«رسانه مسئولیت اجتماعی»-احسان انصاری:یکی از مسائل مهم نوروز رعایت نکات زیست محیطی در هنگام سفر است که متأسفانه علی رغم هشدارها و تذکرات متعدد همچنان توسط برخی رعایت نمی شود و هر ساله تکرار می شود.
برخی مناطق کشور و به خصوص استان های شمالی کشور در ایام نورز با انبوهی از زباله در طبعیت مواجه بودند و بسیاری نیز به طبیعت آسیب زده اند.شرایط به شکلی بود که در تعطیلات نوروزی شاهد افزایش ۲ تا ۵ برابری تولید زباله در بسیاری از مقاصد گردشگری کشور بودیم. به عنوان مثال سرانه تولید روزانه زباله در مازندران در شرایط عادی، روزانه بین ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تن است که با توجه به وجود عرصه‌های جنگلی و ساحلی استان، مدیریت همین حجم هم برای استان یک چالش جدی است و محدودیت‌های جدی دارد.
با این وجود این آمار در تعطیلات نوروز به بیش از ۲۰ تن در روز یعنی ۷ برابر شرایط معمول می‌رسد. در جنوب کشور هم به همین ترتیب، سرانه تولید زباله در جزیره کوچک هرمز از ۶۰۰۰ کیلوگرم در روز به بالای ۱۰ هزار کیلو رسیده و گاه شاهدیم تا دو برابر شرایط معمول تولید زباله می‌شود که مشکلات جدی برای جوامع محلی و پایداری مقصد ایجاد می‌کند.
واقعیت این است که از سواحل تا جنگل‌ها و دریاچه‌ها، کوه‌های زباله به نماد ناتوانی مسئولان تبدیل شده‌اند. گردشگران بی‌وقفه به این مناطق سرازیر می‌شوند، اما زیرساخت‌های مدیریت پسماند به قدری ضعیف است که حتی نمی‌توانند از پس زباله‌های خود بربیایند. آلودگی پلاستیک‌ها و مواد غیرقابل تجزیه به عمق دریاچه‌ها و رودخانه‌ها رسیده و اکوسیستم این مناطق را به نابودی کشانده است. این وضعیت نه تنها تهدیدی برای طبیعت است، بلکه زندگی مردم و سلامت عمومی را هم به خطر انداخته و هیچ تدبیر واقعی برای این فاجعه وجود ندارد. در تعطیلات نوروزی نیز این بحران تنها بزرگ تر و پیچیده تر شده است.
از سوی دیگر ورود غیرمسئولانه برخی گردشگران به مناطق بکر، درست در هنگامه زادآوری جانوران، تهدیدی مضاعف برای بقای نسل آنها به شمار می‌رود.نمونه‌هایی مانند پارک ملی گلستان که در روز طبیعت (۱۳ فروردین) میزبان خیل عظیم مردم می‌شود یا پناهگاه حیات وحش میانکاله که در برخی سال‌ها پذیرای ده‌ها هزار مسافر نوروزی بوده است نشان می‌دهند تراکم حضور انسان تا چه حد می‌تواند فضای زیستی جانوران را متأثر کند.
همچنین حضور گسترده گردشگران در مناطق حفاظت شده و پارک های ملی چالش‌هایی ویژه به دنبال دارد. بسیاری از این مناطق ظرفیت اکولوژیک محدودی دارند و ورود جمعیت زیاد می‌توان به تخریب مستقیم زیستگاه‌ها منجر شود.
فشار گردشگران بر مناطق بکر، وظایف محیط‌بانان را نیز مضاعف کرده است. محیط‌بانان در ایام نوروز علاوه بر راهنمایی و نظارت بر گردشگران، باید حواسشان به جلوگیری از شکار و صید غیرمجاز، پیشگیری از آتش‌سوزی و حفاظت از حریم مناطق نیز باشد اما حضور محدود نیروهای حفاظتی در برابر حجم وسیع گردشگران کفاف نمی‌دهد.
پیامدهای منفی گردشگری نوروزی تنها به حضور فیزیکی انسان در زیستگاه‌ها محدود نمی‌شود بلکه عادات رفتاری نادرست می‌تواند آسیب‌های عمیقی بر پیکره طبیعت وارد کند. رها کردن زباله در جنگل، کوهستان، ساحل و بیابان یکی از معضل‌های تکرارشونده تعطیلات است که حیات وحش را به شکل‌های مختلف تهدید می‌کند. حیوانات ممکن است زباله‌های پلاستیکی و مواد تجزیه‌ناپذیر را ببلعند یا در آنها گرفتار شوند و این موضوع سلامتی و بقایشان را به خطر می‌اندازد.
افزون بر آلودگی ناشی از زباله، آلودگی صوتی و اختلال در آرامش طبیعت نیز از تبعات حضور انسان در ایام نوروز است. استفاده از وسایل آتش‌بازی و مواد محترقه در جشن‌های سال نو و روز طبیعت می‌تواند صدای ناهنجاری در زیستگاه‌ها ایجاد کند که حیوانات وحشی را دچار ترس و اضطراب می‌کند. مواد محترقه و سر و صدای بلند آرامش حیات وحش را بر هم می‌زند و موجب آزار جانوران می‌شود.
از دیگر رفتارهای مخربی که در پیک‌نیک‌ها و گردش‌های نوروزی از جمله روز طبیعت مشاهده می‌شود، شکستن شاخه‌ها و تخریب پوشش گیاهی برای افروختن آتش یا برپایی چادر است. هرچند یک شاخه درخت شاید از نگاه برخی ناچیز باشد اما تکرار این کار توسط هزاران مسافر، خسارتی جدی به درختان و بوته‌ها وارد می‌کند.
همچنین افروختن آتش در جنگل‌ها و مراتع خشک تهدید بالقوه آتش‌سوزی را در پی دارد. سازمان هواشناسی معمولاً در ایام بهار نسبت به افزایش دما و وزش بادهای گرم هشدار می‌دهد و سازمان محیط زیست از گردشگران می‌خواهد تا حد امکان از روشن کردن آتش در عرصه‌های طبیعی خودداری کنند. اگر هم آتشی افروخته شد، حتماً پیش از ترک محل از خاموش شدن کامل آن مطمئن شوند تا حادثه ناگواری رخ ندهد.
افزون بر آسیب‌های ناخواسته، متأسفانه عده‌ای سودجو در ایام نوروز با سوءاستفاده از فرصت تعطیلات و شلوغی بازار، اقدام به بهره‌کشی مستقیم از حیات وحش می‌کنند. یکی از نمودهای آن افزایش شکار و صید غیرمجاز در تعطیلات است.
آمارها و گزارش‌ها زنگ هشداری است که اگر چاره‌اندیشی اساسی صورت نگیرد هر نوروز می‌تواند تبدیل به فصلی از خسارات برای محیط زیست شود. افزایش چند برابری زباله در یک استان یا ثبت بیش از ۱۰۰۰ تخلف شکار در دو هفته ارقامی نیست که بتوان به سادگی از کنارش گذشت. این وضعیت نشان می‌دهد ظرفیت تحمل بسیاری از مناطق ایران در تعطیلات نوروز لبریز می‌شود و بدون مدیریت و برنامه ریزی روند تخریب طبیعت شتاب خواهد گرفت.
