«ماست پاشی» مسئولیت اجتماعی نیست

 «رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: در روزهای اخیر ویدئویی از ماست پاشی فردی روی سر دو زن به بهانه بی حجابی بازتاب گسترده ای در جامعه پیدا کرده است. براساس گزارش‌ها این برخورد خشن در شاندیز مشهد رخ داده است. در این ویدئو مشاهده شده دو زن که گفته شده مادر و دختر هستند و […]

 «رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: در روزهای اخیر ویدئویی از ماست پاشی فردی روی سر دو زن به بهانه بی حجابی بازتاب گسترده ای در جامعه پیدا کرده است.

براساس گزارش‌ها این برخورد خشن در شاندیز مشهد رخ داده است. در این ویدئو مشاهده شده دو زن که گفته شده مادر و دختر هستند و داخل سوپرمارکت حضور داشتند مورد حمله مردی جوان قرار گرفته‌اند. این مرد جوان آمر به معروف بعد از مشاجره لفظی با این دو شهروند، سطل ماست را بر سر این دو نفر می‌زند. افراد حاضر در صحنه نیز به کمک این مادر و دختر آمده و مرد جوان را از سوپرمارکت بیرون می‌کنند.

اتفاقی که اگر چه چهره جامعه را زشت و کریه نشان می دهد به معنای این است که افراد و گروه های خودسر از پیامدهای اجتماعی چنین رفتاری درس نگرفته اند و همچنان به رفتار اشتباه خود در مواجه با مسائل فرهنگی و اجتماعی ادامه می دهند.

واقعیت این است که گروه های خودسر مدت هاست با رفتار و گفتار اشتباه خود برای جامعه ایران هزینه ایجاد کرده اند و با چنین رفتاری مسائل فرهنگی از غنای خود تهی کرده و به سطح اقدامات سطحی تقلیل داده اند.

 امربه معروف و نهی از منکر به معنای مسئولیت اجتماعی

اگر از منظر دینی به موضوع امر به معروف و نهی از منکر توجه کنیم باید آن را در راستای مسئولیت اجتماعی تعریف کرد. مسئولیت اجتماعی نیز دارای مختصات و ویژگی های خاص خود است که در مرحله نخست آن حفظ اخلاق و احترام به هم نوع قرار دارد.

در نتیجه اقداماتی که به نام امر به معروف به خصوص در زمینه حجاب با رویکرد خشونت آمیز صورت می گیرد نه تنها در راستای مسئولیت اجتماعی نیست و بلکه نتیجه عکس به همراه دارد و ماهیت دین را در بین افراد جامعه زیر سوال می برد. هر چند نباید اقدامات نسنجیده گروهی خودسر را به نام دین قلمداد کرد.

نکته دیگر اینکه براساس قانون «اگر ناهی از منکر از مرحله زبانی فراتر رفت و متعرض حیثیت، جان، مال، حریم خصوصی و حقوق اشخاص شد، این اقدام دیگر نهی از منکر نیست بلکه تجاوزی غیرقانونی و جرم است و سایرین با رعایت ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی، حق دفاع مشروع در قبال رفتار وی را خواهند داشت».

بدون تردید در همین نقطه است که ناهی از منکر از دایره مسئولیت اجتماعی خارج شده و دست به رفتاری غیراخلاقی زده که برای جامعه پیامدهای منفی به همراه خواهد داشت.

پیامدهای خودسری های اجتماعی

جامعه ای موفق خواهد بود که از اشتباهات گذشته خود درس بگیرد و دیگر اجازه تکرار آن را ندهد.خودسری هایی که در سال های اخیر مانند حمله به سفارت عربستان در تهران و مرگ مهسا امینی صورت گرفت پیامدهای سنگینی برای جامعه داشته است.

در ماجرای حمله خودسرها به سفارت عربستان رابطه ایران و عربستان به مدت هفت سال قطع شد که تبعات منفی زیادی در عرصه منطقه و بین المللی برای ایران به همراه داشت.

این در حالی است که به تازگی ایران و عربستان برای از سرگیری روابط خود توافق کرده اند که دولت آن را یک دستآورد برای خود می داند.هر چند این توافق به سود منافع ملی است اما پیامدهای سنگینی که اقدامات خودسری ها برای کشور داشته غیر قابل کتمان است.

در ماجرای مرگ مهسا امینی نیز وضعیت به همین صورت بود واتفاقی که می توانست در حد یک تذکر باقی بماند به یک اعتراض خیابانی در شهرهای کشور تبدیل شد که در این اعتراضات برخی از جوانان جان خود را از دست دادند. این وضعیت نشان می دهد که گروه های خودسر هنوز از اقدامات نسنجیده خود درس نگرفته اند و در همچنان بر همان پاشنه می چرخد.

چشم انداز تیره خودسری ها در آینده

بعد از اعتراضات سال گذشته، وضعیت حجاب در ایران متفاوت با گذشته شده و زنان و دخترانی که حجاب رسمی نداشته‌اند در سطح شهر به شکل کاملا محسوسی افزایش یافته است. این امر موجب اعتراض‌های شدید برخی جریان‌های اصولگرا شده است.

برخی ائمه جمعه نیز به طور رسمی از تریبون‌های نماز جمعه خواستار ورود «افراد مومن» برای برخورد با زنان و دختران بی‌حجاب شده‌اند. برخی رسانه‌های وابسته به نهادهای خاص نیز با راه‌اندازی کمپین‌هایی خواستار واکنش جدی‌تر مسئولان در این خصوص شده‌اند. تعدادی از نمایندگان مجلس نیز از طرح‌های مختلفی در این خصوص رونمایی کرده‌اند؛ از کنترل شهروندان با دوربین‌های پیشرفته تا جریمه‌های سه میلیاردی و…

وزارت کشور نیز اخیرا در بیانیه‌ای تاکید کرد هیچ‌گونه عقب‌نشینی یا تساهل در اصول و احکام دینی و ارزش‌های سنتی صورت نگرفته و نخواهد گرفت و حجاب به عنوان یک ضرورت شرعی غیرقابل تردید همواره از اصول عملی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

در ایام نوروز نیز برخورد‌ها با زنانی که حجاب رسمی را رعایت نمی‌کنند، تشدید شده و در برخی موارد به خشونت کشیده شده است. همچنین بسیاری از اماکن گردشگری، تاریخی و صنفی بخاطر نداشتن حجاب رسمی، پلمب شده‌اند. مسئولان نیز شهروندانی را که حجاب رسمی را رعایت نکرده اند به مکان های تفریحی و گرشگری راه نمی‌دهند.

این وضعیت نشان می دهد که موضوع حجاب در جامعه ایران همچنان به عنوان یک مسأله محل مناقشه شناخته می شود و این احتمال وجود دارد که در آینده نیز این مناقشه شکل جدی تری به خود بگیرد و پیامدهای منفی بیشتری برای جامعه به همراه داشته باشد.

به همین دلیل نیز ضروری است نهادهای تصمیم گیر در این زمینه از بروز  اقدامات نسنجیده در جامعه جلوگیری کنند و به جای اینکه با مسائل فرهنگی و اجتماعی برخورد خشن صورت بگیرد از راهکارهای فرهنگی و اجتماعی استفاده شود.