چالش های مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد/نیاز به تغییر نگاه از سازمان به جامعه

«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری:شرکت ها و بنگاه هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی مدل مفهومی برای خود تعریف می کنند و براساس این مدل عمل می کنند همواره  با موفقیت های بیشتری همراه هستند. این وضعیت درباره همه شرکت ها وجود ندارد و اغلب شرکت ها بدون مدل مفهومی به دنبال فعالیت های مسئولیت […]

«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری:شرکت ها و بنگاه هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی مدل مفهومی برای خود تعریف می کنند و براساس این مدل عمل می کنند همواره  با موفقیت های بیشتری همراه هستند. این وضعیت درباره همه شرکت ها وجود ندارد و اغلب شرکت ها بدون مدل مفهومی به دنبال فعالیت های مسئولیت های اجتماعی هستند.

بانک پاسارگاد یکی از بنگاه های اقتصادی است که برای فعالیت های مبتنی بر مسئولیت اجتماعی خود مدل مفهومی تعریف کرده و اقدامات خود در زمینه مسئولیت اجتماعی را در راستای این مدل انجام می دهد.

با این وجود مدلی که بانک پاسارگاد برای خود تعریف  کرده با نقدهایی مواجه است.

در ادامه به جزئیات این مدل و نقدهایی که به آن وارد است می پردازدیم.

مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد

مدلی که بانک پاسارگاد برای فعالیت های خود در زمینه مسئولیت اجتماعی تعریف کرده دارای سه بُعد است.

بُعد اول شامل این می شود که چه محدوده‌ای از مسائل اقتصادی، قانونی، اخلاقی و انسانی توسط مسئولیت‌های اجتماعی بانک پوشش داده می‌شود؟

برای پاسخ به این سوال چهار سطح یا حوزه اصلی برای مسئولیت های اجتماعی بانک پاسارگاد تعریف شده که شامل مسئولیت های انسانی،مسئولیت های اخلاقی،مسئولیت های قانونی و مسئولیت های اقتصادی است.

بُعد دوم شامل این موارد می شود که بانک در مقابل کدام موضوعات و حوزه‌های اجتماعی مسئولیت دارد؟

بانک پاسارگارد این بعد را این گونه پاسخ داده است:

مشتریان:

بانک پاسارگاد شعار سازمانی خود را «مشتری ذات بانک است» انتخاب نموده و در راستای تحقق این شعار، ارتباط با مشتریان را یکی از اساسی‌ترین اصول می‌داند. این ارتباط به منظور شناخت نیازها و خواسته‌های حال و آینده مشتریان و تأمین آن‌ها برقرار می‌شود.

ذینفعان:

ذینفعان از جایگاه ویژه‌ای در بانک برخوردار می‌باشند به‌گونه‌ای که این مهم در بیانیه مأموریت بانک «در نظر گرفتن نیازهای حال و آتی ذی‌نفعان ضمن تاکید بر بانکداری سبز و مسئولیت‌های اجتماعی جهت خلق ارزش کلیه ذیفعان» تاکید شده است.

محیط ‌زیست:

توجه به محیط زیست نیز از دیگر موضوعات اساسی است که همواره مورد توجه جدی قرار دارد. این امر در بیانیه ماموریت بانک به شکلی کاربردی و در قالب بانکداری سبز و بانکداری الکترونیکی مورد تاکید قرار گرفته است.

شفافیت و امنیت:

ماهیت و ذات فعالیت‌های بانکی ایجاب می‌کند دو بعد شفافیت و امنیت فعالیت‌ها همواره و به‌طور ویژه مورد توجه قرار داشته باشد. سابقه فعالیت چندین‌ساله بانک پاسارگاد و شرکت‌های گروه نشان دهنده پایبندی جدی و دقیق به ضوابط و مقررات قانونی، اصول رفتار اخلاقی و فرهنگ پاسارگادی است و این امر به عنوان یک الگو در سطح سازمان‌های دیگر مطرح است.

همکاران:

همکاران به عنوان یکی از ذیفعان کلیدی بانک مورد توجه جدی قرار دارند و سرمایه اصلی بانک به شمار می‌روند. از این رو استراتژی اصلی بانک برای تحقق اهداف عملیاتی، ارتقا و بهبود نظام جامع سرمایه‌های انسانی بانک تعیین شده و به تبع آن برنامه‌های متعددی در حوزه‌های مختلف از جمله توانمندسازی، توسعه و غنای شغلی، تأمین آتیه، سلامت و رفاه ایشان پیش‌بینی و به اجرا درآمده است.

عدالت سازمانی و عدم تمایز:

از مهم‌ترین عوامل موثر بر رعایت عدالت سازمانی، وجود ارزش‌های یکسان، قوانین و مقررات شفاف و تکیه بر ضوابط مصوب و تایید شده در تمامی رده‌های سازمانی است. بانک پاسارگاد با تدوین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مناسب تلاش نموده‌ است تا علاوه بر اطمینان از شایسته‌گزینی و جذب همکاران جدید صرفا بر مبنای ویژگی‌ها و توانمندی‌های فردی، فرصت‌های سازمانی برابری برای تمامی همکاران فراهم نماید تا براساس میزان علاقه و پشتکار، توان یادگیری و همین‌طور قدرت به‌کار بستن آموخته‌ها و در نهایت گذراندن آزمون‌های کتبی و شفاهی، از توجه، ارتقا و دریافتی عادلانه بهره‌مند گردند.

دربُعد سوم بانک پاسارگاد به این سوال پاسخ می دهد که رویکرد و فلسفه عملکرد سازمان واکنشی است یا پیشگیرانه؟در پاسخ به این سوال نیز عنوان می کند.

بانک پاسارگاد براساس استراتژی و رویکردهایش، محدوده پاسخگویی اجتماعی خود را از «هیچ کاری نکردن» تا «رویه پیشگیرانه» انتخاب می‌نماید. این انتخاب بر اساس نوع عملکرد مدیریت تعیین می‌شود و مستقل از میزان پذیرش قوانین و مقررات الزام شده به بانک می‌باشد.

نقدها به بُعد اول مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد

بانک پاسارگاد عنوان می کند برای انجام فعالیت های مسئولیت اجتماعی چهار حوزه انسانی،اخلاقی،قانونی و اقتصادی در نظر گرفته است.

نکته مهم در این زمینه این است که اگر چه این مفاهیم قابل احترام هستند اما به صورت کلی مطرح شده و از نظر محتوایی بسیار به هم نزدیک هستند؛ به خصوص مفهوم انسانی،اخلاقی و قانونی از نظر محتوایی شباهت های زیادی به هم دارد.به همین دلیل مرزبندی فعالیت هایی که در زمینه مسئولیت اجتماعی در این حوزه ها صورت می گیرد دشوار است.

انتقاد جدی که به این تقسیم بندی صورت می گیرد فقدان شاخصه ای به نام توسعه پایدار است که به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار است و شکل کاربردی دارد.

امروزه اغلب بنگاه های اقتصادی جهان به توسعه پایدار در مسئولیت اجتماعی به عنوان یک اقدام راهبردی نگاه می کنند در حالی که بانک پاسارگاد در مدل مفهومی خود شاخصه توسعه پایدار را فراموش کرده است.

نقدها به بُعد دوم مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد

به بعد دومی که بانک پاسارگاد در مدل مفهومی خود تعریف کرده چند نقد جدی وارد است.

نخست اینکه  بانک پاسارگاد در سرفصل های تعیین شده برای این بعد جامعه را فراموش کرده است. این در حالی است که اولویت نخست بنگاه های اقتصادی در زمینه مسئولیت اجتماعی خدمات رسانی به جامعه است. بانک پاسارگاد از بین شش سرفصلی که برای این بعد در نظر گرفته سه بعد را داخلی،دو بعد را بیرونی و بعد محیط زیست را به عنوان یک شاخصه همگانی برای فعالیت های مسئولیت اجتماعی خود در نظر گرفته است.

اگر تعداد سرفصل های تعیین شده برای این مدل بیش از این بود شاید اختصاص سه سرفصل به داخل سازمان قابل قبول بود اما در شرایط کنونی قابل قبول نیست.

این رویکرد نشان می دهد که مدیران این بانک هنوز گستره ذهنی خود را از فضای سازمانی به فضای اجتماعی تغییر نداده اند و بیش از آنکه به نفع همگانی فکر کنند به وضع درونی سازمان خود فکر می کنند.

نکته دیگر اینکه عدالت سازمانی و عدم تمایز و شفافیت و امنیت جز وظایف سازمانی بانک پاسارگاد است و نمی تواند به عنوان یک مولفه در زمینه مسئولیت اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد.مسئولیت اجتماعی یک رسالت است که با وظایف سازمانی متفاوت است و به همین دلیل باید برای آنها جایگاهی متمایز در نظر گرفت.

نقدها به بُعد سوم مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد

بعد سوم مدل مفهومی بانک پاسارگاد به این سوال پاسخ می دهد که رویکرد و فلسفه عملکرد سازمان واکنشی است یا پیشگیرانه؟ این بانک در پاسخ عنوان می کند:« بانک پاسارگاد براساس استراتژی و رویکردهایش، محدوده پاسخگویی اجتماعی خود را از «هیچ کاری نکردن» تا «رویه پیشگیرانه» انتخاب می‌نماید. این انتخاب بر اساس نوع عملکرد مدیریت تعیین می‌شود و مستقل از میزان پذیرش قوانین و مقررات الزام شده به بانک می‌باشد.

بدون تردید مهم ترین نقدی که  به مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی بانک پاسارگاد وارد است به همین موضوع باز می گردد. انتخاب محدوده این بانک از هیچ کاری نکردن تا رویه پیشگیرانه نشان دهنده رویکرد سلبی این بانک نسبت به مسئولیت اجتماعی است. این در حالی است که نگاه به مسئولیت اجتماعی نیازمند رویکرد ایجابی است.

«هیچ کاری نکردن» نمی تواند در فضای مسئولیت اجتماعی قرار بگیرد و بلکه فضای مسئولیت اجتماعی نیازمند اقدام و عمل است.

از سوی دیگر بانک پاسارگاد عنوان می کند انتخاب این روش براساس نوع عملکرد مدیریت و مستقل از میزان پذیرش قوانین و مقررات الزام شده به بانک تعیین می شود.

این موضوع به صورت تلویحی دست مدیر بانک را در انجام دادن یا ندادن مسئولیت اجتماعی باز می گذارد و بیانگر این است که این بانک براساس شرایط تصمیم گیری می کند.بدون تردید نوعی فرصت طلبی در این بعد مستتر است که به بانک اجازه می دهد براساس منافع خود وارد حوزه مسئولیت اجتماعی شود و نه نیاز جامعه.رویکردی که با روح مسئولیت اجتماعی همخوانی و سازگاری ندارد.