«رسانه مسئولیت اجتماعی»:یکی از چالش های تحقق مسئولیت اجتماعی در ایران موضوع توانمند سازی جوامع محلی است. در اغلب موارد شرکت های مدعی مسئولیت اجتماعی با هدف توانمند سازی برنامه های خود را جلو می برند اما در عمل آن چیزی که رخ می دهد این است که تغییر محسوسی در وضعیت جوامع محلی اتفاق نمی افتد و نه تنها چالش های آنها مرتفع نمی شود و بلکه اقدامات برخی شرکت ها چالش های آنها را افزایش نیز می دهد.به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع در وزارت نفت«رسانه مسئولیت اجتماعی» با هوشنگ فضلی کارشناس ارشد مسئولیت اجتماعی وزارت نفت گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.
هوشنگ فضلی در این زمینه معتقد است:هنگامی که قرار است یک پدیده اجتماعی را مورد بررسی قرار بدهیم این امر از زوایای مختلف قابل بررسی است.
فردی که در جامعه محلی زندگی می کند و با چالش های اقتصادی و معیشتی مواجه است که زندگی وی را تحت تأثیر قرار داده از یک زاویه به موضوع توانمند سازی جامعه محلی نگاه می کند و کسی که مثلأ استاد دانشگاه و محقق است به صورت دیگری به موضوع نگاه می کند.
آن چیزی که در این شرایط حائز اهمیت است این است که نتایج و پیامدهای هر برنامه و اقدامی که برای توانمند سازی جامعه محلی رخ می دهد را بتوانیم مورد سنجش و بررسی قرار بدهیم.
در شرایط کنونی شرکت های زیادی مدعی هستند که در زمینه توانمند سازی جوامع محلی فعالیت می کنند.متأسفانه بسیاری از پیامدهای این برنامه ها به صورت دقیق نسجیده نمی شود.
کارشناس ارشد مسئولیت اجتماعی وزارت نفت ادامه داد: از نگاه بسیاری از شرکت ها همین که یک برنامه تدوین شود و برای آن بودجه تعیین شد و اجرا شد کفایت می کند.در این زمینه شاید عمدی نیز وجود نداشته باشد و بلکه نگاه علمی و میزان شناخت مسئولیتپذیری اجتماعی کافی نیست. لذا به چرخه و فرآیند کامل فعالیت مسئولانه توجه نمیشود. این فرآیند از طراحی فعالیت یا برنامه شروع و بعد از اجرا، به ارزیابی و بهبود مستمر آن ختم میشود.
در مقابل، برخی از شرکت هایی که در حوزه نفت فعالیت می کنند، برنامه و دغدغه مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار دارند و دارای رویکردهای مطلوبی در زمینه توانمندسازی جوامع محلی هستند.
برخی شرکت ها در بسیاری مواقع به موضوع به صورت استاندارد نگاه نمی کنند.هنگامی که از مسئولیت اجتماعی و استاندارد مسئولیت اجتماعی صحبت می کنید باید در ابتدا نگاه پیشگیرانه وجود داشته باشد و هر تصمیم و اقدامی که قرار است انجام شود می بایست این پیش بینی درباره آن صورت بگیرد که چه پیامدهایی به همراه خواهد داشت.
پس از این باید برنامه را به صورت دقیق طراحی کرد که در چنین شرایطی موضوع مشارکت مطرح می شود.شرکت ها باید برنامه هایی را اجرا کنند که برای ذینفعان سودمند باشند. توفیق طراحی و اجرای این برنامهها با حضور و مشارکت ذینفعان میسر است.
وی تصریح کرد:هر پروژه دارای یک ویژگی هایی است که نیاز به مدیریت خاص خود دارد.هنگامی که این ویژگی ها شناخته شد و برنامه اجرا شد باید پیامدهای آن را در نظر گرفت.
اگر موضوعات و برنامه هایی مانند توانمندسازی،توسعه آموزش،حفاظت از گونه جانوری یا گیاهی خاصی مطرح است باید از همان ابتدا و با رویکرد پیشگیرانه مورد بررسی قرار گرفته و هم در تدوین آنها پیامدهای احتمالی مورد ارزیابی قرار گیرد.
پس از پایان هر برنامه تازه به این مرحله می رسید که چگونه باید آن برنامه را اصلاح کرد و آن را بهبود ببخشید. این پروسه ای است که از ابتدای یک پروژه یا برنامه باید به آن توجه کرد.در همه این مراحل نیز باید ذینفعان مهم یا نماینده آنها حضور داشته باشند.
متأسفانه به دلیل اینکه مفهوم مسئولیت اجتماعی زیاد در کشور شناخته شده نبود و به تازگی در فضای فکری و اجتماعی جامعه مطرح شده هنوز با چالش های جدی در این زمینه مواجه هستیم.
در ایران در یک دهه اخیر موضوع مسئولیت اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و به همین دلیل ما در مرحله ترویج این مفهوم در سطح جامعه قرار داریم.
فضلی خاطرنشان کرد:در بخش های مختلف جامعه اعم از بخش اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی هنوز برداشت و جمع بندی یکسان و همسویی از مفهوم مسئولیت اجتماعی وجود ندارد. به همین دلیل هر بخشی به صورت جزیره ای عمل کرده و برداشت و درک خود از مفهوم مسئولیت اجتماعی را دنبال می کند.
تنها در سال های اخیر است که اسناد مرتبط با مسئولیت اجتماعی منتشر شده است. نمونه بارز این موضوع استاندارد ملی مسئولیت اجتماعی است که سال گذشته از سوی سازمان ملی استاندارد انتشار پیدا کرد. این گونه اسناد می تواند به عنوان اسناد بالادستی مورد توجه سازمان ها و نهادهای مختلف و ملاک عمل و درک یکسان از موضوع مسئولیت اجتماعی قرار بگیرد.
بسیاری از سازمان ها و نهادها مانند وزارت نفت،وزارت راه وشهرسازی،وزارت کار و رفاه اجتماعی و اتاق بازرگانی در حال حرکت در مسیری هستند که در ابتدا مبانی مسئولیت اجتماعی را آموزش بدهند و پس از آن استاندارد مسئولیت اجتماعی را در سازمان ها و نهادهای مختلف زیرمجموعه خود اجرا کنند.
این کارشناس ارشد مسئولیت اجتماعی گفت:براساس برنامه های وزارت نفت در مناطق نفت خیز همواره دوره هایی طراحی شده که افراد در مراکز فنی و حرفه ای آموزش ببینند و پس از مدتی بتوانند وارد بازار کار شوند.از نظر پروژه توانمند سازی در جامعه محلی این اتفاق در وزارت نفت رخ داده و ما شاهد اقدامات سازنده و مثبتی در این زمینه بوده ایم.
به عنوان مثال در پروژه گاز رسانی به استان سیستان و بلوچستان یکی از اقدامات موفقی که شرکت گاز انجام داد این بود که بخش اعظمی از اجرای پروژه گاز رسانی به منازل را توسط نیروهای محلی و بومی انجام داد و به همین دلیل نیروهای بومی در این زمینه نقش تعیین کننده داشتند.
پس از اینکه پروژه به پایان رسید از بین این افراد تعدادی انتخاب شدند که آموزش های ثانویه ببینند و پس از مدتی به عنوان کارآفرینان محلی این حوزه به فعالیت خود ادامه دهند.این اقدام مثبتی بود که در این پروژه رخ داد و می تواند در پروژه های دیگر نیز مورد توجه قرار بگیرد.
خلاصه اینکه، توانمندسازی به عنوان یکی از زمینههای عمل مسئولیت اجتماعی سازمانی نقشی تعیین کننده در پویایی کسب وکارها، تقویت معیشت جوامع محلی و رفاه اجتماعی دارد و ارزیابی و درک پیامدهای برنامههای مسئولانه در این زمینه میتواند چشماندازهای فراختری را پیش روی توسعه جوامع محلی قرار دهد.