«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: مسجدسلیمان نخستین شهر نفتی ایران در میان کوه های زاگرس واقع شده و به شهر اولین ها مشهور است زیرا بسیاری از امکانات زندگی شهری مانند اولین چاه نفت در کشور و خاورمیانه، اولین چاه گاز در کشور و خاور میانه، اولین تصفیه خانه آب در کشور، اولین لوله کشی آب در کشور، اولین کارخانه برق در کشور، استادیوم فوتبال، باشگاه بولینگ، باشگاه گلف، زمین تنیس، سینما و … برای اولین بار در ایران در این شهر ساخته شده است.
یکی از مهم ترین رسالت های صنعت نفت در شهرهای نفت خیز کشور تلاش برای توسعه و پیشرفت این شهرهاست. اغلب شهرهای نفت خیز کشور نیز از نظر طبیعی و انسانی از ظرفیت های لازم برای توسعه و پیشرفت برخوردار هستند.
با این وجود برخی شهرها مانند مسجد سلیمان که از نظر تاریخی اولین شهری است که در آن چاه نفت حفر شده است نه تنها پیشرفت و توسعه نکرده و بلکه در شرایط کنونی زندگی مردم این شهر با چالش های جدی مواجه است.
آنچه از وضعیت مسجد سلیمان مشخص است این است که صنعت نفت کشور رسالت خود را نسبت به توسعه و پیشرفت این شهر به خوبی انجام نداده وتنها از منابع خدادادی آن استفاده کرده است. یکی از مهم ترین ارکان مسئولیت اجتماعی که وزارت نفت مدعی آن است توجه به توسعه جوامع محلی است که در مفهوم مسئولیت اجتماعی نیز مستتر است. با این وجود در مسجد سلیمان این اتفاق رخ نداده و به اندازه کافی به جامعه محلی توجه نشده است.
محرومیت وچالش های زندگی مردم مسجد سلیمان
با پایان عصر طلایی نفت، پایتخت نفتی خاورمیانه، روزگار چندان خوشی را نمی‌گذراند. گزارش چند سال قبل سازمان بازرسی کل کشور از مسجدسلیمان، کوچک‌ترین شباهتی به توصیفات تاریخی از «شهر اولین‌ها» ندارد: «نشتی نفت و گاز در مناطق مسکونی شهر، کمبود شدید آب آشامیدنی شهری، کمبود اعتبارات برای سامان‌دهی شبکه برق، کمبود شدید کادر پزشکی متخصص، کمبود مراکز پاراکلینیکی و تجهیزات بیمارستانی و آزمایشگاهی و جاری بودن فاضلاب در سطح زمین و رودخانه‌های شهر از جمله مشکلات موجود در این منطقه نفت‌خیز است.
همچنین نگهداری موقت و جمع‌آوری نکردن و دفع مواد جامد (زباله) از سوی شهرداری، تراکم جمع کثیری از زندانیان در فضای بسیار محدود و نامناسب زندان شهر، کمبود ناوگان حمل و نقل درون‌شهری، کمبود فضاهای فرهنگی و فقدان زیرساخت‌های لازم برای استقرار واحدهای صنعتی و معدنی (با توجه به وابستگی دیرینه این شهرستان به شرکت نفت) از دیگر مشکلات این شهر به شمار می‌رود.»
در حالی که یکی از بزرگترین سدهای ایران در مسجدسلیمان قرار دارد اما مردم این شهر تنها روزی دو ساعت آب دارند. این وضعیت درباره برق نیز وجود دارد و در حالی که اولین کارخانه برق در این شهر احداث شده در شرایط کنونی مردم این شهر در اغلب ساعات شبانه روز برق ندارند. در واقع مسجد سلیمان را علی رغم ثروت های خدادادی که در اختیار دارد باید یکی از محروم ترین شهرهای ایران به شمار آورد.
بیکاری جوانان مسجدسلیمان درد دیگر این مردم است جوانانی که رغبت مهاجرت از شهر خود را ندارند و با بیکاری دست و پنجه نرم می کنند. اگر نگاهی به مرکز شهر مسجدسلیمان بیندازیم این جوانان را می بینیم که برای گذران وقت جمع شدن دور هم را بر نشست در خانه و فکر کردن به شرایط خود ترجیح می دهند. آنهاحتی از پارک و سینما هم محروم هستند.
جاری شدن نفت در کوه های مسجل سلیمان از شایعه تا واقعیت
موضوع روان‌بودن چشمه‌های نفتی در بخش‌هایی از مسجدسلیمان موضوعی نیست که محدود به سال‌های اخیر باشد بلکه از بیش از 10 سال قبل بعضی از رسانه‌ها نیز به این موضوع پرداخته و درباره خطرات آن هشدار داده‌اند اما تاکنون هیچ گوش شنوایی برای کنترل این حجم از نفت که در سال‌های گذشته حتی خروجی یکی از این چشمه‌ها را 5 بشکه در روز اعلام کرده‌اند نیست.
اهالی محل می‌گویند این چشمه‌ها سال‌های سال است که همینطور رها شده و وارد نهر آب می‌شوند؛ می‌گویند چند سال پیش عده‌ای آمدند و آزمایش هم کردند؛ حتی قول دادند که جلوی هدر رفت نفت خام را بگیرند ولی هیچ اتفاقی نیفتاد.
حتی تا چند سال پیش نیز در خانه برخی از اهالی مسجد سلیمان، گاز طبیعی از سوراخ‌های زمین بیرون می‌زد و وضعیت خطرناکی را به وجود آورده بود؛ گازی که باعث شد شرکت نفت، زندگی در آن مناطق را ممنوع اعلام کند. مناطقی که هنوز بوی تند گاز از آن‌جا استشمام می‌شود.
مشکل نشت گاز از زمین یک مسئله است و مشکل لوله های پوسیده گاز که به خارج از مسجدسلیمان گاز را انتقال می دهند مسئله ای دیگر. گفته می شود نشت گاز از زمین های مسجدسلیمان به خاطر مخازن نفتی نزدیک به سطح زمین است که بسیار خطرناک است.
به خصوص گاز هیدروژون سولفور که یکی از خطرناک ترین گازهاست. زمین های مسجدسلیمان جز نادرترین زمین های دنیاست که این گاز را دارند که از این هم برای کود های شیمیایی استفاده می کنند. با این وجود نشت مخازن نفتی در شرایط کنونی برای این شهر مشکل ساز شده است.
عدم مسئولیت پذیری وزارت نفت نسبت به مسجد سلیمان
بیش از یک قرن از اکتشاف نفت در مسجدسلیمان می گذرد اما در این سال ها رهآورد مردم این منطقه از این طلای سیاه ، بیکاری ، افزایش مشکلات زیست محیطی و مشکلات متعدد درمانی بوده است.
در مقایسه با بسیاری از مناطق کشور ، سهم مسجدسلیمان از مسئولیت های اجتماعی وزارت نفت حداقلی بوده است و این شرایط منجر به عقب ماندگی عمرانی این شهرستان شده است.
آمارهای رسمی میزان بیکاری این شهرستان را ۴۳ درصد اعلام می کند که به یقین عدد واقعی بیش ازاین رقم اعلامی است و از مجموعه وزارت نفت انتظار می رفت با تعریف پروژه های مختلف از طریق توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان ، احیا چاه های غیر فعال و استفاده از روش های ازدیاد برداشت برای کاهش نرخ بیکاری در مسجدسلیمان تلاش کند که متاسفانه تاکنون این اتفاق رخ نداده است.
از سوی دیگر مسجدسلیمان ازیک عقب ماندگی تاریخی در حوزه عمران شهری رنج می برد که شهرداری توان رفع این عقب ماندگی را به تنهایی ندارد و لازم است وزارت نفت در قالب مسئولیت های اجتماعی با تعریف پروژه های عمرانی در کنار شهرداری برای رفع این معضل تلاش کند.