«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: در همه کشورهای جهان از شرکت ها و بنگاه های اقتصادی که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت موثر دارند تقدیر می شود تا هم انگیزه چنین شرکت هایی برای ادامه حرکت خود بیشتر شود و هم اینکه بقیه بنگاه های اقتصادی به حرکت در این مسیر تشویق شوند.
برگزاری جشنواره و تقدیر از بنگاه ها و افرادی که در زمینه مسئولیت اجتمای فعالیت می کنند در ایران نیز در سال های اخیر وجود داشته و از شرکت هایی که در این زمینه فعالیت داشته اند وعلاوه بر سود اقتصادی به جامعه خدمت رسانی کرده اند تقیر به عمل آمده است.
اتفاقی که می تواند در نهادینه شدن فرهنگ مسئولیت اجتماعی تأثیرگذار باشد و به بنگاه های اقتصادی انگیزه بیشتری نسبت به رویکردی که در پیش گرفته اند بدهد.
با این وجود اخبار ضدو نقیضی از برگزاری برخی همایش ها و جشنواره هایی صوری و همچنین دادن تندیس و جایزه به ازای دریافت هزینه به گوش می رسد که زیاد زیبنده فضای مسئولیت اجتماعی و برخی از چهره ها و بنگاه های اقتصادی نیست.
ماجرا چیست؟
پیگیری های رسانه مسئولیت اجتماعی و گمانه زنی هایی که در این زمینه صورت می گیرد بیانگر این است که برخی افراد به نام مسئولیت اجتماعی تلاش می کنند با دریافت هزینه از مدیران و مسئولان بنگاه های اقتصادی در جشنواره های صوری که برگزار می کنند به آنها تندیس مسئولیت اجتماعی بدهند.
هدف اصلی این افراد نیز برند سازی برای تبلیغات بیشتر و در نهایت سود بیشتر است.هنگامی که یک شرکت در جشنواره تندیس مسئولیت اجتماعی می گیرد و از وی تقدیر می شود تلاش می کند در فضای تبلیغاتی مانور زیادی روی این موضوع بدهند تا سود بیشتری به دست بیاورد.
در نتیجه یک بازی دو سر برد بین تندیس دهنده و کسی که تندیس دریافت می کند به وجود می آید و هر دو از این اتفاق سود مالی به دست می آوردند.
سوال اینجاست که انتخاب این افراد با توجه به چه مبنا و اصولی صورت می گیرد و معیار انتخاب این افراد چیست.پیگیری ما نشان می دهد اغلب مسئولان همایش هایی که در آنها به افراد نشان مسئولیت اجتماعی اهدا می شود از تشریح و تبیین معیارهای خود برای انتخابات افراد برگزیده خودداری می کنند و در این زمینه پاسخ قابل قبولی ارائه نمی کنند.
از سوی دیگر در طرح پرسش از افراد برگزیده نیز همین وضعیت وجود دارد. اغلب این افراد از دلایل دریافت لوح و یا نشان خودداری می کنند و یا اگر پاسخ می دهند این پاسخ ها جنبه علمی وعقلایی ندارد و بیشتر مبتنی بر نظرات شخصی است.
چه کسانی از تندیس فروشی سود می برند؟
برخی افراد که در گذشته دارای مسئولیت هایی درسطوح مختلف بوده اند به دلیل جدید بودن فضای مسئولیت اجتماعی و اینکه هنوز این مفهوم به صورت جدی مورد توجه افکار عمومی قرار نگرفته تلاش می کنند از آب گل آلود به سود خود ماهی بگیرند.
این افراد کسانی هستند که به خوبی از مناسبات بنگاه های اقتصادی و شرکت ها اطلاع دارند و در گذشته با آنها در رابطه بوده اند. به همین دلیل به برند شدن یک شرکت در زمینه مسئولیت اجتماعی و پیامدهایی که می تواند داشته باشد آگاهی دارند.
در نتیجه تلاش می کنند با برگزاری جشنواره هایی که چرایی برگزاری آنها به خوبی مشخص نیست و یا با نیت قبلی صورت می گیرد به برند سازی در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکت ها بپردازند.
نکته قابل تأمل این است که برخی از شرکت ها برای اینکه تندیس مسئولیت اجتماعی را به دست بیاورند حاضر هستند هزینه های هنگفتی به برگزارکنندگان جشنواره ها پرداخت کنند. هزینه هایی که برگزار کنندگان را به ادامه این شیوه اشتباه ترغیب می کند.
اخبار ضدو نقیضی در این زمینه وجود دارد که برگزارکنندگان جشنواره ها قبل از برگزاری جشنواره با برخی بنگاه های اقتصادی متمول و یا بنگاه هایی که نیاز به برندسازی دارند تماس گرفته و پیشنهاد خود را مطرح می کنند. در چنین شرایطی نیز در اغلب موارد، پاسخ مسئولان شرکت ها و بنگاه های اقتصادی مثبت بوده است.
پیامدهای تندیس فروشی برای مسئولیت اجتماعی
به همان میزان که تقدیر از فعالان حوزه مسئولیت اجتماعی در نهادینه کردن مفهوم مسئولیت اجتماعی در ایران موثر است تندیس فروشی و اهدای تندیس به کسانی که مستحق آن نیستند به فضای شکل گرفته پیرامون مسئولیت اجتماعی آسیب می زند.
تندیس فروشی باعث انحراف از مسیر اصلی مسئولیت اجتماعی و گمراهی افکار عمومی می شود. در چنین شرایطی کسانی مورد تقدیر قرار می گیرند که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت موثری نداشته اند اما از رانت برخوردار بوده اند. در نتیجه به ناحق مورد تقدیر قرار گرفته اند.
به هر حال مردم باید پیامدهای فعالیت های مبتنی بر مسئولیت اجتماعی را مشاهده کنند. هنگامی که این پیامدها را مشاهده نمی کنند و یا با انحراف مشاهده می کنند نسبت به ماهیت و تأثیرگذاری مسئولیت اجتماعی بدبین می شوند. در نتیجه در راستای مسئولیت اجتماعی حرکت نمی کنند.
چه باید کرد؟
تلاش برای برقراری مسئولیت اجتماعی، به افراد، سازمانها و دولت کمک میکند تاثیری مثبت بر پیشرفت، کار و جامعه داشته باشند. اما تقلیل دادن مسئولیت اجتماعی فقط به برگزاری همایش ها و جشنواره ها نشان دهنده این است که ما این مفهوم و ظرفیت های آن را نشناخته یا کمتر شناخته ایم.
مفهوم مسئولیت اجتماعی در جامعه ایران یک مفهوم جدید است و به تازگی مورد توجه نخبگان اجتماعی قرار گرفته است. به همین دلیل نباید در مسیری قرار بگیرد که ساحت های مختلف این مفهوم باارزش تحت تأثیر روابط اداری و شرکتی و اعمال سلیقه قرار بگیرد. در چنین شرایطی گوهر وجودی این مفهوم تحت تأثیر غباری از سطحی نگری قرار می گیرد.
گزارش ها و اظهارات کارشناسان و شواهد عینی در بستر جامعه نشان می دهد که وضعیت جامعه ایران به لحاظ مسئولیت پذیری اجتماعی چه در بعد فردی و چه در بعد سازمان ها و موسسات در شرایط خوبی نیست.
امروز می بینیم که سخن از بی تفاوتی اجتماعی و آسیب های ناشی از آن در بخش هایی از جامعه مطرح می شود. توجه بیشتر به مسئولیت اجتماعی و نهادینه کردن آن در اذهان عمومی موضوعی است که نیاز به فرهنگ سازی و تبدیل شدن به دغدغه عمومی دارد تا آثار و برکات آن در جامعه تسری یابد.اتفاقی که باید با رویکرد صحیح علمی و به دور منافع فردی و گروهی صورت بگیرد.