«رسانه مسئولیت اجتماعی»: بیتا خداویسی _ شرکتهای بزرگ در دنیا روش‌های تجاری برای پایدار کردن وضعیت خود اجرا می‌کنند اما بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط هنوز فکر می‌کنند که این شیوه ویژه شرکتهای بزرگ است.
به نظر این شرکتهای کوچک و متوسط، رقبای بزرگ و شرکتهای ثروتمند از ویژگی‌های خاصی برخوردار هستند و نظر رسانه‌ها را به خود جلب می‌کنند به نظر آنها چون این شرکتها دارای منابع مالی مناسبی هستند، توانایی سرمایه‌گذاری در مسئولیت اجتماعی را دارند.
اما مسئولیت اجتماعی ربطی به تعداد کارکنان و اندازه شرکت ندارد و برای همه شرکتها، مسئولیت اجتماعی مهم و اثرگذار است.
گزارشها نشان می‌دهد که بخش عمده شاغلان در شرکتهای کوچک و متوسط کار می‌کنند برای همین هم این شرکتها مسئول اشتغالزایی و رشد تولید ناخالص داخلی کشور هستند.
چنین موقعیتی برای شرکت های کوچک و متوسط، نشان از اهمیت و تاثیرگذاری جدی دارد و به آنها قدرتی می‌دهد که هیچکدام از شرکتهای بزرگ و صاحب نام به تنهایی چنین قدرتی ندارند.
سازمان ملل در یک پروژه طرح سبز شریک است که هدف آن کمک به تولیدکننده‌های کوچک محلی است تا با کاهش هزینه‌ها از طریق طرح‌های سبز و افزایش درآمدزایی، برنامه‌های پایدار و درازمدت را اجرا کنند.
روش کار هم این نیست که از شرکتهای بزرگ و طرح های مسئولیت‌های اجتماعی آنها برای شرکتهای کوچک استفاده کند بلکه می‌کوشد از دید شرکتهای کوچک و متوسط مسائل را بررسی و بر اساس نیازهای آنان برنامه‌ریزی کند.
سبز کردن بازار شرکتهای کوچک و متوسط
پیشتر این تصور وجود داشت که یک تولیدکننده باید بخشی از مسئولیت اجتماعی خود را با صرف مقدار معینی منابع مالی و در یک مدت زمانی مشخص انجام دهد و در پایان هم جایزه آن را بگیرد؛ در حالی که امروز، در نظر گرفتن مطالبات ملی، زیست محیطی و مسائل اجتماعی دامنه‌دار و پیوسته مسئله اصلی است.
روش‌های پایدار به شرکتهای کوچک و متوسط کمک می‌کند ضمن کاهش هزینه‌ها، بهره‌وری را افزایش دهند و به مرور رهبری بازار را دست بگیرند.
گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که شرکتهای دریافت کننده جایزه سبز توانسته‌اند با اجرای موفق برنامه پایدار خود، هم روحیه کارکنان خود را افزاش دهند و هم ۲۰ درصد فروش خود را بیشتر کنند.
مسئولیت اجتماعی در شرکت های کوچک و متوسط شاید راه جدیدی فراتر از سود برای فعالیت‌هایی باشد که قبل از شروع سرمایه‌گذاری، ارزش اجتماعی داشته‌اند. یعنی هدف در این مرحله اختراع دوباره چرخ نیست بلکه نحوه ارائه و استفاده از روش‌های جدید برای رسیدن به همان اهداف است.
همواره سود، مردم و سیاره زمین در ارزیابی‌ها ملاک عمل قرار می‌گیرد اما شفافیت در عملکردها و گفتگو در باره میزان تاثیرگذاری و تغییرات مثبت می‌تواند به همگان در درک و شناخت بیشتر کمک کند.
یعنی برای اداره یک کسب و کار موفق باید در باره ارزش‌های این کسب و کار صبحت کنید. بی دلیل نیست که برخی شرکتها متهم و حتی محکوم به تبلیغات دروغ در باره فضای سبز می‌شوند و این که محصولات آنها برخلاف ادعایشان هیچگونه سازگاری با محیط زیست ندارد.
شفافیت در یک فعالیت اقتصادی باید فراتر از صدور گواهینامه‌های مختلف باشد برای همین شرکتهای کوچک و متوسط باید از یک فراینده مشخص و پایدار استفاده کنند و در بازار محلی و جهانی نیز به همین عنوان شناخته شوند. این یعنی برای مهندس شدن باید در دانشگاه حاضر شد و مرحله به مرحله این روند را طی کرد.
به دست آوردن گواهینامه های لازم و ارائه گزارش های مداوم و پایدار، اعتماد مصرف کننده را جلب می‌کند و این شفافیت می‌تواند بخشی از مسئولیت زیست محیطی باشد.
برای مثال اگر شما در شرکت‌تان فعالیت مشخصی و مداومی در باره کاهش گازهای آلاینده انجام می دهید، اگر گزارش آن به صورت مداوم منتشر کنید و موسسات محلی و بین‌المللی آن را تائید کنند، اعتماد مصرف کننده بیشتر می‌شود ضمن این که فعالیت مرتبط با مسئولیت اجتماعی نیز انجام شده است.
توصیه این است که شرکتهای کوچک و متوسط با همکاری تیم آشنا به مسئولیت‌های اجتماعی، یک برنامه‌ریزی دقیق و منسجم تهیه کنند که چه کاری باید انجام شود و گزارش پیشرفت کارشان را نیز منتشر کنند.
ارائه گزارش علاوه بر معرفی فعالیت‌ها، به شرکتها کمک می‌کند که در مسیر خود ایرادات را برطرف و گام به گام پیشرفت کنند.
پیشنهاداتی برای شرکتهای کوچک و متوسط ایرانی
با آنکه تعدادی از شرکتهای بزرگ ایرانی مسئولیت اجتماعی را در اولویت قرار داده‌اند اما بسیاری از شرکتها هنوز این مسئله مهم را جدی نگرفته‌اند. در این شرایط می‌توان حدس زد که اکثر شرکتهای کوچک و متوسط، مسئولیت اجتماعی را جزو اولویت‌های خود ندانند و برنامه‌ای هم برای اجرای آن نداشته باشند.
تردیدی نیست که شرایط سخت اقتصادی نیز مزید بر علت شده و شرکتها کوچک و متوسط که توانایی و امکانات محدودی دارند، بیشتر بر بقا تمرکز کنند.
آمار دقیقی از میزان فعالیت شرکتها در زمینه مسئولیت اجتماعی در کشور وجود ندارد. پدرام سلطانی رئیس هیات مدیره شرکت پرسال که سالها در اتاق بازرگانی ایران فعالیت داشته می‌گوید: «متاسفانه آمار دقیقی در این زمینه نداریم. آنچه در اتاق بازرگانی از نزدیک دیدم، زیاد نبود اما روند آن افزایشی بود. وقتی یکی پیشقراول می‌شود بقیه هم دنبال او حرکت می‌کنند.
سلطانی می‌گوید: «متاسفانه از بد اقبالی ماست که دوره اقتصادی پرچالشی را پشت سر می‌گذاریم. این سالها که می‌توانست دوران رشد برنامه‌پذیری و عمل شرکتها در حوزه مسئولیت اجتماعی باشد، به دلیل مواجه شدن با تحریم‌ها و رشد اقتصادی منفی و زیانده شدن بسیاری از بنگاه‌ها عملا از دست رفت».
روش دیگر برای شرکتهای کوچک و متوسط این است که مدیران و کارکنان خود را به کار داوطلبانه تشویق و ترغیب کنند. بخشی از مسئله مدیران و کارکنان شرکتها این است که نمی‌‌دانند چطور باید کار داوطلبانه انجام بدهند.
اگر این گروه بدانند به عنوان مثال یک روز جمعه می‌توانند در جمع‌آوری زباله از کوهستان مشارکت کنند، یا اگر بدانند در روز تعطیل به می‌توانند به کودکان کار آموزش بدهند یا در طرح توانمندی زنان سرپرست خانوار مشارکت کنند، طبیعی است بسیاری از کارکنان آماده‌اند در این قبیل برنامه‌های داوطلبانه شرکت کنند. کافی است مدیران شرکتها کمی درایت و هوشمندی به خرج دهند.
