«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری:سازمان اوقاف و امور خیریه یکی از سازمان های متولی در زمینه مسئولیت اجتماعی و امور خیریه است. این سازمان در سال های اخیر طرح های مختلفی را در راستای مسئولیت اجتماعی و امور خیریه اجرا کرده که با اقبال مردمی نیز مواجه شده است.«رسانه مسئولیت اجتماعی» برای تحلیل و بررسی برنامه ها،استراتژی و نوع نگرش سازمان اوقاف و امور خیریه کشور به مسئولیت اجتماعی و امور خیریه با رضا معممی مقدم مدیرکل امور اجتماعی و مشارکت‌های سازمان اوقاف و امور خیریه گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.
*با توجه به شعار سال که توسط مقام معظم رهبری به عنوان سال جهت تولید با مشارکت مردم نام گذاری شده است برنامه شما برای زمینه سازی در راستای افزایش مشارکت اجتماعی برای تحقق این شعار چیست؟
با توجه به نام گذاری سال به عنوان جهش تولید با مشارکت مردم سازمان اوقاف با توجه به ظرفیت های مدنی مانند۲۰ هزار هیئت امنای امامزاده ها،امین های موقوفات و گروه های جهادی در راستای تحقق شعار سال حرکت خواهد کرد و زمینه های لازم را به وجود خواهد آورد.نکته دیگر اینکه وقف در ذات خود مشارکت اجتماعی را به همراه دارد.به همین دلیل رویکردی که ما در پیش گرفته ایم از سال های گذشته نیز براساس مشارکت های اجتماعی تعریف و اجرا شده است.طرح های مختلفی نیز در این زمینه در دستور کار قرار دارد. به عنوان مثال ما برای دانش آموزان طرح «مهر تحصیلی» را داریم که نیازمند مشارکت های اجتماعی است.طرح دیگری که در این زمینه وجود دارد اعزام زائران رضوی است که اعزام زائران به مشهد مقدس و عتبات عالیات را در بر می گیرد.طرح «شمیم خدمت» را در دستور کار قرار داریم که آموزش و اشتغال آفرینی برای جامعه هدف مجاوران بقاع متبرکه را در بر می گیرد.طرح «شمیم حسینی» طرح دیگری است که با هدف کمک به هئیت های مذهبی در آُستانه ماه محرم در دستور کار قرار گرفته است.«ضیافت همدلی» را داریم که در زمینه افطار و روزه داری است.«قرار دوازدهم» دیگر طرح مورد نظر است که برای عرض ارادت به ساحت مقدس امام زمان(عج) است. در این طرح شبکه مردمی مهدی آوران شناسایی و ساماندهی می شوند و از این طریق حمایت های مردمی را تجمیع می کنند و دوازدهم هر ماه شمسی این بسته ها را به بهره مندان می رسانند.در واقع در همه این طرح ها قاعده استراتژیک آن مردم هستند و همه امور با مشارکت اجتماعی مردم صورت خواهد گرفت.
* میزان استقبال مردم از طرح های شما به چه صورت بوده و به چه میزان مشارکت های اجتماعی صورت گرفته است؟
براساس گزارش هایی که ما برای نهادهای بالادستی ارسال می کنیم برای هر کدام از طرح هایی که در دستور کار ما قرار دارد۷۰ درصد مشارکت اجتماعی وجود دارد و۳۰ درصد از محل عوائد موقوفات است.به عنوان مثال در طرح «شمیم حسینی» که در راستای حمایت از هئیت های مذهبی در ماه محرم است ما موکب یاری می کنیم و نه موکب داری. در واقع بخش اصلی کار را موکب داران انجام می دهند و سازمان اوقاف تنها از آنها حمایت می کند.در طرح «قرار دوازدهم» نیز مشارکت های مردمی است که طرح را جلو می برد. به همین دلیل نیز باید عنوان کنم۷۰ درصد طرح های ما مبتنی بر مشارکت های اجتماعی و است و۳۰ درصد بقیه را سازمان اوقاف انجام می دهد.
*در زمینه مسئولیت اجتماعی اولویت نخست بنگاه های اقتصادی هزینه کردن در محیط های پیرامونی است.آیا شما نیز چنین رویکردی را در دستور کار قرار دارید؟ اولویت شما در این زمینه چیست؟
ما براساس قانون اوقاف عمل می کنیم. اوقاف دارای قانون است که در مجلس به تصویب رسیده و بخشنامه و ابلاغیه نیست.در اینجا به صراحت ذکر شده که اگر قرار است کاری صورت بگیرد زائران و مجاوران بقاع در اولویت هستند. تنها در صورتی که این وضعیت وجود نداشته باشد می توان به نزدیک ترین مکان نسبت به امامزاده کمک کند.به عنوان مثال امامزاده هاشم در جاده هراز درآمد دارد اما مجاور ندارد که در آنجا هزینه شود. به همین دلیل کمک به نزدیک ترین مکانی که نیازمند به کمک رسانی است در دستور کار قرار می گیرد.
*اوقاف به چه میزان نسبت به مفهوم مسئولیت اجتماعی به معنای جدید آن توجه دارد؟
مسئولیت اجتماعی شرکتی نگاه متفاوتی دارد که هر بنگاه اقتصادی با توجه به شرایطی که دارد در این زمینه اقدام می کند. برخی از تیم فوتبال حمایت می کنند،برخی خیریه راه اندازی می کنند و برخی نیز به گروه هایی که نیازمند مساعدت هستند کمک می کند.این در حالی است که براساس تدابیری که مقام معظم رهبری درباره سازمان اوقاف داشته اند همه مردم برای ما عائله به شمار می روند.به همین دلیل ما تلاش می کنیم به صورت رنگین کمانی همه آحاد مردم را در موضوع وقف دخیل کنیم.دامنه و چتر وقف نیز به اندازه ای گسترده است که از زمان تولد تا مرگ افراد مختلف را پوشش بدهد.در شرایط کنونی بالغ بر۱۳۰۰ بیمارستان و درمانگاه وقفی در کشور وجود دارد.این وضعیت نه تنها در راستای مسئولیت اجتماعی سازمان اوقاف قرار دارد و بلکه یک چهارم کل بیمارستان های ایران را در بر می گیرد.این وضعیت نشان می دهد که۲۵ درصد حوزه سلامت کشور در حوزه وقف قرار دارد.در حوزه مدارس نیز از۱۲۰ هزار مدرسه ای که در کشور وجود دارد در حدود۱۱ هزار مدرسه وقفی وجود دارد که نشان می دهد در حدود۱۰ درصد از مدارس آموزش و پرورش کشور در اختیار وقف قرار دارد.نکته مهم در این زمینه این است که سازمان اوقاف با رویکردی که در پیش گرفته به دولت کمک بزرگی می کند و بار بزرگی را از روی دوش دولت بر می دارد.اگر فرض بگیریم این بیمارستان ها و مدارس وقفی وجود نداشته باشد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟مساجد و حسینیه ها که در طول سال علاوه بر مسائل مذهبی کاربری های دیگری نیز دارند و در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند نیز کمک ها دیگری است که سازمان اوقاف به دولت و مدیریت بهتر کشور می کند.
*در زمینه مشارکت با بنگاه های اقتصادی در زمینه مسئولیت اجتماعی مشارکت و تجربه ای دارید؟
خیر؛نداریم.
*آیا نمی توان از ظرفیت هایی که در این زمینه وجود دارد استفاده کرد و طرح های مشترکی را با بنگاه های اقتصادی اجرا کرد؟
واقعیت این است که مشارکت در این زمینه اتفاقی بوده که باید رخ می داده است. این در حالی است که بنده صادقانه عنوان می کنم در این زمینه ورود موفقی نداشته ایم.
*چرا چنین اتفاقی رخ داده است؟
به اندازه ای حجم کار در سازمان اوقاف بالاست که ما طرح های مختلف را بدون وقفه پشت سر هم اجرا می کنیم.گاهی نیز مجبور هستیم چند طرح را به صورت همزمان پیش ببریم و به همین دلیل شرایط کاری ما به صورتی نیست که بتوانیم به چنین مسائلی ورود کنیم.البته ما برنامه هایی را در این زمینه تدوین کرده ایم اما هنوز به سمت عملی شدن آن حرکت نکرده ایم.
*انتقادی که به سازمان اوقاف وارد است این است که با وجود اینکه عنوان سازمان اوقاف و امور خیریه است اما در امور خیریه و خیریه ها ردپایی از سازمان اوقاف وجود ندارد.چرا این سازمان تاکنون نتوانسته در زمینه امور خیریه متولی گری کند؟
در زمینه متولی گری در امور خیریه به دلیل اینکه بخشی از سازمان اوقاف مختص به امور خیریه است و تحت مدیریت آقای شرفخانی قرار دارد؛ من نفیأ و اثبتا صحبت نمی کنم و فکر می کنم خود ایشان می بایست در این زمینه اظهار نظر کنند.نکته دیگر اینکه با حضور آقای خاموشی در سازمان اوقاف، امور خیریه راه اندازی شده است و قبل از آن به این موضوع توجه نشده بود.در گذشته بیشتر جنبه اوقافی مورد توجه قرار داشته و نه امور خیریه.این در حالی است که از زمانی که آقای خاموشی مدیریت مجموعه را بر عهده گرفتند عنوان کردند که سازمان دارای دو بال وقفی و خیریه است که هر دو بال نیز باید به صورت همزمان حرکت کند.واقعیت این است که ما نیازمند بازنگری جدی در حکمرانی خیریه ها هستیم.در ابتدا نیز می بایست در این زمینه آسیب شناسی صورت بگیرد. پس از اینکه آسیب شناسی صورت گرفت باید بررسی کنیم که چه رویکردی را در سال های آینده در مدیریت بهتر خیریه ها در دستور کار قرار بدهیم که چالش های امروز را نداشته باشد.
*انتقاد دیگری که به وضعیت اوقاف در کشور وجود دارد این است که سازمان اوقاف همچنان از رویکردهای سنتی استفاده نمی کند و به ابزارها و رویکردهای مدرن کمتر توجه می کند. از سوی دیگر اغلب طرح های این سازمان به بخش خاصی از جامعه تعلق دارد و فراگیر نیست. برای فراگیر شدن طرح های خود در بین بخش های مختلف جامعه چه برنامه ای دارید؟
مدیریت سازمان اوقاف به وقف مدرن توجه جدی دارد.به همین دلیل یکی از تغییراتی که در این زمینه صورت گرفته ارتباط با شرکت های دانش بنیان در زمینه وقف بوده است.نکته دیگر اینکه طرح هایی که ما ارائه می دهیم برای همه مردم است. با این وجود اتفاقی که رخ می دهد اقشار مذهبی بیشتر به این طرح ها اقبال نشان می دهند. در گذشته به صورت سلیقه ای افراد مختلف از استان های مختلف انتخاب می شدند که پس از زیارت و آموزش ها به استان های خود باز می گشتند.این در حالی است که ما برای خود جامعه هدف انتخاب کردیم. به عنوان مثال یک سال را برای پاکبان ها در نظر گرفتیم، یک سال را افراد تحت نظر سازمان بهزیستی و یک سال را کادر بهداشت و درمان را در طرح خود قرار دادیم.اینجا ما از کسی نمی پرسیم که مذهبی است ویا خیر و آیا وقف را قبول دارد یا خیر وبلکه آنچه مهم است این است که فرد باید در گروه هدف ما قرار داشته باشد.به همین دلیل رویکردی که ما دنبال می کنیم فراگیر است و بخش خاصی از جامعه را مورد نظر ندارد.
