مسئولیت اجتماعی را بهتر بشناسیم

مسئولیت اجتماعی نوعی چارچوب اخلاقی است که به مسئولیت پذیری افراد، نهادها و شرکت ها در قبال جامعه اشاره دارد. این نوع از وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری می تواند نمود عملی خود را در بستر جامعه و محیط پیرامونی به نمایش بگذارد و تاثیر ملموسی بر شرایط آن ها داشته باشد. در ادامه خواهیم دید که مسئولیت اجتماعی چگونه بر اقتصاد یک جامعه و همچنین بر اکوسیستم تاثیر خواهد گذاشت.

مسئولیت اجتماعی چیست؟

به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی، به طور کلی، کنش ها و رفتار افراد و سازمان ها در زندگی، بر پایه افزایش سود و رفاه فرد یا سازمان شکل گیری و جهت دهی می شوند. در واقع این بدان معنا است که تصمیمی گیری ها در شرایط مختلف، با هدف افزایش سود سهام سهام داران یک سازمان یا نفع شخصی یک فرد انجام می پذیرد. حال تصور کنید که تحت وضعیتی، این تصمیم گیری ها، به صورت احتمالی، امکان آسیب به نفع جمعی را در پی داشته باشد. اگر بخواهیم از دید مسئولیت پذیری اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی به این شرایط بنگریم، باید نفع اجتماعی را به منافع شخصی و سازمانی ترجیح داده و در راستای رسیدن به آن قدم برداریم. به عبارت دیگر، مسئولیت اجتماعی به مقدم دانستن نفع جامعه بر منافع شخصی اشاره دارد.

مسئولیت اجتماعی بر چه مسائلی تاثیر می گذارد؟

هدف از تعریف مفهومی تحت عنوان مسئولیت اجتماعی افزایش نفع جمعی است و به همین دلیل، هنگامی که از مسئولیت پذیری اجتماعی صحبت می کنیم، می توانیم آن را به تمامی موارد جمعی و اجتماعی بست دهیم. در واقع از مسائل اقتصادی و محیط زیستی گرفته تا مسائل علوم اجتماعی، تماماً قابل برنامه ریزی و چارپوب بندی در در حوزه Social Responsibility هستند.

برای مثال اگر بخواهیم این چارچوب را به شرکت ها نسبت دهیم، با مفهومی تحت عنوان مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتی یا CSR مواجه خواهیم شد.

مسئولیت اجتماعی شرکتی یا CSR چیست؟

مسئولیت اجتماعی شرکتی نوعی بیزنس مدل یا مدل تجاری است که شرکت را موظف می سازد تا در قبال تمام کنش ها و تاثیرات خود بر اجتماع به هر نحو و با هر منظور پاسخگو باشد. پاسخ گویی در قبال این تاثیرات می تواند در هر یک از زمینه های اقتصادی، اجتماعی و محیطی زیستی رخ دهد و فاقد هر نوع محدودیت می باشد. در واقع شرکت های پایبند به این مدل تجاری، خود را موظف می کنند، تا تنها از روش های دارای منافع برای جامعه به کسب درآمد بپردازند و از آسیب به جامعه در راستای کسب درآمد خود داری کنند.

آیا می توان مسئولیت اجتماعی را با سودآوری در تناقض دانست؟

مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتی نوعی مدل تجاری است و در واقع ساختار این مدل تجاری به نحوی بنیان گذاری شده است که تعادل قابل قبولی میان سودآوری و رعایت حقوق جامعه ایجاد کند. از این رو نمی توان گفت که مسئولیت اجتماعی با سودآوری در نزاع یا تناقض است.

به عبارت دیگر CSR یا مسئولیت اجتماعی شرکتی بیان می کند که چگونه می توان با پایبندی به اصول اخلاقی و مسئولیت پذیری در قبال آیندگان، رفتار شرکت را به سمتی سوق داد که بدون آسیب به جامعه، سود شرکت و سهام داران را نیز به حداکثر برساند.

شرکت های بزرگ و مسئولیت اجتماعی

وضعیت کنونی دنیای ما به گونه ای است که بسیاری از شرکت های معتبر و شناخته شده جهان، در سالیان اخیر به مسئولت اجتماعی به عنوان تنها راه ممکن برای ادامه زندگی و تجارت خود می نگرند.

برای مثال کمپانی اچ پی که در حوزه تجهیزات الکترونیکی فعالیت می کند از پلاستیک های بازیافتی برای بخشی از تولیدات خود بهره می برد، که این امر می تواند علاوه بر پاکسازی محیط زیست و فرهنگ سازی در کاهش هزینه مواد اولیه آن شرکت نیز تاثیرگذار باشد. این مورد تنها یکی از صدها مثال ممکن در این ارتباط است.

امروزه کارخانه های اسباب بازی سازی بسیار معروفی را می توان در سطح این کره خاکی یافت که از منابع گیاهی به عنوان مواد اولیه استفاده می کنند، یا برای مثال در حوزه پوشاک می توان به شرکت آدیداس اشاره کرد که بخشی از مواد اولیه خود را از زباله های پلاستیکی رها شده در دریا استفاده می کند.

نقدهای وارده بر مسئولیت پذیری شرکتی از سوی منتقدین کدامند؟

برخی از منتقدین، اعتقاد دارند که ذات مسئولیت اجتماعی با سود آوری شرکت ها در تضاد است. این دسته از افراد معتفدند که مسئولیت پذیری اجتماعی تنها در حیطه زندگی افراد حقیقی قابل پیاده سازی است و هرگز نباید به آن به چشم یک مدل تجاری برای شرکت ها نگریسته شود؛ که البته همانطور که در بخش قبل توضیح داده شد، می توان مثال های نقض فراوانی را برای چنین دیدگاهی بیان کرد.

کارکرد عملی و استفاده از مسئولیت اجتماعی شرکتی

امروزه بسیاری از شرکت ها برای ادامه فعالیت خود در سطح اجتماع به مجوزها و اعتبار نامه های خاص احتیاج خواهند داشت.

برای مثال شرکت های فعال در حوزه فنی و مهندسی به نوعی استاندارد تحت عنوان HSE احتیاج خواهند داشت که بیانگر رعایت نکات امنیتی در زمان کار است. در واقع توجه به چنین نکاتی می تواند نشان دهنده مسئولیت پذیری یک شرکت در قبال سلامت مشتریان و کارکنان خود باشد.

به عنوان مثالی دیگر می توان به مواردی همچون استاندارد های موجود در صنایع غذایی یا سایر موارد نیز به عنوان کاربرد عملی مسئولیت اجتماعی اشاره نمود.

موشن گرافی کوتاه در مورد مفهوم مسئولیت اجتماعی

شرکت ها در طول تاریخ فعالیت خود به دنبال یک هدف واحد بوده اند؛ رسیدن به حداکثر سود. با این حال در طول چند دهه گذشته این (هدف) تغییر کرده است. بسیاری از رهبران کسب و کار متوجه مسئولیتی شده اند تا آنچه را که به نفع نه فقط شرکت های خود بلکه مردم، جامعه و سیاره ماست انجام دهند. این ایده به عنوان مسئولیت اجتماعی شرکتی یا CSR شناخته می شود که منجر به ظهور شرکت هایی می شود که دارای مسئولیت اجتماعی هستند مانند شرکت های B ، شرکت های هدف اجتماعی و شرکت های با مسئولیت محدود کم سود.

مسئولیت اجتماعی شرکتی بسته به اهداف سازمانی متفاوت هستند. در هسته خود این نوعی خود تنظیمی است که در نوآوری ها و استراتژی ها بیان می شود. شرکت ها اغلب با مفهومی تحت عنوان ” خط پایین سه گانه ” هدایت می شوند. این به معنای این است که به جای تمرکز صرف روی عملکرد مالی، کسب و کارها باید روی تاثیر خود بر مردم و سود تمرکز کنند.

مسئولیت اجتماعی شرکت ها به طور سنتی به چهار دسته زیست محیطی، بشردوستانه ، اخلاقی و اقتصادی تقسیم می شود. مسئولیت اجتماعی زیست محیطی به معنای این است که شرکت ها باید تا حد امکان دوستدار محیط زیست باشند. مسئولیت اجتماعی اخلاقی به حصول اطمینان از عملکرد اخلاقی شرکت ها مربوط می شود و به کسب و کارها در خلق جهانی بهتر برای بهبود جامعه کمک می کند. مسئولیت اجتماعی بشردوستانه به کسب و کارهایی اشاره می کند که برای بهتر کردن جهان و بهبود جامعه مسئولیت دارند. مسئولیت اجتماعی اقتصادی، رویه ای است که در تصمیمات مالی شرکت ها اشاره می کند و تعهد آنها به انجام کارهای مفید است. آنها می توانند از مزایای مختلف بهره مند شوند، مثلا مسئولیت اجتماعی شرکتی می تواند یک ابزار بازاریابی قدرتمند باشد که به شرکت ها کمک می کند تا موقعیت مطلوبی را در بین مصرف کنندگان خود داشته باشند.

تلاش های رگلاتوری مسئولیت اجتماعی شرکتی می تواند مشارکت و رضایت کارکنان را بهبود بخشد که موجب رضایتمندی و حفظ مشتریان می شود. علاوه بر این می تواند به جذب داوطلبان شغلی با اعتقادات شخصی مطابق با سازمانهایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت دارند کمک کند. همچنین صاحبان کسب و کار را وادار به بررسی نحوه استخدام، مدیریت منابع و محصولات می کند. چنین بازخوردی می تواند به اقدامات مسئولیت پذیرتر اجتماعی بیشتری منجر شود که به نوبه خود شرکت ها را قادر می سازد تا در عین موفقیت مالی به مهترین مشکلات جهان بپردازند.

یادتان می آید زمانی در روزنامه با مطلبی در مورد تولید تلفن همراه یا لباس در شرکت هایی با شرایطی نامطلوب کاری یا حتی از کودکان کار مواجه شدید؟ شما به جامعه و محیط زیست اهمیت می دهید اما برای شما جای سوال است که چرا شرکت ها اجازه می دهند چنین اتفاقاتی بیفتد!

می خواهید در این باره بیشتر بدانید اما نمی دانید از کجا باید شروع کنید. به علاوه چیزهای بیشتری در پشت صحنه اتفاق می افتد که باید از آن آگاه شوید مانند کودکان کار، به بردگی کشیدن ، آلودگی هوا یا تغییرات آب و هوایی. تا زمانی که ما همچنان ناآگاه بمانیم و اطلاعات مبهم باشد شرکت ها می توانند در این گونه مسائل شرایط بدتری را رقم بزنند.

مسئولیت اجتماعی شرکت ها در مورد بازپرداخت شرکت ها به جامعه به شیوه هایی است که واقعا تفاوت ایجاد می کند نه صرفا امضاء چک هایی برای موسسات خیریه یا ثبت عکس در خانه سالمندان. در کانال های مسئولیت اجتماعی ما ویدئوهایی می سازیم که به ماجرای پشت پرده شکل گرفتن این مشکلات توسط شرکت ها به زبانی ساده می پردازد و راهکارهایی را برای شرکت ها که چه کاری باید انجام دهند تا جهان ما را تبدیل به مکانی بهتر کنند ارائه می کند. هدف ما این است که به افرادی در شرکت ها و جامعه کمک کنیم تا این مشکلات را در کنند. با آگاهی بیشتر می توانیم تاثیر قوی تری داشته باشیم و به نتیجه مطلوب برسیم و با عمل و اقدام گروهی شرکت ها را وادار به انجام وظایف درست کنیم.

مسئولیت اجتماعی در قلب جامعه

توجه به مسئولیت اجتماعی و مسئولیت پذیری در بستر جامعه، نیازمند توجه و پگیری تمام اقشار آن جامعه خواهد بود. در واقع اگر بخواهیم به این موضوع به عنوان اصلی برای زندگی جتماعی نگاه کنیم، باید بگوییم که در این مورد حکومت و دولت حاکم بر یک کشور باید بکوشد تا با فرهنگ سازی، اصول و قوائدی را به مردم آن جامعه بیاموزد و پس از آن مسئولیت اصلی در رعایت این اصول و بهبود هرچه بیشتر اوضاع، بر عهده تک تک اعضاء آن اجتماع خواهد بود. فراموش نکنید که پایبندی به مسئولیت اجتماعی می تواند ضامن رشد و نمو و پایداری هر اجتماع کوچک و بزرگی باشد.

توضیحات سیدرضا جمشیدی درمورد مسئولیت اجتماعی

توضیحات دکتر اولیایی راجع به مسئولیت اجتماعی