«رسانه مسئولیت اجتماعی»:محدودیت اینترنت و فیلترینگ شبکه های اجتماعی در ایران همچنان ادامه دارد و علی رغم هشدارهایی که کارشناسان نسبت به ضرر و زیان های این اقدام می دهند به نظر می رسد حداقل در کوتاه مدت شاهد برطرف شدن فیلترینگ نخواهیم بود.
در تازه ترین اظهار نظر در این زمینه محمود لیائی، معاون وزیر ارتباطات خطاب به روستاییانی که از پلتفرمهای خارجی برای فروش محصولات خود استفاده میکردند، گفت که باید از قبل به فکر چنین روزی و محدودشدن اینستاگرام میبودند و به هشدار مسئولان برای کوچ به پلتفرمهای داخلی توجه میکردند.
وی با اشاره به بازدید خود از مناطقی در استان مازندران توضیح داد: «متوجه شدم که حتی در مناطق روستایی فروش محصولات از طریق اینستاگرام صورت میگرفته است. در حین بازدید مردم با دیدن من نسبت به شرایط اینترنت و فیلترینگ اینستاگرام ابراز شکایت کردند که من به آنها گفتم شما خودتان از قبل به این فکر بودید که احیاناً اگر روزی اینستاگرام بسته شود چه اتفاقی میافتد؟ خودتان باید به فکر میبودید و از ابتدا از ابزاری نظیر اینستاگرام استفاده نمیکردید».
اظهاراتی که نشان می دهد در همچنان بر همان پاشنه می چرخد و قرار نیست اتفاق خاصی درباره فیلترینگ شبکه های اجتماعی رخ بدهد.
هشدار اقتصاددانان نسبت به ادامه فیلترینگ شبکه های اجتماعی
فعالان اقتصادی و کارشناسان بخشهای مختلف اقتصاد ایران تعبیری که از «وضعیت زندگی بدون اینترنت» برای کسبوکارها دارند، «باخت بزرگ تولید به فیلترینگ» است.
«دنیای اقتصاد» با دو هدف «شناسایی» همه ابعاد خسارت «زلزله فیلترینگ بر اقتصاد» و همچنین «اعلام» آنها به سیاستگذار برای برونرفت از این فاجعه اقتصادی، اوضاع بازارهای مختلف و شرایط این روزهای سرمایهگذاری، تولید و فروش را بررسی کردهاند.
نتایج این بررسی از شرکتهای بزرگ تا استارتآپها و در نهایت کسبوکارهای خرد نشان میدهد «ادامه حیات در اقتصاد منهای اینترنت، برای فعالان اقتصادی غیرممکن است» و تداوم محدودیت و اختلال در شبکههای مجازی، نه تنها اعتبار صنعتگران و تجار در بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار میدهد که این تحدید اینترنت خود باعث تهدید رشد اقتصادی خواهد شد.
قطع اینترنت، تولید در نیمی از بخشهای اقتصاد ایران را محدود میکند؛ بهطوریکه نرخ رشد اقتصادی بهطور چشمگیری کاهش مییابد. دراینباره ۴۰ فعال اقتصادی در نظرسنجی آسیبهای بهوجودآمده در بخش تولید طی هفتههای اخیر را تشریح کردند. در بازار مسکن نیز فیلترینگ باعث تشدید ابررکود شده است و بازار سرمایه هم در اقتصاد آفلاین در کوتاهمدت از سمت تقاضا، آسیب خواهد دید.
قطع اینترنت چطور میزان تولید را کم میکند؟
بررسی نشان میدهد که مکانیزم اثر قطع اینترنت بر واحدهای صنعتی بسیار متنوع و پیچیده است و در هر رشته فعالیت یا حتی واحد صنعتی، عمق و دامنه متفاوتی دارد. گفتگو با صنعتگران، برخی فعالان بخش خصوصی و اعضای اتاقبازرگانی ایران حاکی از اثرگذاری قطع اینترنت بر واحدهای تولیدی از سهمسیر متفاوت است.
در مسیر نخست، قطع اینترنت موجب خواهد شد تا محصول در جریان ساخت و تولید دچار مشکل شود و صنعت را از این ناحیه تحت فشار قرار دهد.
این معضل عمدتا در صنایعی نظیر نساجی که دستگاههای ریسندگی از طرحهای خاصی برای تولید پارچه استفاده میکنند یا در صنایع لبنیات، بهویژه تولید شیر که نیازمند پایش بسیار دقیق است یا در صنایع فولاد که محصول نهایی باید به سطح مشخصی از مقاومت برسد یا بخش دارو که حین تولید، نظارت هوشمند بر محصول نهایی یک مساله حیاتی است، بیشتر دیده میشود.
در عین حال به گفته برخی از فعالان بخش کشاورزی و آندسته از فعالیتهای تولید محصولات کشاورزی که در آن سمپاشی مزرعه با پهپاد انجام میشود یا آن بخش از فعالیت معدنی که سنجش و اکتشاف هوایی در آن پیوسته صورت میگیرد، از قطعی اینترنت ضربه دیده اند.
در مسیر دوم، قطع اینترنت بر تمام فرآیندهای بیرون از کارخانه، اعم از تامین، توزیع، فروش یا دریافت سفارش، ترخیص کالا، قطعات و مواد از گمرک یا مسائل ارزی در بانکمرکزی تاثیر میگذارد؛ مواردی که بنا به تاکید عمده فعالان اقتصادی زمینه ناامنی سرمایهگذاری به دلیل ناتوانی واحدهای صنعتی برای برنامه ریزی بهمنظور پاسخگویی به سفارشها یا تلاش برای تامین نیازهای تولید را ایجاد کردهاند.
سومین ضربه قطعی اینترنت به تولید که قطعا اثرات مخربی نظیر افزایش بیکاری و کاهش رفاه ملی را در پی دارد، افت تقاضا و کاهش تولید در ماههای آتی است که زمینه کاهش سود و حتی افزایش زیان تولیدکنندگان را فراهم میکند؛ موضوعی که همین حالا در صنعت غذا خود را نشان داده است.
به گفته برخی از فعالان صنعت غذا، مهرماه در هر سال موعد رشد تولید به دلیل بازگشایی مدارس است؛ اما امسال به دلیل نوسانات در بازگشایی و برگزاری کلاسهای آموزشی در سطح مدارس و دانشگاه ها، افت سفارشها کاملا محسوس است و دستکم تا این لحظه، میزان تقاضای صنعت غذا حتی از مهرماه سال قبل که کرونا وضعیت سختی را به کشور تحمیل کرده بود، کمتر است یا در همان میزان باقی مانده است.
تأثیر منفی مشخص نبودن زمان قطعی اینترنت
پاسخ دهندگان که از صنایعی همچون تولید وسایل سرمایشی و گرمایشی، قطعه و مجموعههای خودرویی، مواد غذایی و نوشیدنی، لوازمخانگی، صنعت روغن، ماشینآلات صنایع فرش و پارچه و نیز صنعت سیم و کابل هستند، عموما تاکید دارند از آنجا که مشخص نیست چه زمان اینترنت قطع و چه زمان وصل میشود، تولیدکننده در بحرانی گرفتار شده است که پیشبینی و کنترل آن ممکن است.
تاکید عمده افراد این است که حتی اگر اینترنت به طور کامل قطع بود، زیان آن کمتر بود؛ چرا که دستور تعطیلی خط از هرگونه زیان ورود مواد اولیه به خط جلوگیری میکند حال آن که در وضعیت فعلی که صنایع با شرایط نهچندان مناسبی روبهرو هستند، وزن زیان را در کل فعالیت سالانه شرکت بالا میبرد.
درخواست صنعتگران عموما این است که بهواسطه مسائلی که ارتباط چندانی به صنایع ندارد، اینترنت که مجرای خلاقیت و ارتباط است قطع نشود. جالب اینکه این گفته را به شکل دیگری، معاون مرکز پژوهشهای اتاق بازرگانی ایران هم مطرح کرده است.
منیره امیرخانلو، معاون مرکز پژوهشهای اتاق ایران میگوید: اینترنت با قطعی و اختلالاتی مواجه شده و بر کسبوکارها تاثیر گذاشته است و گزارش شامخ هم این موضوع را تایید میکند. در شهریور سوالی از کسبوکارها پرسیدیم که پیشبینی میکنید در ماه آینده میزان فعالیتهایتان چطور باشد؟ بخش خدمات پیشبینی کاهش فعالیتها را داشتند. بازخوردهایی که از شرکتهای خدماتی داشتیم این بود که به دلیل اختلالاتی که در اینترنت رخ داده، سرعت انجام فعالیتها در ارائه خدمات، کند شده است.
این موضوع در بخشهای حملونقل و گردشگری بیشتر بوده است. به گفته امیرخانلو، اگر روند اختلال در اینترنت و فیلترینگ ادامهدار شود، در بخش خدمات با کاهش میران فعالیتها مواجه خواهیم بود. او میافزاید: در گزارش سازمانهای دیگر هم این موضوع تایید شده است و گفته میشود معیشت حدود ۹میلیون خانوار ایرانی بر اثر اختلال در اینترنت و فیلترینگ شبکههای اجتماعی به خطر افتاده و روزانه ۱۱۰میلیون تومان به آنها خسارت وارد شده است.
معاون مرکز پژوهشهای اتاق ایران عنوان میکند: با تداوم این روند بخشهای خدماتی پیشبینی رکود را در فعالیتهای خود دارند. در کنار بخش خدمات نیز نااطمینانیای که دسترسی به اینترنت و سرویسهای مبتنی بر آن برای کسبوکارها و مشتریان ایجاد کرده است میتواند آثار منفی برای سرمایهگذاری و بهخصوص در زمینه آیسیتی داشته باشد که اثر آن در وضعیت کلان اقتصادی قابل مشاهده است.