رسانه مسئولیت اجتماعی: علی ربیعی، رئیس گروه مسئولیت اجتماعی انجمن جامعهشناسی ایران در یادداشتی بر لزوم گسترش مسئولیت اجتماعی از سطح فردی، گروه های اجتماعی تا سطح نهادی و دولتی تاکید کرد.
به گزارش رسانه مسئولیت اجتماعی، در یادداشت علی ربیعی آمده است:
مطالعات صورت گرفته پیرامون سرمایه اجتماعی و کاهش آن، میتواند به نوعی با میزان مسئولیت پذیری و مسئولیت اجتماعی رابطه داشته باشد. جوامعی شبیه ایران که در دوره تاریخی خاصی قرار میگیرند بیش از هر دوره دیگری نیازمند گسترش مسئولیت اجتماعی از سطح فردی، گروههای اجتماعی تا سطح نهادی و نیز دولتها هستند. مفهوم مسئولیت اجتماعی، میتواند در طیف گستردهای مطرح شود. متاسفانه، ادبیات رایج از حدود دو دهه پیش بیشتر بر مسئولیت اجتماعی شرکتی متمرکز شده است.
از دیدگاه کنشگری اجتماعی، مسئولیت اجتماعی در راستای زیستی مسئولانه در جامعه مطرح است و با دو مفهوم مسئولیتپذیری و بیمسئولیتی گویاتر معنا مییابد. به اعتقاد من، از سطح فرد تا نهاد دولت، تصمیمگیری بر اساس دیدن آثار و کنش هر فرد و نهاد به سایر افراد و جامعه و سپس اقدام و یا عدم اقدام، نوعی نگاه مسئولانه به جامعه است. این امر هم از اقدامات زیانباری که تصمیمات و سیاستها در سطح کلان و رفتارهای فردی به بار میآورد پیشگیری کرده و آنچه که به زیست بهتر جامعه کمک میکند را تقویت مینماید. در این صورت میتوانیم بگوییم مسئولیت اجتماعی در این فرد، نهاد یا دستگاه نهادینه شده است.
به عنوان مثال، در سطح نهادی، حتی گماردن افراد ناتوان بر امور و یا قبول مسئولیت بدون داشتن هیچ توانایی علمی و عملی، تصمیمگیری های بدون پژوهش و بیاعتنا به سرنوشت امروز و فردای جامعه و مواردی از این قبیل، نوعی رفتار غیر مسئولانه تلقی میشود.
یکی از مشخصترین مسئولیتپذیریها، توجه به آثار اجتماعی و زیست محیطی تلاشهای اقتصادی است. با توجه به بیاعتنایی به آثار زیانبار به محیط زیست و نابرابریهای طبقاتی و منطقهای در سطح کلان، در سطح میانی شرکتها نیز مسئولانه عمل نمیکنند و از قضا، منابع مالی مسئولیت اجتماعی ابزاری برای فساد اداری و یا باج دادن به ذینفعان به ناحق شده است.
اساسا در موارد زیادی به خصوص در بخشهای دولتی و خصولتی، مسئولیت اجتماعی شرکتی نیز به انحراف رفته است. یک نکته قابل توجه دیگر، نسبت بین مسئولیت اجتماعی به میزان و پویایی در حوزه عمومی است. من در همینجا نگرانی خودم را نسبت به کوچک شدن حوزه عمومی ابراز میکنم.
من فکر میکنم جامعه مسئولیتپذیر به حوزه عمومی بزرگ و نهادهای عمومی بزرگ نیاز دارد و با میانجیهای بزرگ شکل میگیرد. حوزه اجتماعی نباید به سرنوشت حوزه اقتصاد دچار شود. اگرچه اقتصاد در دولت کوچک شده اما ثروتها به بخش غیر خصوصی و این بار اقتصاد دولتی کمتر شفاف مثل بنگاههای نهادی و خصولتی انتقال یافته است. شواهدی از شبیهسازی این امر در حوزه اجتماعی میبینم.
این روزها شاهدیم فشارها و محدودیت سازی های روی حوزه علم در علوم انسانی و انجمنهای علمی وجود دارد و شواهدی مبنی بر سمنسازیها به چشم میخورد. سمنسازی در حوزه عمومی مهندسی پذیر نیست و با پولپاشی هم ایجاد نمیشود. ایجاد سمن در یک فرآیند اجتماعی و تعاملات طبیعی ذینفعان شکل میگیرد.
بررسی دو طرح مجلس و آییننامه دولت در خصوص مسئولیت اجتماعی شرکتی، نشان میدهد برداشتی عمیق و حمایتگر از مسئولیت اجتماعی در آنها دیده نمیشود. هردو، فارغ از عدم نگاه جامعنگر، مسئولیت اجتماعی را در راستای ایفای وظایف دولت مثل سلامت، آموزش، فرهنگ و ورزش تعریف کردهاند. حتی میخواهند ترتیبی اتخاذ کنند که اقدامات بخش خصوصی را نیز در یک چرخش، ابتدا به خزانه واریز و سپس در امتداد پروژههای دولتی به کار گیرند.
گروه مسئولیت اجتماعی انجمن جامعهشناسی ایران، به منظور ترویج مسئولیت اجتماعی، نظریهپردازی و ایجاد زمینه گفتگوی اجتماعی پیرامون جامعهای مسئولانهتر و نیز آسیبشناسی فعالیتها در این حوزه، اقداماتی پژوهشی، برگزاری نشست و سخنرانی با دعوت از همه ذینفعان انجام خواهد داد.