایدار پی برده اند که تنها از این طریق می توان به رشد و توسعه اقتصادی واقعی دست پیدا کرد.
با این وجود نباید این نکته را فراموش کرد که توسعه پایدار در ایران با چالش های زیربنایی مواجه است و صرف سخنرانی و یا اظهار نظردر این زمینه نمی تواند زمینه تحقق توسعه پایدار در کشور را به وجود بیاورد.
مفهوم توسعه پایدار را می توان از راه های مختلفی تفسیر کرد، اما در نهایت این مفهوم رویکردی نسبت به توسعه است که به دنبال ایجاد توازن بین نیازهای مختلف زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی ما به عنوان یک جامعه است. اغلب اوقات، توسعه به دنبال یک نیاز خاص به وجود می آید، بدون در نظر گرفتن کامل اثرات این گسترش یا آینده آن. ما در حال حاضر شاهد آسیب هایی هستیم که این نوع رویکرد می تواند ایجاد کند، از بحران های مالی در مقیاس بزرگ ناشی از بانکداری غیرمسئولانه گرفته تا تغییرات آب و هوای جهانی ناشی از وابستگی ما به منابع انرژی مبتنی بر سوخت های فسیلی. هر چه بیشتر توسعه ناپایدار را دنبال کنیم، پیامدهای آن مکرر و شدیدتر می شود، به همین دلیل است که باید از همین امروز در جهت توسعه پایدار تلاش کنیم.
سه رکن اصلی توسعه پایدار
توسعه پایدار سه ستون اصلی دارد: جامعه، محیط زیست و اقتصاد که در هم تنیده شده اند و از یکدیگر جدا نیستند. پایداری الگویی برای اندیشیدن به آینده است که در آن ملاحظات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای دستیابی به یک زندگی با کیفیت در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال، یک جامعه مرفه به محیط زیست سالم برای تامین غذا و منابع، آب آشامیدنی سالم و هوای پاک برای شهروندان خود احتیاج دارد.
پایداری محیطی به این معنی است که ما به کمک منابع طبیعی خود زندگی می کنیم و برای پایداری زیست محیطی، باید یاد بگیریم که منابع طبیعی خود مانند سوخت، زمین، آب و… را با نرخی پایدار مصرف می کنیم. برخی منابع فراوان تر از سایرین هستند اما باید آسیب به محیط زیست ناشی از استخراج بی رویه این مواد را در نظر بگیریم و بتوانیم منابع را در چارچوب اصول اقتصاد مصرف کنیم.
ما باید تلاش کنیم تا به آرزوی به صفر رسیدن میزان کربن تولید شده برسیم و بعد از آن هم فراتر برویم تا در نهایت به آب و هوای پاکیزه دست یابیم. پایداری زیست‌محیطی را نباید با پایداری کامل اشتباه گرفت، زیرا این عامل در کنار عوامل اقتصادی و اجتماعی است که باعث رسیدن به پایداری می شود.
پایداری اقتصادی مستلزم آن است که یک کسب و کار یا کشور از منابع خود به طور مؤثر و مسئولانه استفاده کند تا بتواند به شیوه ای پایدار برای تولید مداوم سود کار کند. بدون سود، یک کسب و کار نمی تواند فعالیت های خود را حفظ کند. اما بدون رفتار مسئولانه و استفاده بهینه از منابع، یک شرکت قادر نخواهد بود فعالیت های خود را در دراز مدت حفظ کند.
پایداری اجتماعی توانایی جامعه یا هر سیستم اجتماعی برای دستیابی مداوم به رفاه اجتماعی خوب، برابری و عدالت است. دستیابی به پایداری اجتماعی تضمین می کند که رفاه اجتماعی یک کشور، یک سازمان یا یک جامعه می تواند در دراز مدت حفظ شود.
موانع توسعه پایدار و بررسی جایگاه ایران در بین کشورهای جهان
مهم‌ترین عامل داخلی در وضعیت فعلی کشور ما نداشتن قدرت تفکر منسجم و علم سازمان‌یافته است. تمام مسائل جامعه بالاخص عوامل داخلی به نظر می رسد از اینجا سرچشمه بگیرند که ما در تشخیص مسائل و یافتن راه حل مناسب نقص داریم، یعنی: یک سیستم تفکر سازمان یافته، در بالاترین حد توانایی تفکر و آزاد از قید و بندهای «کاستی» و ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مذهبی غیرمستدل نداریم که بتواند مسائل را با عمق تفکر کافی، به طور واقع‌بینانه و دور از تعصبات بررسی کند.
در رتبه‌بندی ۱۵۷ کشور جهان از نظر شاخص جهانی توسعه پایدار، ایران در رتبه هشتاد و نهم جهان جای گرفته است. در رتبه‌بندی ۱۵۷ کشور جهان از نظر یک شاخص جهانی که عملکرد کشورها برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه توسعه پایدار را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، ایران در رتبه هشتاد و نهم جهان و بالاتر از کشورهایی همچون قطر، عربستان، آفریقای جنوبی، هند، کویت و اندونزی جای گرفته است.
شاخص اهداف توسعه پایدار که توسط دو موسسه اس دی اس ان و برتلزمن شیفتانگ تهیه شده نشان می‌دهد که رهبران جهان باید تلاش‌های خود را برای محقق ساختن ۱۷ هدف جهانی تقویت کنند.این گزارش می‌افزاید: «نه تنها افزایش گرایش به ملی‌گرایی و سیاست‌های حمایت‌گرایانه مانع از تحقق این اهداف می‌شود، بلکه همان‌گونه که گزارش نشان می‌دهد کشورهای صنعتی جهان در حال ایفای نقش خود به‌عنوان الگوی سایر کشورها نیستند.»
این گزارش ادامه می‌دهد کشورهایی که بهترین عملکرد را از نظر دستیابی به این اهداف داشته‌اند، بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان نیستند، بلکه کشورهای کوچک و توسعه یافته‌اند.
سوئد در راس این فهرست قرار دارد و کشورهای دانمارک و فنلاند در رتبه‌های دوم و سوم هستند. در بین کشورهای عضو گروه ۷، تنها آلمان و فرانسه در بین ۱۰ کشور بالای این جدول دیده می‌شوند. آمریکا در این شاخص رتبه چهل و دوم را دارد؛ درحالی‌که روسیه و چین به ترتیب حائز رتبه‌های ۶۲ و ۷۱ هستند.
ایران با کسب نمره ۷/ ۶۴ از ۱۰۰، در رتبه هشتاد و نهم این فهرست قرار گرفته است.در بخشی از این گزارش، از ایران به همراه کشورهای چین، هند، منطقه خلیج فارس و آمریکا به‌عنوان کشورهایی که استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی داشته‌اند، نام برده شده است.
در این گزارش، رتبه ایران از نظر شاخص رقابت پذیری جهانی در میان ۱۳۴ کشور مورد بررسی هفتاد و سوم اعلام شده است. همچنین ایران از نظر شاخص توسعه انسانی ، در بین ۱۵۷ کشور جهان، رتبه ۶۱ را به خود اختصاص داده است.
