«رسانه مسئولیت اجتماعی»- منیژه بازیار:رسانه ها به عنوان مهم ترین ابزار اطلاع رسانی در عصر کنونی شناخته می شوند.به همین دلیل نقش زیادی در فرهنگ سازی و ترویج مفاهیم جدیدی مانند مسئولیت اجتماعی دارند.
رسانه ها تغییرات مهمی را درسیاست، تعلیم و تربیت، بازاریابی، اخبار، فرهنگ توده، زندگی اجتماعی و خانوادگی ایجاد کرده است. امروزه استفاده از انواع رسانه چون رادیــو، تلویزیون، روزنامه ها، خبرگزاری ها و … جزء انکار ناپذیــری ازفعالیــــت های روزانه افراد است و به عنــوان منبــعی از اخبـــار باور کردنی، اطلاعات و تعلیــمات مهـــم، آگاهی های دقیق اجتماعی، و برخی سرگرمی های لذتبخش پذیرفته شده است.
با توجه به کارکردهای متنوع رسانه‌ها، همچون آگاهی بخشی و اطلاع رسانی، ایجاد انسجام و تعلق اجتماعی، نظارت بر عملکرد ساختار قدرت و فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت عمومی و نظارت همگانی در نظام اجتماعی، می‌توانند جایگاه در خور اعتنائی در تکوین، تکامل و نهادینه‌سازی شاخص‌ها و عناصر بنیادین ساختار سیاسی جامعه داشته باشند.
رسانه‌های خبری به عنوان یکی از نهادهای مهم جامعه با تأثیری که بر عقاید و آرا و دیگر ابعاد زندگی بشر دارند، واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی خاصی را برای مردم خلق می‌کنند و تعیین کننده چشم‌انداز ما از جهان هستند. رسانه‌ها وخبرگزاری‌ها در واقع حلقه رابط بین جامعه و سازمانها یا مردم با مردم هستند.
در چنین شرایطی اگر موضوع ترویج مسئولیت اجتماعی به عنوان یک اولویت در دستور کار رسانه ها قرار بگیرد و رسانه ها جنبه های مختلف مفهوم مسئولیت اجتماعی را مورد بررسی قرار بدهند این مفهوم در جامعه تبیین شده و به یک مفهوم فراگیر در جامعه تبدیل خواهد شد.
ویژگی اصلی رسانه‌ها «همه جا» بودن آنهاست
بر خلاف مدرسه و دیگر نهادها و ارکان حیات انسانی، رسانه‌ها امری فراگیرند. ویژگی اصلی رسانه‌ها «همه جا» بودن آنهاست.این موضوعی است که می تواند به ترویج مسئولیت اجتماعی کمک کند و زمینه ای را فراهم کند که مسئولیت اجتماعی به یک مفهوم فراگیر تبدیل شود. رسانه ها می‌توانند یک کلاس بی‌دیوار با میلیاردها شنونده تشکیل دهند. رسانه‌ها وظیفه حراست از محیط را بر عهده دارند؛ آنها باید با ایجاد همبستگی میان اجزای جامعه، در پاسخ به نیازهای محیطی، مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را برعهده گیرند.
رسانه‌های خبری چیزی بیش از یک سازوکار ساده برای انتشار اطلاعات هستند. آنها در حقیقت سازمان‌هایی پیچیده و نهادهای مهم اجتماعی هستند که با مخاطب سازمان‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، حوادث و اتفاق‌های جامعه بطور وسیع و گسترده در تعامل هستند. رسانه‌ها تقریباً همراهان غیر قابل گریز زندگی روزمره هستند که ما را وامی‌دارند تا عادات اجتماعی خود را با توجه به واقعیت حضور آنها تنظیم کنیم. رسانه‌ها، از دیگر سوی، منابعی ارزشمند و متنوع اند که ما را در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی و مشکلات فردی یاری می‌دهند.
ترویج مسئولیت اجتماعی و رسانه ها
مفهوم مسئولیت اجتماعی شکل‌گیری خود را مرهون یک اقدام، کمیسیون آزادی مطبوعات آمریکا می داند. این نظریه، مفهومی فراتر از قانون است و به نقشی مربوط می شود که سازمان ها در بهتر شدن جامعه انجام می دهند. رسانه ها امروز تا حدی به تار و پود جامعه مبدل شده و تعاملات دیگر نهادها را هماهنگ می کنند و بعنوان یک نهاد مسئولیت پذیر و تا حدی مسئولیت ساز در رشد اجتماعی مؤثر می باشند. علاوه بر این رسانه ها با نظارت های غیر مستقیم، مدل پاسخگویی را در سازمان ها، نهادینه نموده و این مدل زمینه مطالبه را فراهم می سازد.
مسئولیت اجتماعی، یک رویکردی متعالی است که تحت تأثیر اجتماعی افراد یا سازمان نسبت به محیط پیرامونی خود می باشد و هدف اصلی آن، ایجاد حرکتی مثبت هرچند کوچک بر جامعه است. زیرا امروز سازمانها علاوه بر خدمات اصلی و جانبی بخشی از زمان و منابع خود را نیز به فعالیتهای عام المنفعه اختصاص دهند.
مسئولیت اجتماعی از جمله مقولاتی است که سالهاست توسط صاحبنظران مسایل ارتباطی و یونسکو در حوزه مطبوعات و رسانه ها با تا کید بر اخبار توسعه مطرح شده است.
بر این اساس رسانه ها حق دارند ازسازمانهای مختلف انتقاد کنند و آنها را به چالش بکشند اما خود نیز در برابر منافع و نیازهای جامعه مسئولن و باید پاسخگو باشند، چرا که با اشتباه آنها افکارعمومی نیز مرتکب خطا می‌شود. رسانه به عنوان تاثیرگذار‌ترین نهاد فرهنگی می تواند در رواج قانون گرایی و مبارزه با قانون گریزی به طور موثر و موفق وارد عمل شود.
وجود رسانه در دنیای امروز نشانه آزادی بیان و اندیشه و سنگری محکم برای دفاع از حقوق مردم و شهروندان است و احساس مسئولیت آن موجب بیداری جامعه و پاسخگویی سازمانها و دولت خواهد شد.
افزون بر شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های اینترنتی، بسیاری از فیلم‌های سینمایی، تله‌فیلم‌ها، پیام‌های بازرگانی و برنامه‌های تلویزیونی رسانه ملی در جهت‌دهی به افکار عمومی در زمینه مسئولیت اجتماعی نقش دارد. امروزه با نشستن در خانه و استفاده از اینترنت و شبکه‌های تلویزیونی و بدون حضور فیزیکی می‌توان الگوهای رفتاری بسیاری را مشاهده و بررسی کرد و از میان آنها الگویی متناسب با سلیقه و ترجیح خود برگزید.
اینها امروزه منشأ شکل‌گیری سبک زندگی برای بسیاری از افراد جامعه شده است. در جامعه ایرانی نیز رسانه‌ها به‌ویژه تلویزیون، خواسته یا ناخواسته در الگوسازی برای تک‌تک افراد جامعه نقش پررنگی دارند. رسانه‌ها هم بستری هستند برای تجلی آرزوها و هم آرزوهای جدیدی می‌آفرینند.
به همین دلیل رسانه ها نقش موثری در ترویج مفاهیم جدید اجتماعی و فرهنگی دارند. رسانه ها می توانند برگ برنده ترویج مسئولیت اجتماعی در بین اقشار مختلف جامعه باشند و آن به یک مفهوم فراگیر و همه جایی تبدیل کنند. این کارکردی است که دیگر ابزارهای ترویج مسئولیت اجتماعی فاقد آن هستند و تنها رسانه ها می توانند آن را انجام بدهند.
