سید رضا جمشیدی:مسئولیت اجتماعی مفهومی فراگیر است که با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فناوری می تواند در بخش های مختلف بروز و ظهور کند.این در حالی است که در دنیای امروز فضای دیجیتال بر بسیاری از ساحت های زندگی بشر سایه افکنده و به همین دلیل مسئولیت اجتماعی دیجیتال در کنار هم مفهومی را تشکیل می دهند که علاوه بر اینکه متناسب با شرایط زندگی در عصر حاضر است با ساحت های دیگر مسئولیت اجتماعی تفاوت دارد.
امروز آن چیزی که به عنوان مسئولیت اجتماعی دیجیتال وجود دارد به به مجموعه‌ای از رفتارها، ارزش‌ها و استراتژی‌هایی اشاره دارد که افراد، شرکتها و جوامع برای استفاده مسئولانه از فناوری دیجیتال اتخاذ می‌کنند. این مفهوم دربرگیرنده مدیریت تأثیرات منفی فناوری بر محیط زیست، فرهنگ، جامعه و اقتصاد است.
در واقع کارکردی که مسئولیت اجتماعی دیجیتال دارد شامل این می شود که شرکت ها از طریق هشتگ ها، مشتریان و ذینفعان را در کمپین های مسئولیت اجتماعی مشارکت می دهند، کمکهای مالی آنلاین جمع آوری می کنند و خدمات آنلاین رایگان ارائه می کنند.
مسئولیت اجتماعی دیجیتال بر خلاف روشهای استاندارد مانند گزارش های سالانه یا وب سایت ها، بستر تعاملی را برای شرکت ها فراهم می کند تا در گفت وگو با گروه های ذینفع خود شرکت کنند. در مسئولیت اجتماعی دیجیتال علاوه بر گوش دادن به مشتریان شرکت ها همچنین می توانند گفتگوهای فعالی با آنها داشته باشند. این گفتگوها پتانسیل ایجاد اعتماد،تفاهم و سرمایه اجتماعی را دارند.
مفهوم مسئولیت اجتماعی دیجیتال را می توان در ۶ مقوله فعالیتهای بشر دوستانه در فضای مجازی، فعالیت های اجتماعی در فضای مجازی، فعالیت های زیست محیطی در فضای مجازی، محتوای مسئولانه در فضای دیجیتال، روابط مسئولانه با مشتریان در فضای دیجیتال و عملکرد مسئولانه کسب و کار تبیین کرد.
امروزه مشتریان به صورت مستمر در فضای شبکه های اجتماعی حضور دارند و برخلاف اشکال سنتی مسئولیت اجتماعی مسئولیت اجتماعی دیجیتال به مشتریان اجازه می دهد تا در فعالیت هایی که توسط کسب و کارها صورت می گیرد مشارکت با همکاری کنند. این همکاری مشتریان علاوه بر برجسته کردن فعالیت های شرکت منجر به ایجاد احساس مفید بودن در مشتری و هویت یابی و روابط پایدار با مشتریان می گردد.
عصر حاضر عصر توسعه بشر دوستی استراتژیک مبتنی بر همکاری و تفکر در مورد منافع عمومی است. این در حالی است که در سال های اخیرکسب و کارهای ایرانی به فعالیت های داوطلبانه و بشر دوستانه در فضای مجازی توجه کرده اند. به نظر می رسد شرکت ها در این زمینه به خوبی مفهوم مسئولیت اجتماعی را درک و پیاده سازی کرده اند.
مشتریان نیز در دنیای فناوری های جدید اطلاعات آزادانه تر حرکت می کنند. این منجر به تغییر در انتظارات ذینفعان نسبت به سازمان ها و همچنین تغییر در نیازهایی که سازمان ها باید برآورده کنند شده است. مشتریان امروز به طور فزاینده ای از مسائل اجتماعی و زیست محیطی آگاه اند. این موضوع بیانگر اهمیت مقوله های فعالیت های اجتماعی در فضای مجازی و فعالیت های زیست محیطی در فضای مجازی است. همچنین در شرایط بحران ذینفعان به طور ویژه به رفتار مسئولیت پذیر اجتماعی و تسکین دهنده سازمان ها توجه دارند.
نکته دیگر اینکه شرکتها در زمینه مطالبه گری در فضای مجازی محافظه کارانه عمل می کنند. این در حالی است که بهره گیری از این فضا برای ارائه نقدهای سازنده و مطالبه گری در بحث های مختلف می تواند برای جامعه مفید بوده و حمایت کسب و کارها را از جامعه در عمل نمایان می سازد.
مقوله بعدی محتوای مسئولانه در فضای دیجیتال است. در راستای تحقق مسئولیت اجتماعی دیجیتال انتشار محتوای مسئولانه یک گام اساسی است که در صورت عدم تحقق آن سایر فعالیت ها نیز تحت الشعاع قرار می گیرد. در این زمینه صداقت در انتشار محتوا و در نظر داشتن مسائل اخلاقی و حفظ حریم شخصی از عواملی هستند که ذهنیت اولیه در خصوص کسب و کار را برای مخاطبان شکل می دهند. انتشار اخبار منفی در شبکه های اجتماعی می تواند تبعات سنگینی بر شرکت ها وارد سازد. از این رو مدیریت کسب و کارها در قبال مسئولیت های اجتماعی خود در شبکه های اجتماعی اهمیت دارد.
نکته دیگردر این زمینه حائز اهمیت است روابط مسئولانه با مشتریان در فضای دیجیتال می باشد. پلتفرم های مختلف رسانه های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر و فیس بوک، ارتباطات چند جهتی را با هزینه کم و سرعت بالا ارائه می دهند و امکان گفتگو بین برنامه های شرکت ها و مشتریان را فراهم می کنند. به این منظور لازم است شرکت ها روابط دوسویه با مشتریان در فضای مجازی ایجاد کنند که لازمه آن اعتماد سازی بین مشتریان، رعایت صداقت و پاسخگویی به شکایات مشتریان است.
در نهایت عملکرد مسئولانه کسب و کار به عنوان یکی از مقوله های تحقق مسئولیت اجتماعی شرکت باید مورد توجه باشد. در این خصوص شرکتها ملزم به انتشار موازین اخلاقی خود در شبکه های اجتماعی و قانونی هستند. همچنین باید توجه داشته باشند که با بهبود عملکرد و کیفیت محصولات خدمات خود مسئولیت اقتصادی خود را در قبال جامعه تبیین کنند چرا که اگر شرکت ها دارای موفقیت اقتصادی نباشند مفاهیم مسئولیت اجتماعی کارکرد خود را از دست خواهد داد.
عملکرد مسئولانه کسب و کار می تواند ارزش کسب و کار را افزایش دهد و در نهایت به افزایش عملکرد مالی بنگاه منجر شود.به همین دلیل نیز لازم است کسب و کارها در داخل کشور ضمن حفظ فعالیت های مسئولیت اجتماعی اولیه فعالیت های بشردوستانه زیست محیطی و رفاه جامعه ابعاد نوین مسئولیت اجتماعی همچون روابط عمیق و تعاملی با مشتریان، کنشگری نسبت به مسائل اجتماعی و همدلی همه جانبه با مخاطبان در بحران های پیش رو اعم از اقتصادی تا بحرانهای طبیعی را مد نظر داشته باشند.
