«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری:نمایندگان مجلس به دنبال طرحی هستند که براساس این طرح می توان برای اظهار نظرهای افراد مشهور مجازات قانونی در نظر گرفت. بر اساس طرح جدید مجلس برای مجازات اظهار نظر قبل از افراد مشهور، ۱۰ تا ۱۵ سال برای این اظهار نظر درنظر گرفته شده است.
بر اساس این طرح هر فرد مشهور حتی از نظر علمی و هر نوع اظهار نظر حتی از طریق مقالات مشمول این مجازات است و ۱۰ تا ۱۵ سال حبس، جزای نقدی و ۵ تا ۱۰ سال محرومیت از حقوق اجتماعی برای این طرح پیش بینی شده است.
طرح جدید کمیسیون قضایی میخواهد مادهای به ماده ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی اضافه کند تا در موضوعات مختلف اظهارنظرها در راستای قرائت رسمی باشد.
طرحی که سلبریتی ها و آزادی بیان را هدف قرار داده است
موسی غضنفرآبادی رییس کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی درباره این طرح میگوید که مثلا شایعهای مطرح شده و هنوز مقام رسمی در مورد آن اظهارنظری نکرده، اگر اظهارنظر فرد یا تحلیلش بر مبنای شایعه دروغ باشد و بدون استناد بر واقعیت باشد، مشمول این طرح میشود.
یکی از این طرحها الحاق یک ماده به ماده ۵۱۲ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی است؛ طرحی که به نظر میرسد در راستای تهدید و تحدید آزادی بیان و اظهارنظر برای افراد مشهور و شناختهشده باشد.
ماده ۵۱۲ میگوید: «هر کس مردم را به قصد برهم زدن امنیت کشور به جنگ و کشتار با یکدیگر اغوا یا تحریک کند صرفنظر از اینکه موجب قتل و غارت بشود یا نشود به یک تا پنج سال حبس محکوم میگردد».
حالا کمیسیون قضایی مجلس در حال تدوین طرحی است که یک ماده به عنوان «ماده ۵۱۲ مکرر» به این بخش اضافه شود. میتوان گفت، این «ماده مکرر»، در مجموع سلبریتیها و افراد مشهور و پرمخاطب را هدف قرار داده است؛ آن هم با نگه داشتن شمشیر مجازات درجه سه بالای سر آنها؛ مجازاتی که طبق قانون مجازات اسلامی، شامل «حبس بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ سال» و «جزای نقدی بیشتر از ۳۶۰ میلیون ریال تا ۵۵۰ میلیون ریال» است.
مجازات بیان قرائتی برخلاف قرائت رسمی
طبق ماده «۵۱۲ مکرر»، «هر شخصی که دارای موقعیت شغلی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، علمی، فرهنگی و نظامی جامعه است، در سخنرانیها، مصاحبهها، مقالات، پیامها و یادداشتهای خود در فضای حقیقی یا مجازی در مورد اموری که نیاز به اظهارنظر مراجع رسمی است و هنوز اعلام نظر رسمی نشده است، مطالبی را خلاف واقع، بیان کند که بازخورد گسترده داشته باشد و در اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع موثر باشد، اگر از مصادیق افسادفیالارض موضوع ماده (۲۸۶) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱/۲/۱۳۹۲ نباشد، علاوه بر محکومیت به مجازات درجه سه به مجازات نقدی معادل دو برابر خسارات وارده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی محکوم میشود و مسوول جبران خسارات وارده نیز میباشد»
به زبان سادهتر این ماده میگوید اگر اتفاقی در سطح جامعه رخ دهد و نیاز به اظهارنظر مراجع رسمی باشد، تا وقتی اظهارنظر رسمی درباره آن رخداد، حادثه یا اتفاق صورت نگیرد، این دسته افراد که در مجموع میتوان به آنها افراد مشهور و پرمخاطب گفت، اظهارنظری که بر پایه اظهارنظرهای رسمی نباشد، نباید پیرامون آن موضوع داشته باشند؛ به این معنی که در صورت رخ دادن حادثه یا اتفاقی که گستره مخاطب آن وسیع باشد، تا زمانی که مراجع رسمی موضعگیری نکنند و شایعات در شهر بچرخد، هرچند این شایعات صحیح باشد اما با روایت مراجع رسمی تفاوت داشته باشد، اظهارنظر پیرامون آن جرم محسوب میشود.
طرح جدید مجلس و حدود مسئولیت اجتماعی
از منظر مسئولیت اجتماعی این طرح دارای پنج اشکال است.
نخست اینکه معیاری برای اظهار نظر واقع و یا خلاق واقع وجود ندارد و این موضوع باب دیدگاه های سلیقه ای و غیر واقعی را باز می کند که سبب هرج و مرج در بین افکار عمومی جامعه می شود.
دوم اینکه مجازات و حبس افراد مشهور در جامعه بازخورد خوبی ندارد و باعث از بین رفتن اعتماد و سرمایه اجتماعی بین حاکمیت و مردم می شود که در بلند مدت پیامدهای منفی برای جامعه به همراه خواهد داشت.
سوم اینکه از منظر مسئولیت اجتماعی در صورتی که اظهارات افراد مختلف در جامعه غیر قانونی و غیر شرعی نباشد نمی توان برای آن حدود تعیین کرد.این در حالی است که به نظرمی رسد این طرح به دنبال خط کشی و تعیین حدود برای اظهار نظر افراد مشهور است. در نتیجه این طرح با حدود مسئولیت اجتماعی در تضاد قرار دارد و یک طرح مبتنی بر مسئولیت پذیری اجتماعی نیست.
چهارم اینکه افراد مشهور اغلب براساس مسئولیت اجتماعی که نسبت به مردم و جامعه دارند اظهار نظر می کنند و بیشتر دغدغه های مردم را بیان می کنند. در نتیجه اظهارات افراد مشهور در راستای مسئولیت اجتماعی است که صورت می گیرد. اینکه مجلس قصد داشته باشد به عنوان مسئولیت اجتماعی نسبت اظهارات افراد مشهور با آنها برخورد کند رویکرد صحیحی نیست و بیشتر بیانگر تبلور یک نوع جریان فکری در جامعه است.
نکته پنجم اینکه این طرح بیشتر به تک صدایی در جامعه کمک می کند تا چند صدایی.اگر این طرح اجرا شود این احتمال وجود دارد که صداهای متفاوت موجود در جامعه از هراس مجازات های احتمالی و سلیقه ای خاموش شود و به همین دلیل فضا برای تک صدایی یک گروه و یا جریان فکری خاص فراهم شود که این موضوع نیز برخلاف مسئولیت اجتماعی است.