«رسانه مسئولیت اجتماعی»- احسان انصاری: در روزهای اخیر جنگل های زاگرس واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد به صورت مهار ناپذیری در حال آتش گرفتن است و روز به روز سطح وسیع تری را در بر می گیرد.این در حالی است که ابتدای خرداد امسال رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از تشکیل ستاد مدیریت بحران برای پیشگیری و کنترل حریق در ستاد و استانها با مدیریت فرماندهان یگان حفاظت منابع طبیعی خبر داده بود اما اقدام موثری در راستای متوقف کردن آتش سوزی صورت نگرفته است.
جنگلهای زاگرس یک منطقه استراتژیک برای کشور است و معیشت حدود ۱.۵ میلیون نفر از مردم ساکن در این مناطق وابسته به جنگلهای زاگرس است. جنگلهای زاگرس یکی از مهمترین رویشگاههای جنگلی کشور هستند و بیش از ۸۰ درصد عشایر کشور و بیش از ۵۰ درصد دام کشور در این منطقه حضور دارند و ۴۰ درصد آب کشور از آن منطقه تامین میشود.
واقعیت این است که در کشوری که تنها ۷ درصد از مساحت کل آن را پوشش جنگلی تشکیل داده است و ۹۳ درصد مابقی آن خشک و نیمه خشک و پوشش گیاهی آن بسیار کم است، هر یک درخت باید برای ما اهمیت زیادی داشته باشد. هر یک درختی که در زاگرس از دست میدهیم، کشور را به سمت بیابانی شدن سوق میدهد. شدت و حدت و وسعت آتشسوزیها طی سالهای اخیر در جنگلها و مراتع زاگرس نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده و ترمیم آتشسوزیهایی با این شدت در جنگلهایی مانند زاگرس که خود به دلایل مختلف مانند کشاورزی، دامداری بیش از حد ظرفیت، عوامل انسانی دیگر و بیماریها و آفاتی که در سطوح بسیار وسیع طغیان میکند، توانایی زادآوری خود را از دست داده است، بسیار دشوار است.
براساس اعلام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری بیش از ۹۰ درصد آتشسوزیها در جنگلها و مراتع کشور ناشی از عوامل انسانی است. کارشناسان معتقدند که این عوامل چه سهوی و چه عمدی باید ریشهیابی شوند تا با اتخاذ برنامهای جامع بتوان از وقوع این آتشسوزیها پیشگیری کرد.
همچنین مهار آتش در ساعات اولیه آغاز آتشسوزی بسیار مهم است و اگر در همان لحظات اولیه آتش کنترل شود و وسعت پیدا نکند میتوان حریق را مهار کرد اما متاسفانه در آتشسوزی جنگلها طی سالهای اخیر شاهد تاخیر در اطفای بهموقع حریق به دلایل متعددی بودهایم که از جمله آنها میتوان به کمبود امکانات و تجهیزات اطفای حریق، نیروهای اطفای حریق و تاخیر در اعزام بالگرد به مناطق صعبالعبور اشاره کرد.
از سوی دیگر کهگیلویه و بویراحمد ۸۷۴ هزار هکتار جنگل دارد که ۷۰ درصد جنگلهای آن را درخت بلوط پوشش میدهد همچنین در این استان ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل هست که با تغییر اقلیم و شدت گرمی هوا، خطر آتشسوزی جنگلها و مراتع استان رو به افزایش است. با اینکه چنین خطری قابل پیشبینی است، اما تاکنون و طی ۱۰ سال گذشته با گسترش این آتشسوزیها هم تمهیدات لازمی از نظر نیروی انسانی یا زیرساختی برای مهار این آتشسوزیها صورت نگرفته است.
به جز مراتع کهگیلویه و بویراحمد، مراتع و جنگلهای دیگری هم در زاگرس در روزهای میانه خرداد طعمه حریق شدند. از ایلام خبر میرسد که بخشی از جنگلهای شهر آبدانان در روزهای اخیر در آتش سوخته است. طبق گفته منابع آگاه تاکنون بیش از صد هکتار از عرصههای جنگلی در روستای هونگه در آتش سوخته است. این آتشسوزی که از ۱۵ خرداد آغاز شده و هنوز خاموش نشده، به دلیل صعبالعبوربودن منطقه و وزش باد تا به حال به طور کامل مهار نشده است، اما نیروهای هلال احمر، امور عشایر و محیط زیست و منابع طبیعی برای مهار آتشسوزی فراخوانده شدهاند و در حال اعزام به منطقه هستند. این آتش مقطعی مهار شده بود، اما با گذشت یک روز بار دیگر شعلهور شد. طبق گفته مدیر کل منابع طبیعی این شهر گروههای زیادی از مردم در حال کمک برای مهار آتش هستند.
پاوه دیگر شهری است که جنگلهایش اکنون طعمه حریق شدهاند. فرماندار پاوه اعلام کرد که ۲۰ هکتار از مراتع و جنگلهای شهرستان منطقه بلبزان پاوه در آتشسوزی روز ۱۶ خرداد طعمه حریق شدند. به گفته آقای علیرضا حیدری عصر روز سهشنبه آتشسوزی در مراتع و جنگلهای بلبزان پاوه رخ داد که اطفای آن حدود ۱۰ ساعت طول کشید و با وجود اینکه چند بار کنترل و به طور مجدد شعلهور شد، اما در نهایت ساعت دو بامداد به طور کامل خاموش شد.
علی ملکانی آهنگران فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور از فعالسازی ۱۰ پایگاه اطفای حریق در کشور خبر داد و گفت: بهمنظور شناسایی ۶۶۵ نقطه بحرانی در استانها، ۱۱ پهپاد فانتوم ۴ برای ارزیابی حریقها و همچنین ۱۱ سبد حمل هوایی آب به استانها واگذار شده است. وی با اشاره به شروع فصل گرما و احتمال وقوع حریق در عرصههای منابع طبیعی همچون جنگلها و مراتع گفته: طبق گزارشها، هرساله بیشترین علت حریقها در منابع طبیعی عوامل انسانی است که به صورت سهوی اتفاق میافتد. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور اظهار کرد: مقابله با حریق در عرصههای طبیعی با توجه به تجهیزات، امکانات و نیروی انسانی موجود ناچیز است و طبق تبصره ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهرهبرداری، به کمکهای همه مسئولان کشوری و لشکری و مشارکتهای مردمی نیاز داریم.
مساله آتش سوزی های زاگرس اتفاقی است که هر ساله تکرار می شود و در ظاهر کسی نسبت به آن احساس مسئولیت نمی کند ولی اگر در هر کاری مجموعه های مربوطه با هماهنگی لازم در آمادگی بسر برند قطعا شاهد آسیب های جدی در اتفاقات پیش رو نخواهیم بود.
از سوی دیگر باید توجه داشت که هم اینک بیش از ۱۵ هزار هکتار از جنگل های استان در مناطق گرمسیری به دلیل کاهش بارندگی ها و خشکسالی های پی در پی به آفت پروانه برگ خوار مبتلا شده است.
پروانه برگ خوار آفتی است که به درختان بلوط و گیاهان گوناگونی مانند مرکبات، پسته، بادام و بسیاری دیگر از گیاهان حمله می کنند؛ این آفت به پنج نسل در طبیعت می تواند خسارت وارد کند.
در کنار این آفات، با فرارسیدن فصل گرما موضوع آتش سوزی در جنگل ها به دغدغه ای برای محیط بانان و دوستداران و فعالان محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد تبدیل می شود و هر لحظه هراس از شعله های سرخ آتش دارند.
تجربه های آتش سوزی های وسیع ، دامنه دار و طولانی مدت در جنگل های زاگرس حوطه استان کهگیلویه و بویراحمد نشان از این دارد که درختان بلوط زاگرس لحظه ای درنگ برای نفس کشیدن ندارند و هر بار باید منتظر فاجعه جدیدی باشند.