«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: مسئولیت اجتماعی به عنوان چارچوبی اخلاقی شخص را در مشارکت به امور اجتماعی که عمل به آن در سطح وسیع به منفعت جامعه خواهد بود متعهد می سازد. مسئولیت اجتماعی به این معناست که فرد به عنوان عضوی از جامعه، مشارکت فعالانه دارد و نسبت به مشکلات و معضلات بی تفاوت نبوده و در تغییرات و بهبود شرایط می تواند سهیم باشد.
مسئولیت اجتماعی در نقطه مقابل بی تفاوتی قرار دارد؛ هرگاه معضل یا بحرانی در جامعه پدید بیاید، هر شهروند مسئول وظیفه خود می داند برای رفع آن معضل به نوبه خود مشارکت موثر داشته باشد تا در رفع آن بکوشد. مسئولیت اجتماعی طیف گسترده‌ای از فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی و امور خیریه را در بر می گیرد و افراد جامعه در هر سطح و طبقه ای، در قبال معضلات و اتفاقاتی که در جامعه رخ می دهد مسئول هستند و تحت هیچ شرایطی این مسئولیت از آنان ساقط نمی شود.
در چنین شرایطی اتفاقاتی در جامعه رخ می دهد و آمارهایی ارائه می شود که نشان می دهد جامعه ایران هنوز در زمینه مسئولیت اجتماعی به بلوغ کافی نرسیده و هنوز با ضعف های مشهودی مواجه است. نمونه بارز این مسائل آماری است که درباره میزان دورریز برنج در بشقاب ایرانی ها ارائه شده است.
در این زمینه غلامرضا گل محمدی رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بیان کرد: در ایران روزانه ۸ تن برنج را از بشقاب خود دور می‌ریزیم که در سال به ۳ هزار تن می‌رسد که برای آن ۱۸ میلیون متر مکعب آب مصرف شده است.
این آمار به خوبی نشان می دهد که برخی هنوز نسبت به چنین مسائلی که شاید به صورت موردی قابل توجه نباشد اما به صورت جمعی به رقم بزرگی می رسد بی اعتنا هستند و هنوز در فرهنگ مصرف مشکل دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم مواد غذایی هدر رفته در ایران به اندازه‌ای است که با آن می‌توان غذای ۱۵ میلیون نفر را در سال تأمین کرد. هر روز به ازای هر نفر، ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران هدر می‌رود. ضایعات سالانه مواد غذایی در ایران معادل ۳۵ میلیون تن با ارزش تقریبی ۱۵ میلیارد دلار است. درحالی که در اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور عضو، تنها ۹ میلیون تن موادغذایی درسال راهی زباله‌ها می‌شود.
از ۱۰۰ میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور ۳۵ میلیون تن در سال هدر می رود. در این زمینه می‌توان به ۳۰ درصد ضایعات در نان، ۲۵ تا ۳۰ و حتی ۵۰ درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، ۱۰ درصد ضایعات در برنج، ۲۵ درصد ضایعات در خرما و… اشاره کرد.
با وجود قیمت بالا، دورریز برنج ۱۰ درصد از دورریز مواد غذایی سفره‌های ایرانی را به خود اختصاص داده است؛ دورریزی که به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی سالانه به یک میلیون تن می رسد که دقیقا به اندازه میزان برنج وارداتی است. برای تولید هر کیلوگرم برنج، حداقل ۲۵۰۰ لیتر آب مصرف، و حدود یک کیلوگرم گاز گلخانه‌ای تولید می‌شود . بنابراین، هر کیلوگرم برنج دور ریخته شده، معادل اتلاف منابع آبی و افزایش آلودگی هوا است. ضایعات غذا در اتحادیه اروپا ۹ میلیون تن است و در ایران ۳۵ میلیون تن.
به طور متوسط سالانه در جهان در حدود۴۰۰ میلیارد دلار مواد غذایی به هدر می رود و در این بین میزان هدررفت این محصولات در اقتصاد ایران بسیار بالاتر از نرخ‌های جهانی قرار دارد. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در گزارش جدید خود به بررسی وضعیت مصرف مواد غذایی در نقاط مختلف جهان پرداخته و در این گزارش از فاجعه‌ای بسیار بزرگ در هدررفت مواد غذایی سخن گفته است.
بر اساس اعلام این سازمان در حالی که گزارش‌ها نشان می‌دهد بیش از ۸۰۰ میلیون نفر در جهان، با مشکلات تغذیه و گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند، ساکنان دیگر کشورها در سال بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار مواد غذایی را به هدر می‌دهند. در حالی که تنها با انتقال بخشی از هدررفت کشورهایی که با دسترسی دشوار به غذا رو‌به‌رو هستند، امکان سیر کردن بسیاری از این گرسنگان وجود داشت.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که در کشورهای توسعه یافته مصرف غلط اصلی‌ترین عامل هدررفت مواد غذایی است اما در کشورهای کمتر توسعه یافته، نبود زیرساخت‌های لازم در حفظ و نگهداری مواد غذایی و انتقال آنها به بازار نقشی کلیدی در این آمار دارد. در حالی که کشورهای قرار گرفته در خاورمیانه عملکرد قابل دفاعی در مصرف مواد غذایی ندارند، وضعیت ایران نیز بسیار نامطلوب است و گزارش‌ها از هدررفت بخش قابل توجهی از مواد غذایی در ایران حکایت می‌کنند.
فائو اعلام کرده که هدررفت روزانه غذا در ایران به ازای هر فرد ۱۳۴ کیلو کالری است که مجموع این هدررفت در سال حدودا به اندازه ۶۰ درصد از درآمدهای نفتی کشور ارزش دارد.آنچه وضعیت ایران را نامطلوب تر می‌کند، هدررفت بالای محصولات کشاورزی است.
آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به ۳۰ درصد از کل محصولات کشاورزی تولید شده در ایران پیش از آنکه به وسیله مصرف‌کننده نهایی برسد بنا به دلایل مختلف کنار می‌رود و این یعنی هدررفت این محصولات در ایران حدودا دو برابر میانگین جهانی است.با توجه به قرار گرفتن ایران در یک جغرافیای کم آب، چگونگی مدیریت زمین‌های کشاورزی و استفاده بهینه از محصولات آنها اهمیت زیادی برای محیط زیست کشور دارد اما عددها نشان می‌دهد که با تلف شدن ۳۰ درصد محصولات کشاورزی ایرانی، سالانه حدودا چهار میلیارد مترمکعب آب نیز به هدر می‌رود.
نبود زیرساخت‌های لازم برای انتقال مناسب محصولات به بازارها، نبود امکانات کافی مانند سردخانه‌ها برای حفظ این محصولات و اشکالات که در تنظیم بازار و نرخ‌گذاری کالاها وجود دارد، اصلی‌ترین دلایل هدررفت بالای محصولات کشاورزی در ایران به شمار می‌روند.
واقعیت این است که وضعیت فرهنگی غذا و خوراک در ایران طی سال های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده که نشان دهنده روندی رو به زوال در این حوزه است. در حالی که ایران از فرهنگ غذایی غنی و تاریخچه‌ای پرارزش برخوردار است، بسیاری از مشکلات ساختاری و اجتماعی باعث شده‌اند تا این میراث فرهنگی با تهدیدات جدی روبه رو شود و روزبه روز به سمت وضعیت نگران کننده‌ای پیش رود.
بدون تردید برای پیشبرد توجه به مسئولیت های اجتماعی در حوزه فرهنگ غذایی در کشور نیازمند افزایش آگاهی های عمومی و جلب مشارکت تمام بخش های جامعه هستیم. به ویژه در این میان سازمان های مردم نهاد می توانند به عنوان مروجان و نیز چشمان بیدار جامعه مدنی در هدایت فرهنگ غذایی نقش آفرین باشند.
همچنین در کنار لزوم بالا رفتن آگاهی های عمومی شهروندان و مشارکت بیشتر جامعه مدنی نباید از نقش قوانین و سیاست گذاری های مناسب در تحکیم مسئولیت اجتماعی در بخش فرهنگ غذایی غافل شد . متاسفانه بسیاری از قوانین و رویه های موجود در فضای اقتصادی کشور، مانعی جدی برای تحقق این اهداف قلمداد شده که نه تنها از ارتقاء شاخص های این حوزه حمایت کافی نمی کند بلکه بعضا موانعی نیز جهت تحقق بایسته های لازم بخش فرهنگ غذایی ایجاد می نمایند.
