رسانه مسئولیت اجتماعی گزارش می دهد؛
تکرار فاجعه مرگ ماهی ها؛این بار در تالاب انزلی

«پایگاه خبری گزارش مسئولیت اجتماعی»-منیژه بازیار:پس از اینکه در روزهای اخیر حدود۲۰۰ هزار ماهی در بندر ماهشهر به دلایل متعدد تلف شدند به تازگی  اخبار و تصاویری از مرگ دسته‌جمعی ماهی‌ها در تالاب انزلی نیز منتشر شده که مسئولان علاوه بر تأیید اخبار، دلایل این موضوع را تشریح کردند.

محل مرگ‌ومیر این ماهیان غرب شهرستان بندرانزلی و روستای آبکنار اعلام شد، پیش از این نیز بارها هشدارهایی از سوی کارشناسان و بومیان منطقه مبنی بر خشک شدن و کاهش شدید عمق تالاب در این منطقه داده شده بود.

سیدحسن جعفری سرپرست اداره محیط‌زیست انزلی نیز با تائید این خبر به مرگ‌ومیر بالای ماهیان کپور، سوف و آمور در تالاب انزلی اشاره و اظهار کرد: کاهش میزان اکسیژن آب و کاهش عمق تالاب به ۴۰ سانتی‌متر دلیل اصلی این مرگ‌ومیر است.

وی علاوه بر کاهش عمق تالاب انزلی، گرمای بیش از حد هوا طی روزهای گذشته را نیز در این مرگ‌ومیر مقصر دانست و از نمونه برداری و بررسی علت مرگ این ماهیان و انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه خبر داد.

کاهش حقابه عامل اصلی خشک شدن تالاب

سرپرست اداره کل شیلات گیلان نیز در سخنانی مشابه علت این مرگ ومیر را کاهش اکسیژن ناشی از گرمی هوا و عمق تالاب انزلی اعلام کرد.

حمیدرضا تقی‌نصیری علاوه بر افزایش دما کاهش میزان حقابه ورودی به تالاب به دلیل استفاده از آب رودخانه‌ها برای مصارف کشاورزی را از دیگر دلایل این مرگ‌ومیر اعلام کرد و افزود: کاهش جریان آب در تالاب انزلی به حیات آن آسیب وارد کرده و باید میزان حقابه ورودی به تالاب انزلی افزایش یابد.

پوشش گیاهی به دلیل کاهش عمق تالاب نیز یکی از دلایل تلف شدن ماهیان است. ماهی‌های بزرگ‌تالابی شب‌ها اکسیژن مورد نیاز خود را جذب می‌کنند کاهش اکسیژن می‌تواند مهم‌ترین دلیل مرگ‌ماهیان بزرگ باشد.

در ادامه حدیث کلانتری سرپرست اداره نظارت و پایش تالاب انزلی در این خصوص اظهار کرد: به محض دریافت گزارش کارشناسان این اداره ، پایش و نمونه برداری از مکان تلف شدن ماهی ها در غرب تالاب بین المللی انزلی را انجام دادند تا با آنالیزهای آزمایشگاهی بر روی نمونه آب تالاب، بررسی های بیشتر صورت گیرد.

وی افزود: بر اساس نتایج بدست آمده از گزارشات قبلی کاهش عمق تالاب باعث رشد بی رویه گیاهان آبزی شده و این امر موجب کاهش اکسیژن محلول آب تالاب شده است. گرمای هوا در روزهای اخیر بر شدت این معضل افزوده و باعث افت شدید اکسیژن محلول در ساعات اولیه صبح و مرگ و میر کم سابقه در ماهیان منطقه شده است.

کلانتری تصریح کرد: طی روزهای آینده چند دوره نمونه برداری از مناطق مختلف تالاب جهت بررسی دقیقتر و ارائه گزارش صورت خواهد گرفت.

تالاب انزلی در چه وضعیتی قرار دارد؟

میزان شوری آب تالاب انزلی در نقاط مختلف متفاوت است. در محل ورود رودها به تالاب، آب تقریباً آب شیرین است اما آب تالاب در محل اتصال تالاب به دریا، دارای آب لب‌شور است. مطالعات، نشان داده‌اند که در سدهٔ ۱۹ و در اوایل سدهٔ ۲۰، شوری آب تالاب بسیار بالاتر بوده‌است.

وسعت تالاب نیز از دههٔ ۱۹۳۰ رو به کاهش گذاشته‌است و وسعت آن به کمتر از یک چهارم وسعت سابق خود، رسیده‌است. از سال ۲۰۰۷، به‌دلیل افزایش سطح آب دریای خزر و ورود مقدار بیشتری از آب دریا به تالاب و همچنین به‌دلیل افزایش آلاینده‌ها و املاح در آب رودهای ورودی به تالاب، شوری آب تالاب افزایش یافته‌است.

تالاب انزلی از نوع تالاب‌های ساحلی بوده و به وسیلهٔ یک کانال کشتیرانی که از طریق دو موج‌شکن واقع در تأسیسات بندرگاه انزلی حمایت و به دریای خزر متصل می‌باشد.

حوضه آبریز تالاب دارای مساحتی حدود ۳۷۴ هزار هکتار است. تالاب انزلی در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالابهای بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. “کنوانسیون رامسر، سال ۱۹۷۵” و همچنین سازمان‌های محیط‌زیستی بین‌المللی، این تالاب را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده‌اند.

تالاب انزلی، دارای ۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی است که پس از آبیاری مزارع و شالیزارها در بالادست، به همراه جریان‌های سطحی حوضهٔ آبریز تالاب به آن وارد می‌شوند. حداکثر عمق آب تالاب در بهار و در نواحی غربی تالاب به ۵/۲ متر می‌رسد که به دلیل نوسان‌های سطح آب دریای خزر، این مقدار متغیر است.

تالاب انزلی، محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است. این تالاب با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه ماهی و صدها گونهٔ گیاهی، اکوسیستم کم‌نظیری دارد. تالاب انزلی از مهم‌ترین منابع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر است.

این تالاب، به واسطه گیاهان، جانوران و مورفولوژی و شکل بستر، ارتباط با دریا و رژیم رودها دارای محیط‌زیستی ویژه است. معروف‌ترین گیاه «لاله تالابی» است که تالاب را به این دلیل «مرداب لاله» می‌خوانند. تنوع زیستی بالای تالاب، آن را برای پرنده‌نگری و مطالعه پرندگان مناسب کرده‌است. حواصیل‌ها، اردک سانان، کشیم بزرگ، کشیم گردن‌سیاه، یلوه کوچک و کاکایی‌ها، از پرندگان این تالاب هستند.

مشکل تالاب انزلی آلودگی آب است

مشکل مهم تالاب انزلی آلودگی روزافزون آب آن است. چرا که تقریباً فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن یا به داخل رودخانه‌هایی که به تالاب می‌ریزند سرازیر می‌شوند.

طبق نظر مؤسسهٔ استاندارد در صورتی‌که مقدار آمونیاک از ۵ درصد بیشتر و زباله‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگترین زایشگاه و پرورش انواع ماهی فلس دار از جمله ماهی سفید به‌شمار می‌رفت باقی‌ماندهٔ منابع آبزی مرداب هم در معرض خطر انهدام قطعی قرار خواهد گرفت.

از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هم‌چنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از «اراضی حاشیه تالاب» به زمین‌های کشاورزی است. در همین حال فاضلاب گوهررود و زرجوب بعد از ریخته‌شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می‌شود که وضعیت آلودگی تالاب را تشدید می‌کند.

در گذشته مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، از کاهش عمق این تالاب به کمتر از ۱ متر خبر داد و دلیل آن را ورود سالانه، ۲۵۰ هزار متر مکعب، رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن محل وارد می‌شود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می‌کند.